Παιδιά και αθλητισμός

Από την κ. Αθηνά Πετρομιχελάκη,
Παιδίατρο, Επιμελήτρια Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ

Όλο και περισσότερα παιδιά συμμετέχουν σε οργανωμένα αθλήματα και με αυτόν τον τρόπο έχουν την ευκαιρία να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση και να αναπτύξουν σωματικές και κοινωνικές δεξιότητες. Από την πλευρά μας, γονείς και γιατροί, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η ενασχόληση με τον αθλητισμό θα αποτελέσει μια ευχάριστη, ασφαλή και αποδοτική εμπειρία για τα παιδιά μας.

Τα απογεύματα, όταν οδηγώ για το ιατρείο, υπάρχει πάντα μποτιλιάρισμα έξω από τα γήπεδα, όπου δεκάδες γονείς περιμένουν τους αναψοκοκκινισμένους μικρούς αθλητές και αθλήτριες να βγουν από την προπόνηση. Η άθληση είναι ουσιαστικά το παιχνίδι μιας εποχής κατά την οποία οι αλάνες έχουν εξαφανιστεί και δεν υπάρχει πια χρόνος, ευκαιρία ή και ασφάλεια για ελεύθερο παιχνίδι στις γειτονιές. Γι’ αυτό δεν πρέπει κανείς μας να ξεχνά ότι η άθληση θα πρέπει να αποτελεί τόσο μια ευχάριστη δραστηριότητα όσο και μια πολύτιμη εμπειρία για το παιδί. Η συμμετοχή στα οργανωμένα αθλήματα δίνει την ευκαιρία στα παιδιά και στους νέους να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση και να συνηθίσουν σε έναν τρόπο ζωής και άσκησης που θα διατηρήσουν και στην ενήλικη ζωή τους. Ο αθλητισμός προστατεύει τα παιδιά από την παχυσαρκία και τη γνωστή παγίδα του τρίπτυχου καναπές - τηλεόραση - ψυγείο. Μειώνει τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας στην πορεία της ζωής των παιδιών, όπως η καρδιαγγειακή νόσος και ο σακχαρώδης διαβήτης, και βοηθά στην απόκτηση υγιεινών συνηθειών στην άσκηση και στη διατροφή. Επιπλέον, συμβάλλει στην ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και συντονισμού.Ο αθλητισμός δεν αφορά μόνο στη σωματική ανάπτυξη και υγεία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Με τη συμμετοχή του στα αθλήματα, γίνεται μέλος μιας ομάδας και μαθαίνει να επικοινωνεί ισότιμα και με κανόνες. Συμβάλλει σε μια κοινή προσπάθεια με έναν κοινό στόχο. Είναι μια ευκαιρία να κάνει νέους φίλους και να μάθει να συνεργάζεται μαζί τους. Εξίσου σημαντικό όμως είναι και το γεγονός ότι, μέσα από τον αθλητισμό, το παιδί αντιλαμβάνεται και αποδέχεται τη διαφορετικότητα και καλλιεργεί την ιδέα του αλληλοσεβασμού και της ανεκτικότητας. Αρκετές φορές, όμως, η λανθασμένη επιλογή αθλήματος, οι πιεστικοί γονείς ή οι φιλόδοφιλόδοξοι προπονητές μπορούν να μετατρέψουν τη χαρά του μικρού αθλητή σε απογοήτευση. Το παιδί, και ειδικά το παιδί της προσχολικής ηλικίας, μπορεί να μην είναι ακόμη αναπτυξιακά έτοιμο να ασχοληθεί με κάποιο άθλημα, ενώ άλλες
φορές μπορεί να πιεσθεί να ακολουθήσει κάποιο άθλημα που δεν του ταιριάζει. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν αποδίδει καλά και, ειδικά αν αθλείται σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, επηρεάζεται η αυτοεκτίμησή του και βέβαια μειώνονται και οι πιθανότητες να συνεχίσει να ασχολείται με τον αθλητισμό. Αλλά και οι προικισμένοι μικροί αθλητές δυσκολεύονται να συνδυάσουν τις συχνά αυξημένες απαιτήσεις του αθλήματος με τις υπόλοιπες σχολικές και κοινωνικές υποχρεώσεις τους και συχνά καταπονούνται ψυχικά και σωματικά στην προσπάθεια να επιτύχουν τη νίκη με κάθε κόστος. Η στάση των γονέων και άλλων ενηλίκων μπορεί επίσης να επηρεάσει την εμπειρία των παιδιών και να κάνει όλη τη διαφορά ανάμεσα στη χαρά της συμμετοχής ή στην πίκρα της ήττας. Σημαντική είναι η επιλογή του κατάλληλου αθλήματος, ανάλογα με τις επιθυμίες και τις δεξιότητες του παιδιού. Για παράδειγμα, τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν έχουν ακόμη τις κινητικές δεξιότητες και την απαραίτητη προσοχή για να ασχοληθούν με οργανωμένα αθλήματα. Αντίστοιχα, σε παιδιά που δεν συμπαθούν συμπαθούν τα σπορ, είναι σημαντική η συζήτηση για τα οφέλη του αθλητισμού, η διερεύνηση των ανησυχιών τους και η προσφορά εναλλακτικών επιλογών άθλησης μέχρι να βρουν αυτό που τους ταιριάζει. Οι γονείς μπορούν και πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των παιδιών τους σε αθλητικές δραστηριότητες, να τις παρακολουθούν και να τις σχολιάζουν, καθώς και να αθλούνται μαζί τους. Καλό είναι να διατηρούν ρεαλιστικές προσδοκίες για την εξέλιξη και τις επιδόσεις τους και να δίνουν έμφαση στον ψυχαγωγικό χαρακτήρα του αθλήματος, να τα επαινούν για την προσπάθεια και να τα ενθαρρύνουν στην περίπτωση αποτυχίας. Επίσης, με το παράδειγμά τους, μπορούν να διδάξουν τη σωστή αθλητική συμπεριφορά, τη διατήρηση της ψυχραιμίας σε καλές και κακές στιγμές και το σεβασμό προς τους αντιπάλους. Οι γονείς θα πρέπει να επικοινωνούν με τους προπονητές και τους άλλους γονείς, για να διασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες άσκησης και την αποφυγή υπερβολικής πίεσης στα παιδιά. Ο παιδίατρος, με τη σειρά του, εκτιμά τη φυσική κατάστασηκατάσταση και την ανάπτυξη των μικρών αθλητών. Είναι μια ευκαιρία να διαγνώσει πιθανά προβλήματα υγείας ή παράγοντες αυξημένου κινδύνου και να εξασφαλίσει την αθλητική δραστηριότητα χωρίς κινδύνους για την υγεία. Είναι επίσης μια καλή στιγμή για να συζητηθούν επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως κάπνισμα, χρήση ουσιών ή αναβολικών, διατροφικές συνήθειες, διαταραχές κ.ά. Στο πλαίσιο της επίσκεψης, ο γιατρός θα ρωτήσει για το ατομικό και το οικογενειακό ιστορικό του παιδιού, με έμφαση στα καρδιαγγειακά νοσήματα και συμπτώματα (όπως φυσήματα, πόνος στο στήθος ή λιποθυμία κατά την άσκηση, θάνατοι σε νεαρή ηλικία στην οικογένεια), αλλά και σε άλλες χρόνιες παθήσεις (άσθμα, μυοσκελετικές παθήσεις, δερματολογικά προβλήματα κ.ά.). Θα δώσει έμφαση στην καρδιολογική και ορθοπαιδική εξέταση και μπορεί να ζητήσει ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα για τον αποκλεισμό υποκείμενης καρδιοπάθειας. Τέλος, ο παιδίατρος μπορεί να βοηθήσει τους γονείς στην επιλογή του κατάλληλου αθλήματος για το παιδί και να επισημάνει τους πιθανούς κινδύνους κάθε αθλήματος και τα μέτρα προστασίας που μπορεί να λάβει το παιδί για να τους αποφύγει.
Κλείνοντας, θα λέγαμε:
Ναι στην άθληση, ναι στη σωματική δραστηριότητα –χωρίς υπερβολές– για υγιή και χαρούμενα παιδιά.