Καλή & Κακή χοληστερόλη-Αντιμετώπιση και συμβουλές διατροφής

Από την κα. Μελίνα Σ. Καριπίδου,
Κλινική Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, Υπεύθυνη Τμήματος Διαιτολογίας - Διατροφής ΜΗΤΕΡΑ

Τι είναι η χοληστερόλη και γιατί μας ενδιαφέρει;
Η χοληστερόλη είναι ένα λιπίδιο και παράγεται στον οργανισμό μας από το ήπαρ (συκώτι). Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης (και συγκεκριμένα της LDL-χοληστερόλης) αυξάνουν τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Για αυτό και η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα αποτελεί κύριο στόχο πρόληψης και θεραπείας των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η «καλή» και η «κακή» χοληστερόλη
Η χοληστερόλη δεν κυκλοφορεί ελεύθερη στο αίμα, αλλά συνδεδεμένη με πρωτεΐνες, σχηματίζοντας τις λιποπρωτεΐνες. Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) μεταφέρει τη χοληστερόλη από τους ιστούς στο ήπαρ. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η εναπόθεση χοληστερόλης στα αγγεία κι έτσι μειώνεται ο κίνδυνος δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας και,συνεπώς, απόφραξης των αγγείων. Γι’ αυτό η χοληστερόλη που μεταφέρεται μέσω της HDL είναι γνωστή ως «καλή» χοληστερόλη. Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ προς τους ιστούς. Όταν η LDL-χοληστερόλη στο αίμα είναι αυξημένη, η περίσσεια χοληστερόλης εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, συμβάλλοντας στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Έτσι, η χοληστερόλη που μεταφέρει η LDL είναι γνωστή ως «κακή»χοληστερόλη.
Η διατροφή ως θεραπεία για την υπερχοληστερολαιμία
Στόχος των καθημερινών επιλογών σε θέματα διατροφήςείναι τόσο η μείωση της συνολικής και της «κακής» (LDL) χοληστερόλης, όσο και η αύξηση της «καλής» χοληστερόλης(HDL-χοληστερόλης). Τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, trans λιπαρά οξέα και χοληστερόλη αυξάνουν τα επίπεδα τόσο της συνολικής όσο και της LDL-χοληστερόλης και πρέπει να αποφεύγονται. Τέτοια τρόφιμα είναι τα γλυκίσματα (γλυκά ζαχαροπλαστείου, μπισκότα,κρουασάν, κέικ, κ.ά.), τα έτοιμα και συσκευασμένα τρόφιμα(πατατάκια, γαριδάκια, αρτοσκευάσματα, όπως τυρόπιτα, κασερόπιτα, κ.ά.), τα λιπαρά κρέατα και αλλαντικά, τα πλήρη γαλακτοκομικά, το βούτυρο, η μαργαρίνη, το αβγό κ.ά. Η χοληστερόλη των τροφίμων, παρόλο που αρχικώς είχε ενοχοποιηθεί ιδιαιτέρως για την αύξηση της χοληστερόλης του αίματος, δε φαίνεται να έχει τόσο μεγάλη επίδραση. Για παράδειγμα, ο κρόκος του αβγού είναι πλούσιος σε χοληστερόλη, αλλά δεν είναι απαγορευτική τροφή για τα άτομα που πάσχουν. Θα πρέπει, βέβαια, να καταναλώνεται με μέτρο.Αντιθέτως, τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια στο είδος των φυτικών ινών που ονομάζονται διαλυτές, βοηθούν στη μείωση της LDL-χοληστερόλης και συνιστάται η συχνή τους κατανάλωση. Η βρώμη, που υπάρχει σε διάφορα δημητριακά πρωινού, και το αλεύρι της σε είδη ψωμιού αποτελούν καλή πηγή διαλυτών φυτικών ινών. Ορισμένα δημητριακά, λαχανικά και φρούτα περιέχουν διαλυτές φυτικές ίνες, όπως το κριθάρι, διάφορα είδη φασολιών, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το μπρόκολο, τα κιτρώδη φρούτα, το μήλο, το αχλάδι, τα δαμάσκηνα. Επίσης, συστατικά που υπάρχουν στη σόγια (φυτικές στανόλες/στερόλες) και τους ξηρούς καρπούς (μονοακόρεστα λιπαρά οξέα) ή σε κάποια φυτικά έλαια τα καθιστούν κατάλληλα τρόφιμα για αντικατάσταση τροφίμων ζωικής προέλευσης.