H Άνοιξη και τα Καλούδια της-Αλλεργικά Νοσήματα και ανάπτυξή τους

Από τον Δρ. Δημήτρη Χατζή,
Διευθυντή Αλλεργιολογικού Τμήματος ΜΗΤΕΡΑ

«...Αν ένας από τους γονείς έχει αλλεργία, τότε οι πιθανότητες το παιδί να έχει επίσης αλλεργία διπλασιάζονται (συγκριτικά με άτομα χωρίς αλλεργία στην οικογένεια), ενώ στην περίπτωση που και οι δύο γονείς πάσχουν από αλλεργία, οι πιθανότητες τετραπλασιάζονται...»

Η αλλεργία τελευταία (και ειδικά την εικοσαετία που πέρασε) γνωρίζει μεγάλη έξαρση. Τα αλλεργικά όμως νοσήματα είναι γνωστά από τα αρχαιότατα χρόνια. Ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, φαίνεται πως είναι ο πρώτος που περιέγραψε το άσθμα.Τα πιο κοινά αλλεργικά νοσήματα είναι: η επιπεφυκίτιδα, η ρινίτιδα, σε συνδυασμό ή όχι με επιπεφυκίτιδα, το άσθμα (στο μεγαλύτερο ποσοστό του είναι αλλεργικής αιτιολογίας), η κνίδωση, το έκζεμα, η αναφυλαξία, κ.ά. Από τα αλλεργικά νοσήματα το πιο συχνό είναι η αλλεργική ρινίτιδα.
Για την ανάπτυξη αλλεργίας και την εκδήλωση των συμπτωμάτων της απαιτούνται οι ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις:
(1) η αλλεργική προδιάθεση του ατόμου
(2) η έκθεση στο αντιγόνο (αλλεργιογόνο στην προκειμένη περίπτωση),
(3) η επανέκθεση στο αντιγόνο
Οι απαραίτητες αυτές προϋποθέσεις ερμηνεύουν και το γεγονός ότι, ενώ πολλά άτομα εκτίθενται κατά τον ίδιο περίπου τρόπο στα ίδια αντιγόνα, μόνο μερικά άτομα παρουσιάζουν αλλεργικά συμπτώματα. Επιπλέον, η αλλεργική προδιάθεση εξηγεί γιατί βλέπει κανείς στην ίδια οικογένεια αλλεργικά άτομα, ενώ άλλες οικογένειες στο ίδιο περιβάλλον δεν έχουν αλλεργικά άτομα. Η αλλεργική προδιάθεση -πρέπει να σημειωθεί με ιδιαίτερη έμφαση- δεν είναι συνώνυμη της κληρονομικότητας. Φαίνεται ότι κληρονομείται η προδιάθεση, αλλά όχι η αλλεργία. Η αλλεργική προδιάθεση, με άλλα λόγια, είναι η πιθανότητα να αναπτύξει κάποιο άτομο αλλεργία. Αν ένας από τους γονείς έχει αλλεργία, τότε οι πιθανότητες το παιδί να έχει επίσης διπλασιάζονται (συγκριτικά με άτομα χωρίς αλλεργία στην οικογένεια), ενώ στην περίπτωση που και οι δύο γονείς πάσχουν από αλλεργία, οι πιθανότητες τετραπλασιάζονται. Η έκθεση στο αλλεργιoγόνο, με τηνπροϋπόθεση πάντα ότι υπάρχει αλλεργική προδιάθεση,είναι η αιτία για την εμφάνιση συμπτωμάτων αλλεργίας. Έτσι, άτομα με αλλεργία, π.χ., στη γύρη της ελιάς έχουν συμπτώματα μόνο κατά την περίοδο της γυρεοφορίας της ελιάς. Για τον ίδιο λόγο, δε θα εμφανιστούν ποτέ συμπτώματα (όσο αλλεργικό κι αν είναι το άτομο στην ελιά) σε περιβάλλοντα όπου ούτε καν φύονται ελαιόδενδρα. Η προδιάθεση και το περιβάλλον ωθούν το ανοσοποιητικό σύστημα, που ο ρόλος του είναι η καταπολέμηση των λοιμώξεων, να παράγει ανοσοσφαιρίνες (αντισώματα) τύπου γ και μ. Στα αλλεργικά άτομα, απαντά με την παραγωγή της ειδικής ανοσοσφαιρίνης Ε εναντίον ειδικών εισβολέων, που στην περίπτωση της αλλεργίας είναι τα αλλεργιογόνα. Αρχικά, όταν έχουν παραχθεί αντισώματα Ε, δεν προκαλούνται συμπτώματα. Αυτό λέγεται ευαισθητοποίηση.Τα αντισώματα Ε πηγαίνουν και «κάθονται» σε ορισμένα κύτταρα (μαστοκύτταρα στα διάφορα όργανα και βασεόφιλα του αίματος). Για να παρουσιαστούν συμπτώματα χρειάζεται χρόνος. Έτσι, το μαστοκύτταρο είναι σαν «βόμβα έτοιμη να εκραγεί»! Σε μελλοντική έκθεση στο αλλεργιογόνο θα γίνουν τα ακόλουθα:
Το αλλεργιογόνο θα «βρει» το αντίσωμα Ε και θα συνδεθεί μαζί του. Αυτή η σύνδεση αλλεργιογόνου-ανοσοσφαιρίνης Ε «πυροδοτεί» τον εκρητικό μηχανισμό της «βόμβας». Η «έκρηξη της βόμβας» απελευθερώνει διάφορες ουσίες(ισταμίνη, κ.ά) που προκαλούν τα συμπτώματα. Για τα αλλεργικά φαινόμενα, επομένως, απαιτείται προδιάθεση και έκθεση στο αλλεργιογόνο. Με την επανέκθεση στο ίδιο αλλεργιογόνο γίνεται η «έκρηξη της βόμβας»,δηλαδή η εκδήλωση των συμπτωμάτων. Έτσι εξηγείται γιατί άτομο που για χρόνια κατοικεί σε περιοχή με αγριόχορτα χωρίς κανένα πρόβλημα, «ξαφνικά», κάποια Άνοιξη φτερνίζεται και «μπουκώνει» η μύτη του.