Σύσταση μητρικού γάλακτος
Σύσταση μητρικού γάλακτος
Γράφει η Σπυριδούλα Γιώτη, Μαία Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ
Ο μητρικός θηλασμός είναι η φυσική οδός ενίσχυσης των νεογνών, με θρεπτικά συστατικά, τα οποία χρειάζονται για υγιή ανάπτυξη και πρόοδο.
Το μητρικό γάλα διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες: Στο πύαρ, το πρώτο έκκριμα του μαστικού αδένα το οποίο παρατηρείται τις πρώτες 2 – 4 ημέρες από τη γέννηση του νεογνού, στο μεταβατικό γάλα που εκκρίνεται από την τρίτη έως τη δέκατη ημέρα και στο ώριμο γάλα που είναι βιολογικά πολυσύνθετο.
Το πύαρ έχει κιτρινωπό χρώμα και αλκαλικό pH ενώ μπορεί να παραχθεί από τους τελευταίους μήνες της κύησης. Διαφέρει από το ώριμο γάλα στο ότι είναι πλουσιότερο σε ηλεκτρολύτες και πρωτεΐνες, κυρίως σφαιρίνες, περιέχει όμως λιγότερο σάκχαρο και λιπίδια. Δρα στο πεπτικό σύστημα του νεογνού, βοηθώντας στην αποβολή του μηκωνίου και στην εγκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου.
Το ώριμο γάλα περιέχει πρωτεΐνες, κυρίως καζεΐνη, αλακταλβουμίνη, λακτοφερίνη, αλβουμίνη, υδατάνθρακες όπως η λακτόζη, λιπαρά οξέα, νερό, άλατα, και όλες σχεδόν τις βιταμίνες εκτός της βιταμίνης Κ, η οποία χορηγείται στο νεογνό για πρόληψη αιμορραγιών. Περιέχει επίσης ανοσολογικούς παράγοντας, όπως λευκά αιμοσφαίρια, μακροφάγα, αντισώματα IgA και IgG που προστατεύουν το παιδί από διάφορους λοιμογόνους παράγοντες κατά το πρώτο διάστημα της ζωής του. Τέλος, η σύσταση του ώριμου γάλακτος μεταβάλλεται σε κάθε σίτιση. Το ποσοστό του λίπους στο μητρικό γάλα διαφέρει όχι μόνο από μητέρα σε μητέρα, αλλά ακόμα και στην ίδια γυναίκα είναι διαφορετικό από ώρα σε ώρα. Για παράδειγμα, κατά τις πρωινές ώρες το μητρικό γάλα είναι πλουσιότερο σε λίπος, από ότι κατά τις βραδινές. Στην αρχή του θηλασμού το γάλα είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες και περιέχει λιγότερο λίπος. Καθώς το βρέφος θηλάζει, αυξάνει η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε λίπος και είναι πλουσιότερο προς το τέλος του γεύματος.
Ενέργεια
Για τους πρώτους 3 μήνες οι ανάγκες του βρέφους είναι 110 kcal/kg/ημέρα. Από τους 6 μήνες οι ανάγκες είναι 100 kcal/kg/ημέρα. Αυτές μειώνονται ελαφρώς στις 95 kcal/kg/ημέρα από τους 6 μήνες και αυξάνουν στις 100 kcal/kg/ημέρα από τους 9 μήνες έως και τον 1ο χρόνο.
Υδατάνθρακες
Η λακτόζη, ως κύριος υδατάνθρακας στο ανθρώπινο γάλα, είναι ο πιο άφθονος υδατάνθρακας στο διαιτολόγιο των βρεφών έως και τον 6ο μήνα. Η βραδεία αποδόμηση και απορρόφηση της αυξάνουν πιθανόν και την απορρόφηση ασβεστίου.
Πρωτεΐνες
Η περιεκτικότητα του ανθρώπινου γάλακτος σε πρωτεΐνες, χαμηλότερη από εκείνη του μη τροποποιημένου αγελαδινού γάλακτος, είναι ιδανική για το νεογνό. Το ανθρώπινο γάλα περιέχει πολύ περισσότερη λευκωματίνη σε σχέση με την καζεΐνη απ’ ότι το αγελαδινό γάλα και η λευκωματίνη αφομοιώνεται καλύτερα από την καζεΐνη. Επιπλέον, η σύσταση των αμινοξέων του ανθρώπινου γάλακτος είναι κατάλληλη για τη μεταβολική ικανότητα του νεογνού.
Λίπη
Το λίπος είναι η κυριότερη πηγή ενέργειας για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και συμβάλλει στην καλή λειτουργία της όραση του νεογνού. Το λίπος του μητρικού γάλακτος πέπτεται και απορροφάται καλύτερα από εκείνο του αγελαδινού λόγω της παρουσίας του ενζύμου λιπάση.
Υγρά
Το μητρικό γάλα περιέχει 87% νερό, ποσοστό που καλύπτει τις ανάγκες του βρέφους σε υγρά. Η χορήγηση νερού μπορεί να μειώσει τη θερμιδική πρόσληψη σε μια περίοδο κατά την οποία αυτά αναπτύσσονται ραγδαία.
Βιταμίνες
Το ανθρώπινο γάλα περιέχει όλες τις βιταμίνες που απαιτούνται για τη διατροφή του βρέφους.
Μέταλλα
Το γάλα όλων των τύπων έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο. Ο σίδηρος όμως του μητρικού γάλακτος απορροφάται καλύτερα από το σίδηρο του αγελαδινού γάλακτος. Τα βρέφη που θηλάζουν επωφελούνται από το υψηλό επίπεδο λακτόζης και βιταμίνης C στο ανθρώπινο γάλα τα οποία και διευκολύνουν την απορρόφηση του σιδήρου.
IgA Ανοσοσφαιρίνη
Η γλυκοπρωτεΐνη IgA είναι ο κυρίαρχος φραγμός των μικροοργανισμών και υπάρχει σε αφθονία στο μητρικό γάλα. Λειτουργεί ως αντίσωμα έναντι αντιγόνων που εισβάλλουν στον οργανισμό. Το μητρικό γάλα επίσης περιέχει ορμόνες όπως προσταγλανδίνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην πέψη. Επίσης συνδέεται με χαμηλό ποσοστό κινδύνου ουρολοιμώξεων, συμπεριλαμβάνοντας μακράς διάρκειας προστασία ανάλογη της περιόδου του θηλασμού.