Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών-Ένα μυστήριο εξιχνιάζεται

Από την κ. Καρολίνα Κολιοπούλου,
Μαιευτήρα-Γυναικολόγο Μαιευτικής/Γυναικολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ

To Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) εμφανίζεται στο 6-7% του γυναικείου πληθυσμού. Είναι δυνατόν να εκδηλωθεί από την εφηβεία, ενώ μπορεί να υποθάλπει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακής νόσου.

Γνωρίζουμε την αιτιολογία του ΣΠΩ;
Το ΣΠΩ αποτελεί έναν «μυστηριώδη» συνδυασμό ορμονικών ανωμαλιών. Αν και φαίνεται ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, η πρωταρχική αιτία του ΣΠΩ δεν έχει γίνει γνωστή. Θεωρείται, πάντως, ότι μία από τις βασικές διαταραχές βρίσκεται στην έκκριση και λειτουργία της ινσουλίνης κι αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο συχνά συνυπάρχει παχυσαρκία και η απώλεια βάρους καθίσταται δυσχερής. Άλλη ορμονική διαταραχή που παρατηρείται είναι η υπερπαραγωγή ανδρογόνων από την ωοθήκη.
Πότε θα πρέπει μια γυναίκα να ελεγχθεί για ΣΠΩ;
Μια γυναίκα θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια όταν παρουσιάζει:
1) Ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση (συνήθως καθυστερήσεις)
2) Ανεπιθύμητη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, κυρίως στο άνω χείλος και στο σαγόνι, ανάμεσα στους μαστούς, στο κάτω μέρος της κοιλιάς και στο εσωτερικό των μηρών
3) Ακμή, λιπαρότητα και πιο σπάνια κροταφική αλωπεκία (απώλεια τριχών στο τριχωτό της κεφαλής)
4) Μελαγχρωστική ακάνθωση (πεπαχυσμένο και σκούρο δέρμα στον αυχένα και στις μασχάλες)
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του ΣΠΩ;
1) Υπογονιμότητα, λόγω απουσίας ωορρηξίας
2) Αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη και υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη
3) Σακχαρώδης διαβήτης
4) Υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια στο αίμα
5) Υψηλή αρτηριακή πίεση
6) Καρδιαγγειακή νόσος
7) Καρκίνος του ενδομητρίου
Με ποια μέσα γίνεται η διάγνωση του ΣΠΩ;
Η διάγνωση βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, στη φυσική εξέταση και στις εργαστηριακες εξετάσεις. Πρέπει να αποκλειστούν άλλες παθολογικές καταστάσεις που δίνουν παρόμοια συμπτώματα, όπως η συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων, το σύνδρομο Cushing, όγκοι ωοθήκης, προλακτίνωμα, θυρεοειδοπάθειες. Ο γιατρός θα ρωτήσει για τα χαρακτηριστικά του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Κατά την εξέταση θα διαπιστώσει αν υπάρχει ανεπιθύμητη τριχοφυΐα στο σώμα ή ακμή,
θα καταμετρήσει την ΑΠ, το ύψος και το βάρος της ασθενούς. Θα ζητήσει στη συνέχεια εξετάσεις αίματος για να αξιολογηθούν τα επίπεδα των ανδρογόνων, της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα και πιθανά σημεία σακχαρώδου διαβήτη. Τέλος θα γίνει ένα υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων για να διαπιστωθεί αν οι ωοθήκες είναι μεγαλύτερες σε όγκο και φέρουν διάσπαρτες πολλαπλές μικρές κύστεις, τα ωοθυλάκια, εικόνα τυπική για τις πολυκυστικές ωοθήκες, από την οποία έχει πάρει την ονομασία του το σύνδρομο.
Πώς αντιμετωπίζεται θεραπευτικά μια γυναίκα με ΣΠΩ;
Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από τα συμπτώματα και από την επιθυμία της γυναίκας να μείνει έγκυος. Η καθημερινή άσκηση, τουλάχιστον 30 λεπτών την ημέρα, και η απώλεια βάρους στις παχύσαρκες ασθενείς βελτιώνουν το μεταβολισμό της ινσουλίνης και πιθανόν να οδηγήσουν σε ύφεση των συμπτωμάτων και στην αποκατάσταση της ωορρηξίας.Αν το προέχον σύμπτωμα ειναι οι ανωμαλίες της εμμηνορρυσίας, ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει προγεστερόνη ή αντισυλληπτικά δισκία. Γυναίκες που δεν εμφανίζουν ωορρηξία και επιθυμούν εγκυμοσύνη, λαμβάνουν ωορρηκτικά σκευάσματα, όπως κιτρική κλομιφαίνη ή γοναδοτροπίνες. Σε άλλες γυναίκες με ΣΠΩ θα χορηγηθούν υπογλυκαιμικοί παράγοντες για τη βελτίωση των διαταραχών του μεταβολισμού της ινσουλίνης, που έχουν ευεργετικά αποτελέσματα και στην υπογονιμότητα και στις ανωμαλίες της εμμήνου ρύσεως. Για την αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης και της ακμής χορηγούνται αντισυλληπτικά δισκία και αντιανδρογόνα,των οποίων όμως τα αποτελέσματα στον περιορισμό εμφάνισης νέων τριχών θα είναι αισθητά μετά από πολλούς μήνες. Διάφορες μέθοδοι αποτρίχωσης θα απομακρύνουν την ήδη υπάρχουσα τριχοφυΐα. Αν η ασθενής παρουσιάζει σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση ή υπερχοληστερολαιμία, θα λάβει την ανάλογη θεραπευτική αγωγή.
Μέχρι ποια ηλικία συνεχίζεται η ιατρική παρακολούθηση της γυναίκας για το ΣΠΩ;
Η ασθενής με ΣΠΩ, αφού υποβληθεί σε μια εξατομικευμένη θεραπεία ανάλογα με την παρουσία και το βαθμό των χαρακτηριστικών του ΣΠΩ, θα συνεχίσει με συστηματική παρακολούθηση για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος των μακροπρόθεσμων συνεπειών του συνδρόμου.