Περιεμμηνόπαυση-Η περίοδος πριν την τελευταία περίοδο

Από την κα Θένια Κουτσούμπα,
Ενδοκρινολόγο, Συνεργάτη Μαιευτηρίου «Λητώ»

Περιεμμηνόπαυση ... ένα φυσιολογικό γεγονός στη ζωή της γυναίκας...
Oι εκδηλώσεις του εμμηνοπαυσιακού συνδρόμου ξεκινούν μερικά χρόνια πριν την τελευταία έμμηνο ρύση. Η μεταβατική αυτή περίοδος από την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας μέχρι την οριστική παύση της εμμηνορρυσίας ονομάζεται περιεμμηνόπαυση. Μπορεί να διαρκέσει μέχρι 6 - 7 χρόνια και τελειώνει τον πρώτο χρόνο μετά την τελευταία έμμηνο ρύση. Ωστόσο παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις τόσο ως προς την έναρξη όσο και ως προς τη διάρκεια και την ένταση με την οποία η κάθε γυναίκα την βιώνει σηματοδοτώντας ένα νέο κομμάτι στη ζωή της.

Περιεμμηνόπαυση, πώς εκδηλώνεται…
Τα πιο συχνά συμπτώματα που αναφέρει μια γυναίκα στην περιεμμηνόπαυση, τα οποία και αποκαλούνται συνοπτικά «περιεμμηνοπαυσιακό σύνδρομο», είναι οι εξάψεις, οι εφιδρώσεις και η ταχυκαρδία, που την ταλαιπωρούν κυρίως τη νύχτα, με επακόλουθη κόπωση στη διάρκεια της ημέρας, καθώς και διαταραχές του κύκλου. Σε αυτά οφείλουν να προστεθούν και αλλαγές στη διάθεση, απώλεια μνήμης, αδυναμία συγκέντρωσης και αύξηση βάρους με συσσώρευση του λίπους κυρίως γύρω από τη μέση και την κοιλιά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται σχεδόν από την αρχή της τέταρτης δεκαετίας της ζωής της ή και νωρίτερα. Ως κανόνας, στις περισσότερες γυναίκες τα συμπτώματα θα συνεχιστούν για ποικίλο χρονικό διάστημα μετά την εμμηνόπαυση και θα υποχωρήσουν χωρίς αγωγή. Σε ορισμένες όμως γυναίκες τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα και τις ταλαιπωρούν για δεκαετίες μετά την εμμηνόπαυση. Υπάρχει ωστόσο και ποσοστό γυναικών, για τις οποίες το πέρασμα στην εμμηνοπαυσιακή περίοδο γίνεται ανώδυνα, χωρίς καμία σχεδόν ενόχληση.

Υπάρχει ακόμη πιθανότητα εγκυμοσύνης...
Η ηλικία τεκνοποίησης στη σύγχρονη κοινωνία μετατίθεται συνεχώς σε μεγαλύτερες ηλικίες, λόγω των επαγγελματικών κυρίως υποχρεώσεων της σύγχρονης γυναίκας. Η γονιμότητα όμως της γυναίκας αρχίζει να μειώνεται σημαντικά 10-15 χρόνια πριν την εμμηνόπαυση, ήδη από την ηλικίατων 35 ετών. Ωστόσο η λήψη αντισυλληπτικών μέτρων είναι απαραίτητη σε κάθε περιεμμηνοπαυσιακή γυναίκα, δεδομένου ότι η σύλληψη είναι εφικτή μέχρι την επίσημη εγκατάσταση της εμμηνόπαυσης, παρότι είναι σπάνια.

Οι διαταραχές του κύκλου δεν είναι αποκλειστικό σύμπτωμα της περιεμμηνόπαυσης...
Αλλαγές στη συχνότητα και την ποσότητα του αποβαλλόμενου αίματος παρουσιάζει το 90% των γυναικών στην περιεμμηνόπαυση.
Αρχικά ο κύκλος γίνεται μικρότερος, η διάρκεια του κύκλου γίνεται μικρότερη, μεγαλύτερη ή παίρνει τη μορφή της σταγονοειδούς αιμόρροιας. Προς το τέλος οι κύκλοι αραιώνουν, παρ’ όλα αυτά μπορεί στη συνέχεια να υπάρχουν και φυσιολογικές περίοδοι. Κάθε σχήμα είναι δυνατό να παρουσιαστεί - αλλά σίγουρα για κάθε γυναίκα κάτι έχει αλλάξει. Η χορήγηση προγεστερόνης ή ορμονικών σκευασμάτων με οιστρογόνα χαμηλής δόσης και προγεστερόνη είναι η θεραπεία εκλογής στις περιπτώσεις αυτές. Επειδή όμως οι διαταραχές του κύκλου δεν είναι αποκλειστικό σύμπτωμα της περιεμμηνόπαυσης, οφείλουν να αποκλειστούν άλλες αιτίες και η συμβουλευτική επίσκεψη στον γυναικολόγο είναι απαραίτητη.

Κανείς δεν πρέπει να υποφέρει σιωπηλά...
Οι εξάψεις είναι το πιο κοινό και δυσάρεστο σύμπτωμα της περιεμμηνόπαυσης, καθώς αναφέρεται από το 70% των γυναικών κατά την περίοδο αυτή. Οφείλονται στην απότομη μεταβολή των επιπέδων των οιστρογόνων και τη μεταβολή του θερμορρυθμιστικού μας κέντρου στον υποθάλαμο, που για να διατηρήσει την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος σταθερή, προκαλεί αγγειοδιαστολή στα περιφερικά αγγεία και αύξηση της αιματικής ροής με αποτέλεσμα την έξαψη και την επακόλουθη εφίδρωση για αποβολή θερμότητας.
Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή είναι οι διαταραχές του ψυχισμού της γυναίκας κατά την περίοδο αυτή. Πολλές γυναίκες πάσχουν από μελαγχολία, κακό ύπνο και υπερκόπωση, καταστάσεις που την κάνουν ιδιαίτερα ευέξαπτη προς τα ερεθίσματα του οικο-γενειακού και του εργασιακού της περιβάλλοντος. Επιπλέον, η αύξηση βάρους, η εμφάνιση πάχους τοπικά, και η διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος οδηγεί σε θυμό και ψυχολογική καταρράκωση της γυναίκας. Στη φάση αυτή, τα προβλήματα της ζωής που ο καθένας αντιμετωπίζει, επαυξάνουν το άγχος και τον εκνευρισμό της και την οδηγούν σε μειωμένη αυτοεκτίμηση. Όλα αυτά απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή εκ μέρους του θεράποντος ιατρού
και, εάν είναι δυνατόν, και την εφαρμογή κατάλληλης αγωγής.
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (οιστρογόνα-προγεστερόνη) σε μικρά δοσολογικά σχήματα, υπό αυστηρή ιατρική παρακολούθηση και αφού αποκλεισθούν νοσήματα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν παρενέργειες από τη θεραπεία αυτή, θεωρείται η καταλληλότερη αγωγή του περιεμμηνοπαυσιακού συνδρόμου και πρέπει να εφαρμόζεται σαφώς σε γυναίκες με εμμηνόπαυση πριν ή γύρω απο την τέταρτη δεκαετία της ζωής. Η αγωγή χορηγείται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και, πέρα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, δρα προστατευτικά τόσο στο καρδιαγγειακό σύστημα όσο και στον σκελετό της γυναίκας, μεταθέτοντας χρονικά τη φθορά στην οποία υπόκεινται οι παραπάνω ιστοί για αργότερα. Η προσφορά είναι σημαντική, αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι η γυναίκα σήμερα περνά το ενα τρίτο της ζωής της μετά την εμμηνόπαυση.
Η ενδοκολπική χορήγηση οιστρογόνων δεν προσφέρει τίποτε. Τα φυτοοιστρογόνα αποτελούν ίσως μορφή εναλλακτικής θεραπείας, ωστόσο δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να την στηρίζουν.
Η χορήγηση βελαφαξίνης (Εfexor), γκαμπαμπεντίνης (Neurodin) και βιταμίνης Ε υποβοηθούν ορισμένες φορές, σε περιπτώσεις που δε μπορούμε να δώσουμε οιστρογόνα, όπως και διάφορα τροποποιητικά φάρμακα της σύσπασης των αγγείων, που όμως δεν κυκλοφορούν στη χώρα μας.

Περιεμμηνόπαυση ... φυσιολογικές αλλαγές που σηματοδοτούν την ανάγκη για εκτίμηση της υγείας...
Σήμερα είναι κατανοητό περισσότερο από ποτέ ότι η γυναίκα στην περιεμμηνόπαυση μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής της μέσα από διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις ανάλογα με τις ανάγκες της. Αφιερώνοντας χρόνο με τον ενδοκρινολόγο της θα στήσουν ένα ατομικό πλάνο υγείας, όχι μόνο γιατί υπάρχουν σήμερα νέα φάρμακα αλλά και γιατί το σώμα κάθε γυναίκας συνεχίζει να αλλάζει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο για τα υπόλοιπα τριάντα χρόνια της ζωής της. Και η γυναίκα οφείλει να συνεχίζει τη δυναμική πορεία που επέλεξε τα τελευταία πενήντα χρόνια τόσο στον εργασιακό και κοινωνικό τομέα όσο και στην οικογένεια.