Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (P.C.O.S)

Από τον κ. Βασίλειο Φιακά,
Μαιευτήρα - Χειρουργό - Γυναικολόγο, Συνεργάτη Μαιευτηρίου «Λητώ»

Απαντήσεις στα 10 πιο σημαντικά ερωτήματα που απασχολούν την γυναίκα σήμερα για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Λέγοντας σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εννοούμε το συνδυασμό διαφόρων συμπτωμάτων;
Πράγματι ο όρος σύνδρομο σημαίνει τον συνδυασμό διαφόρων εκδηλώσεων, οι οποίες προκαλούνται από την ίδια αιτία. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1936 από τους Stein-Leventhal και δήλωνε:
- Παχυσαρκία
- Υπερτρίχωση
- Ανωοθυλακιορρηξία
- Διαταραχές περιόδου
- Λευκωπές διογκωμένες ωοθήκες

Η παθογένεια του P.C.O.S ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΕΙ. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η χρόνια ανωοθυλακιορρηξία και η υπερανδρογοναιμία. Η ωρίμανση του ωοθυλακίου ή η ατρησία του ρυθμίζονται από παράγοντες διεγερτικούς ή ανασταλτικούς που εντοπίζονται και μέσα στο ωοθυλάκιο και έξω από αυτό. Η παρεμβολή διαφόρων καταστάσεων στην απόλυτα ισορροπημένη λειτουργία που προκαλεί την ωρίμανση του ωοθυλακίου και την ωοθυλακιορρηξία οδηγεί στη εμφάνιση του συνδρόμου.

Πρέπει να υπάρχει η συνύπαρξη όλων των ανωτέρω συμπτωμάτων για να χαρακτηριστεί ότι μια γυναίκα πάσχει από P.C.O.S;
Όχι, αντίθετα πολλές φορές μπορεί να υπάρχει χωρίς την εμφάνιση των περισσοτέρων συμπτωμάτων. Έτσι, η μέση συχνότητα της υπερτρίχωσης είναι 69%, των διαταραχών του κύκλου 30%, της παχυσαρκίας 40% και των διαταραχών ωορρηξίας 70%.

Σχετίζεται η ακμή κι η αυξημένη λιπαρότητα με τις πολυκυστικές ωοθήκες;
Πράγματι, η ακμή η οποία παρουσιάζεται σε κορίτσια στην ηλικία της ήβης, ειδικά όταν συνοδεύεται από αυξημένη τριχοφυΐα, υποκρύπτει πολυκυστικές ωοθήκες.

Υπάρχει κληρονομικότητα στη αιτιολογία του συνδρόμου;
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ενέχονται γενετικοί παράγοντες, καθώς η εμφάνιση του συνδρόμου είναι συνήθως οικογενής και ενδέχεται να υπάρχει ένα συγκεκριμένο γονίδιο που κάνει τις ωοθήκες να «συμπεριφέρονται» έτσι. Κλινικές γενετικές μελέτες δείχνουν ότι η νόσος μεταδίδεται με αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα.

Ποιο είναι το κύριο αίτιο του συγκεκριμένου συνδρόμου;
Η κύρια αιτία για όλη τη συμπτωματολογία του συνδρόμου είναι η μεγάλη αύξηση του επίπεδου των κυκλοφορούντων ανδρογόνων στο αίμα. Για την αιτιολογία της αύξησης αυτής υπάρχουν τρεις υποθέσεις :
Η υπόθεση της L.H.
Η υπόθεση της ινσουλίνης.
Η υπόθεση της ωοθήκης.

Σχετίζονται οι πολυκυστικές ωοθήκες με τον σακχαρώδη διαβήτη;
Έχει βρεθεί πενταπλάσια έως δεκαπλάσια αύξηση στο αναμενόμενο ποσοστό μετατροπής από τη διαταραχή της ανοχής στη γλυκόζη σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σε γυναίκες με P.C.O.S. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από μακροχρόνια παρακολούθηση γυναικών με P.C.O.S.

Οι πολυκυστικές ωοθήκες προκαλούν στειρότητα;
Είναι αλήθεια ότι η σπάνια ωοθυλακιορρηξία ή η ανωοθυλακιορρηξία εμφανίζεται σαν αμηνόρροια, σε ποσοστό που κυμαίνεται σε 15% έως 70%, και κατ’ ακολουθία δυσκολία στην σύλληψη ή και αδυναμία σύλληψης.

Ποιες εξετάσεις θα μας δείξουν ότι υπάρχουν πολυκυστικές ωοθήκες;
Οι εξετάσεις αφορούν ορμονικό έλεγχο στο αίμα και διακολπικό υπερηχογράφημα. Οι εξετάσεις του αίματος είναι:
- Η μέτρηση της L.H./F.S.H.
- Tα βασικά ανδρογόνα (ανδροστενδιόνη – τεστοστερόνη (ολική και ελεύθερη))
- Προλακτίνη
- SHBG
- DHEAS

Η υπερηχοτομογραφική εικόνα εμφανίζει διογκωμένες ωοθήκες με πολλές καταβολές ωοθυλακίων μεγέθους 5-9mm, τα οποία αδυνατούν να εξελιχθούν σε ώριμα ωοθυλάκια.

Υπάρχει θεραπεία;
Μόνιμη και οριστική θεραπεία δεν υπάρχει, διότι το σύνδρομο, όπως αναφέραμε, προκαλείται από γενετικούς και μεταβολικούς παράγοντες.
Η θεραπευτική μας προσέγγιση κατευθύνεται στην αντιμετώπιση του προεξέχοντος συμπτώματος. Στις παχύσαρκες γυναίκες συνιστούμε απώλεια βάρους και αρκετές φορές παρατηρούμε ομαλοποίηση της εμμήνου ρήσεως και επάνοδο της ωοθυλακιορρηξίας.
Όταν υπάρχει ακμή και αυξημένη τριχοφυΐα, συνιστούμε τη χρήση αντισυλληπτικών δισκίων σε συνδυασμό με αντιανδρογόνα.
Φαρμακευτική αγωγή με μετφορμίνη, που ευαισθητοποιεί τους περιφερειακούς ιστούς στην δράση της ινσουλίνης, παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των γυναικών με P.S.O.
Σε περιπτώσεις στειρότητας χρησιμοποιούνται φάρμακα τα οποία προκαλούν διέγερση της ωοθήκης και ωοθυλακιορρηξία (κλομιφαίνη).
Άρα δεν χεριάζεται να ανησυχείτε για το αν θα κάνετε παιδί.
Πρέπει να τονιστεί ότι, σε γυναίκες με αμηνόρροια, η συνεχής δράση των οιστρογόνων που προκαλείται στοσύνδρομο μπορεί να έχει δυσμενή επίδραση στη μήτρα και στον μαστό. Γι’ αυτό η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων χαμηλής δοσολογίας είναι η θεραπεία εκλογής στις γυναίκες που δεν επιθυμούν εγκυμοσύνη.

Χειρουργικά μπορούν να αντιμετωπιστούν οι πολυκυστικές ωοθήκες;
Εδώ και πολλά χρόνια εφαρμοζόταν η σφηνοειδής εκτομή των ωοθηκών, η οποία προκαλούσε αύξηση της αιμάτωσης και τοπική ελάττωση των ανδρογόνων, με αποτέλεσμα τη μείωση των συμπτωμάτων και την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας. Η μέθοδος δεν εφαρμόζεται πλέον λόγω των μετεγχειρητικών προβλημάτων. Τελευταία, τα ανωτέρω αποτελέσματα επιτυγχάνονται μέσω της λαπαροσκοπικής μεθόδου.