Το εμβόλιο HPV και η θέση του στην πρόληψη του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας
Από τους κ. Αριστείδη Σολιδάκη,
Μαιευτήρα – Γυναικολόγο, Υπεύθυνο Τμήματος Κολποσκοπήσεων και Παθολογίας Τραχήλου ΜΗΤΕΡΑ
και κ. Λεωνίδα Παπαδόπουλο,
Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, Υπεύθυνο του Τμήματος Κατώτερου Γεννητικού Μαιευτηρίου «Λητώ»
Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του εμβολίου για τον ιό του HPV, ποια είναι τα επιδημιολογικά δεδομένα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Απαντά ο κ. Σολιδάκης
Κάθε χρόνο 500.000 γυναίκες στον κόσμο μαθαίνουν ότι πάσχουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και 230.000 άλλες πεθαίνουν από αυτόν. Η τεράστια όμως πλειονότητα αυτών των γυναικών (80%) ζουν στον 3ο κόσμο και στις υπό ανάπτυξη χώρες. Για παράδειγμα, κάθε χρόνο πεθαίνουν από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας 890 γυναίκες στη Μεγάλη Βρετανία, 1.100 στην Γαλλία, 3.900 στις Η.Π.Α, 8.286 στην Βραζιλία, 25.560 στην Κίνα και 74.118 στην Ινδία. Και μόνο από αυτά τα διαφορετικά νούμερα γίνεται αντιληπτό ότι παίζει σημαντικό ρόλο το πόσο ανεπτυγμένο οικονομικά είναι το κάθε κράτος αλλά και πόση σημασία δίνει στην πρόληψη. Όπως έχει αποδειχτεί εδώ και 20 χρόνια από πολυκεντρικές μελέτες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και συγκεκριμένα της IARC (International Agency for Research on Cancer), όσες χώρες εφάρμοσαν ένα Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης με Τεστ Παπανικολάου κατάφεραν να μειώσουν θεαματικά την εμφάνιση αλλά και τη θνησιμότητα από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Το ποσοστό μείωσης του αριθμού νέων περιστατικών καρκίνου ήταν τόσο μεγαλύτερο, όσο το ποσοστό κάλυψης του πληθυσμού ήταν μεγαλύτερο και όσο το μεσοδιάστημα ανάμεσα σε δύο τεστ Παπανικολάου δεν ξεπερνούσε τα τρία χρόνια. Στην Ισλανδία, τη Σουηδία, την Αυστραλία, τη Μεγάλη Βρετανία και όπου αλλού η κάλυψη του πληθυσμού έφτασε ή ξεπέρασε το 80%, τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά και η μείωση των νέων περιστατικών καρκίνου ετησίως κυμάνθηκε από 70% έως και 85%.
Οι ιοί HPV προκαλούν πάντα καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Απαντά ο κ. Παπαδόπουλος
Όχι, δεν είναι απαραίτητο μία HPV μόλυνση να εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου. Γνωρίζοντας καλά τη φυσική ιστορία της λοίμωξης, ξέρουμε ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό θα υπάρξει υποστροφή και ίαση. Μόνο ένα ποσοστό 20-30% των αρχικών λοιμώξεων HPV θα εξελιχθούν σε σοβαρές κυτταρικές αλλοιώσεις, τις οποίες ονομάζουμε δυσπλασίες υψηλού βαθμού, ή CIN 2 – CIN 3. Και τελικά, ένα ποσοστό 30% αυτών των σοβαρών αλλοιώσεων θα εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.Η πιο πάνω εξέλιξη θα εξαρτηθεί πρωτίστως από τον τύπο του ιού HPV, εάν δηλαδή ο ιός είναι χαμηλού ή υψηλού κινδύνου, καθώς και από άλλους παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η ύπαρξη τοπικών φλεγμονών ή η πτώση της άμυνας του οργανισμού.
Ποια είναι η θέση του εμβολίου HPV στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Απαντά ο κ. Σολιδάκης
Το εμβόλιο εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αξιολόγησης τον Σεπτέμβριο του 2006 και κυκλοφόρησε πρόσφατα και στην Ελλάδα. Περιέχει πρωτεΐνες του κελύφους των ιών HPV 16 και HPV 18, τους συχνότερους τύπους που συναντώνται στο 70% των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου. Επίσης, το εμβόλιο προκαλεί ανοσία και σε 2 ακόμα ιούς HPV που ευθύνονται για τα περισσότερα περιστατικά των κονδυλωμάτων, τους ιούς HPV 6 και HPV 11. Ο εμβολιασμός γίνεται σε 3 ενδομυϊκές ενέσεις, η 2η δόση δύο μήνες μετά την πρώτη και η 3η δόση έξι μήνες μετά την πρώτη. Οι μέχρι τώρα μελέτες έγιναν σε κορίτσια και νέες από 16 μέχρι και 26 ετών και τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν αποτελεσματικότητα 100% στην εκδήλωση προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου του τραχήλου της μήτρας καθώς και στην εμφάνιση των κονδυλωμάτων. Το εμβόλιο εγκρίθηκε από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού στις Η.Π.Α. για τα κορίτσια 11-12 ετών, στην Αυστρία για τις ίδιες ηλικίες και από τις 7 Φεβρουαρίου 2007 και στην Ελλάδα για τα κορίτσια 12-13 ετών.Πρέπει να επισημανθεί ότι το εμβόλιο δεν αναστέλλει μία νόσο που εκδηλώθηκε, δηλαδή δεν είναι θεραπευτικό. Επειδή όμως το εμβόλιο καλύπτει τους 2 από τους περίπου 15 καρκινογόνους τύπους του ιού HPV, ακόμα και εάν όλος ο πληθυσμός εμβολιαζόταν, δεν θα επιτυγχάναμε πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μεγαλύτερη του 70%. Οι γυναίκες πρέπει επομένως απαραιτήτως να συνεχίζουν τα ετήσια pap test και μετά τον εμβολιασμό. Το εμβόλιο σίγουρα είναι μία πρόοδος και στο μέλλον είναι σίγουρο ότι θα παίξει πρωταρχικό ρόλο, κυρίως εάν μεγαλώσει ο αριθμός των τύπων του HPV που καλύπτει.
Στη μετά το εμβόλιο εποχή ποια η θέση του ελέγχου με PAP TEST και κολποσκόπηση;
Απαντά ο κ. Παπαδόπουλος
Το εμβόλιο σε καμία περίπτωση δεν καταργεί την πρόληψη με pap test και κολποσκόπηση, πρώτον διότι δεν καλύπτει παρά μόνο 4 από τους περισσότερους από 120 τύπους του ιού HPV και, παρά τα όρια που έχει, το pap test θα εξακολουθεί να είναι πολύτιμο εργαλείο στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά του, όταν συνδυάζεται με ανίχνευση και τυποποίηση του ιού HPV και κολποσκόπηση.
