Υπνική Άπνοια-Αποτελεσματική και ανώδυνη αντιμετώπιση
Από τον κ. Σάββα Μακρή,
Παθολόγο, Επιστημονικό Υπεύθυνο Παθολογικού Τομέα Γενικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
Η επιθυμία μου να δημοσιευθεί αυτό το κείμενο οφείλεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια και σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν γίνει, η υπνική άπνοια αφορά όλες τις ηλικίες, αλλά η μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου υπολογίζεται στο 25% των ανδρών και στο 20% των γυναικών, ηλικίας 40 έως 70 ετών. Οι επιπτώσεις στην υγεία είναι πολύ σοβαρές.
Περιγραφή και συμπτώματα του συνδρόμου
Υπνική άπνοια είναι η διακοπή της αναπνοής για διαστήματα μεγαλύτερα των 10 δευτερολέπτων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η πλειονότητα των ασθενών με υπνική άπνοια δεν έχει διαγνωσθεί. Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι μύες χαλαρώνουν, με αποτέλεσμα τα τοιχώματα του φάρυγγα να υποχωρούν και σε μερικές περιπτώσεις να αποφράσσουν τη δίοδο του αέρα προς τους πνεύμονες. Με την απώλεια της φυσιολογικής αναπνοής μειώνεται το οξυγόνο στο αίμα, με αποτέλεσμα να διεγείρεται ο εγκέφαλος και να διακόπτει τον βαθύ ύπνο, προκειμένου να επανέλθει ο τόνος των μυών και να επιτραπεί εκ νέου η αναπνοή.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταργείται η ρυθμιστική λειτουργία του βαθέως ύπνου.
Οι ασθενείς με υπνική άπνοια παρουσιάζουν:
- Καρδιαγγειακά προβλήματα
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Κατάθλιψη
- Μειωμένη λίμπιντο
- Διαταραχή συμπεριφοράς
- Απώλεια μνήμης και συγκέντρωσης
Οι ασθενείς με υπνική άπνοια διατρέχουν έως και δέκα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να προκαλέσουν τροχαίο ή εργατικό ατύχημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι ίδιοι οι ασθενείς δεν έχουν επίγνωση της υπνικής τους διαταραχής και εκτιμούν ότι τα συμπτώματά τους οφείλονται σε κάποια τυπική πάθηση ή είναι αποτέλεσμα της κακής φυσικής κατάστασης ή ηλικίας.
Ανατομικές ιδιαιτερότητες,αυξημένο σωματικό βάρος,κάπνισμα και χρήση αλκοόλ συντελούν στην εκδήλωση του συνδρόμου.
Εάν σας αφορούν κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, είναι αναγκαίο να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας:
- Μου έχουν πει ότι ροχαλίζω έντονα
- Μου έχουν πει ότι σταματώ να αναπνέω όταν κοιμάμαι
- Έχω υψηλή πίεση
- Υποφέρω από πρωινούς πονοκεφάλους
- Ακόμη και μετά από 7-8 ώρες ύπνου, νυστάζω κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Ξεχνώ και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ εύκολα
- Έχω νυχτερινή συχνοουρία
- Συχνά νιώθω κουρασμένος/η χωρίς λόγο
- Κοιμάμαι μπροστά στην τηλεόαση και νυστάζω όταν οδηγώ
Ανίχνευση απνοιών κατά τον ύπνο
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του συνδρόμου είναι η διάγνωσή του. Η αρχική αξιολόγηση γίνεται από τον ιατρό με τη χρήση: α) ερωτηματολογίου και β) ειδικής συσκευής. Το ερωτηματολόγιο περιέχει ερωτήσεις που αφορούν τόσο στη συμπεριφορά κατά τον ύπνο (ροχαλητό, εφίδρωση, συχνοουρία), όσο και στη συμπεριφορά κατά την ημέρα (υπνηλία,απώλεια μνήμης, αίσθημα κούρασης). Η συσκευή ανίχνευσης μπορεί να τοποθετηθεί εύκολαπριν από τον ύπνο, ενώ δεν επιβαρύνει
τον εξεταζόμενο αφού φοριέται στον καρπό με υφασμάτινο περικάρπιο. Τα αποτελέσματα της εξέτασης αναλύονται και παρουσιάζονται στον ιατρό, για να τα εκτιμήσει. Εάν κριθεί αναγκαίο, ο ασθενής παραπέμπεται για πλήρη πολυπαραμετρική μελέτη σε κατάλληλο εργαστήριο ύπνου.
Τρόποι αντιμετώπισης
Στην αντιμετώπιση του προβλήματος βοηθούν:
- Η απώλεια βάρους
- Η διακοπή του καπνίσματος
- Η αλλαγή διατροφικών συνηθειών (μικρά και ελαφρά γεύματα, κυρίως το βράδυ)
- Η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, ειδικά πριν τον ύπνο
Προσθετικά ενδοστοματικά βοηθήματα διευκολύνουν την αναπνοή σε ορισμένες περιπτώσεις. Δεν αναφέρεται αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή.
Η χειρουργική επέμβαση κρίνεται χρήσιμη σε ασθενείς με ανατομικά προβλήματα στη μύτη (π.χ., διάφραγμα) και στο στοματοφάρυγγα (π.χ., υπερμεγέθης υπερώα). Στις περιπτώσεις απόφραξης του φάρυγγα, η χειρουργική επέμβαση αποδείχθηκε ότι δεν προσφέρει αποτελέσματα και οι ασθενείς υποτροπιάζουν. Η χρήση θετικής πίεσης αέρα,μέσω της μύτης, για να διατηρείται η ανώτερη αναπνευστική οδός ανοικτή (CPAP), είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης, με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Προϋποθέτει τη χρήση συσκευής υποβοήθησης της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το σύνδρομο της άπνοιας κατά τον ύπνο και οι συνέπειές του αντιμετωπίζονται πλέον αποτελεσματικά και ανώδυνα.
