Από βάθους καρδιάς

Από τον κ. Γεράσιμο Ζερβό,
Καρδιολόγο, Επιστημονικό Υπεύθυνο Καρδιολογικού Τμήματος Γενικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ

Όλες οι ειδικότητες πιστεύουν ότι το όργανο ή το σύστημα με το οποίο ασχολούνται είναι το σπουδαιότερο. Εν μέρει έχουν δίκιο. Όταν, όμως, φθάσει η στιγμή κατά την οποία το συγκεκριμένο όργανο χρειαστεί κάποια ιατρική παρέμβαση προκειμένου να συνεχίσει να λειτουργεί απρόσκοπτα, η πρώτη ερώτηση που τίθεται είναι: «Θα αντέξει η καρδιά;».

Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει και να λειτουργήσει, για παράδειγμα, δίχως το ένα μάτι, ύστερα από αφαίρεση της μήτρας ή των ωοθηκών, μετά από εκτομή τμήματος του εντέρου – όμως δεν μπορεί να επιζήσει δίχως καρδιά. Τι κάνουμε, λοιπόν, για να διατηρούμε την καρδιά μας σε πλήρη υγεία; Τι πρέπει να προσέχουμε για να μην έχουμε προβλήματα με την καρδιά μας; Από τι κινδυνεύει η καρδιά; Είναι κατανοητό ότι μπορούμε να ξεχωρίσουμε συγγενείς και επίκτητες καρδιοπάθειες.Οι συγγενείς είναι αυτές που υπάρχουν ήδη από τη γέννηση, ενώ επίκτητες είναι αυτές που δημιουργούνται στη διάρκεια της ζωής μας. Η γνωστότερη και συχνότερη πλέον είναι η στεφανιαία νόσος. Ως στεφανιαία νόσος ορίζεται η στένωση ή η πλήρης απόφραξη μίας ή περισσότερων στεφανιαίων αρτηριών από κάποιο αίτιο. Μπορεί να προκληθεί από θρόμβο, από αθηρωματική πλάκα, από σπασμό κ.λπ.Οι πιο συχνές εκδηλώσεις της είναι το έμφραγμα μυοκαρδίου, η στηθάγχη, ο αιφνίδιος θάνατος, κάποια αρρυθμία, η καρδιακή ανεπάρκεια κ.ά.Πριν από μερικά χρόνια υπήρχε σαφής υπεροχή στην εμφάνιση Σ.Ν. στους άνδρες (ηλικίας 40-60 ετών) σε σχέση με τις γυναίκες. Όπως, όμως, τείνουν να καταργηθούν οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα,έτσι και η επίπτωση της Σ.Ν. έχει αυξηθεί στις γυναίκες. O λόγος –πολύ συνοπτικά– είναι ότι πλέον οι γυναίκες ακολουθούν παρόμοιους ρυθμούς με αυτούς των ανδρών, τόσο στην κοινωνική ζωή όσο και στην επαγγελματική δραστηριότητά τους. Επιπλέον η Σ.Ν. εμφανίζεται πια και σε άτομα πολύ μικρότερης ηλικίας.

Προδιαθεσικοί παράγοντες
Κάποιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλους να εμφανίσουν Σ.Ν. Η εξήγηση είναι απλή. Υπάρχουν οι λεγόμενοι προδιαθεσικοί παράγοντες.
Από αυτούς οι σημαντικότεροι είναι:

• Το κάπνισμα
• Η κληρονομικότητα
• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Η δυσλιπιδαιμία
• Η αρτηριακή υπέρταση
• Ο τύπος προσωπικότητας
• Το είδος εργασίας
• Η παχυσαρκία

Ας δούμε λίγα πράγματα για τον καθένα από αυτούς τους παράγοντες: Τι προκαλούν,αν και πώς μπορούμε να τους επηρεάσουμε και τι πρέπει να κάνουμε, ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο για την καρδιά μας. Ως προς την κληρονομικότητα δυστυχώς δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα απολύτως. Το θέμα είναι καθαρά γενετικό. Ίσως στο μέλλον η έρευνα του γονιδιώματος να κάνει θαύματα. Το κάπνισμα προκαλεί αγγειόσπασμο και προάγει την ανάπτυξη της αθηρωματικής πλάκας με πολλούς τρόπους. Καταλαβαίνετε ότι μόνο διακόπτοντας το κάπνισμα εξαλείφουμε αυτόν τον κίνδυνο. Σε τι ευθύνεται το είδος της εργασίας μας; Έχει αποδειχθεί ότι οι ασχολούμενοι σε δουλειές γραφείου έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους χειρώνακτες να εμφανίσουν Σ.Ν. Η εξήγηση είναι ότι κάποιος αγρότης ή οικοδόμος αναπτύσσει ταχύτερα παράπλευρη κυκλοφορία του αίματος σε σχέση με έναν υπάλληλο γραφείου. Όσον αφορά τον τύπο της προσωπικότητας, αναφέρεται ότι οι αγχώδεις και εσωστρεφείς άνθρωποι παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης Σ.Ν. Βεβαίως ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν αφήνει πολλά περιθώρια καταπολέμησης του στρες. Αξίζει, όμως, να το προσπαθήσουμε. Η παχυσαρκία είναι μία από τις μάστιγες της εποχής μας. Παρουσιάζεται κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες και συνήθως είναι αποτέλεσμα του «γρήγορου φαγητού». Επίσης, σημαντικός παράγοντας για την αύξηση του σωματικού βάρους είναι η κατάργηση των παραδοσιακών διατροφών και μαγειρικών προτιμήσεων λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η επίπτωση της Σ.Ν. σε παχύσαρκα άτομα είναι σαφώς μεγαλύτερη. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ο ίδιος σημαντική νόσο. Αποτελεί, όμως, και έναν από τους πιο επικίνδυνους και «ύπουλους» παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση Σ.Ν. Μακροπρόθεσμα επηρεάζονται και καταστρέφονται τα διάφορα αγγεία. Οι στεφανιαίες αρτηρίες δεν μένουν ανέπαφες. Όσο πιο καλά ρυθμισμένο είναι το σάκχαρο, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες Σ.Ν. Στους τρόπους θεραπείας περιλαμβάνονται η δίαιτα, τα αντιδιαβητικά δισκία (χάπια) και η ινσουλίνη. Η δυσλιπιδαιμία είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στις διαταραχές και κυρίως στην αύξηση της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και των λιπιδίων. Μπορεί να οφείλεται σε διατροφικούς παράγοντες, σε παρενέργεια φαρμάκων και σε συγγενή έλλειψη ενζύμου που μεταβολίζει τη χοληστερίνη. Πρόκειται ίσως για τον πιο ενοχοποιημένο παράγοντα για τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία, με αποτέλεσμα τη στένωση ή την απόφραξη του αγγείου. Μπορεί να καταπολεμηθεί με την κατάλληλη δίαιτα και βεβαίως με φάρμακα, τα οποία όμως μπορεί να προκαλέσουν διάφορες παρενέργειες. Η αρτηριακή υπέρταση, δηλαδή η αυξημένη αρτηριακή πίεση, προκαλεί βλάβες σε διάφορα όργανα-στόχους (νεφρούς, εγκέφαλο, οφθαλμούς και καρδιά). Οι ζημιές αυτές προκαλούνται από μακροπρόθεσμη καταστροφή των αγγείων. Στην αντιμετώπισή της βοηθά η δίαιτα χωρίς αλάτι, η απώλεια σωματικού βάρους, η σωματική άσκηση και, αν χρειάζεται, η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Διαβάζοντας κανείς όλα τα παραπάνω, είναι πολύ πιθανόν να τρομοκρατηθεί.

 Υπάρχουν, όμως, κάποιοι απλοί κανόνες που βοηθούν στην πρόληψη:

• Ελέγξτε το σωματικό βάρος σας3
• Κόψτε το κάπνισμα
• Περιορίστε, όσο το δυνατόν περισσότερο, το άγχος σας
• Κρατήστε την αρτηριακή σας πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα
• Μειώστε την κατανάλωση λιπαρών
• Ελέγχετε τακτικά το σάκχαρο στο αίμα σας
• Μην καταναλώνετε πολύ αλάτι
• Κάντε ένα τσεκάπ κάθε χρόνo