Θυρεοειδής και κύηση-Τι πρέπει να προσέχουμε
Από τη Θένια Κουτσούμπα,
Ενδοκρινολόγο, Συνεργάτιδα Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ
Ο ρόλος του θυρεοειδούς κατά την εγκυμοσύνη είναι σημαντικότατος,ιδιαίτερα στη διάρκεια των πρώτων 10 - 12 εβδομάδων της κύησης. Εύλογα, είναι απαραίτητος ο έλεγχος σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα τυχόν προβλήματα που θα προκύψουν.
Ο θυρεοειδής μας έχει σχήμα πεταλούδας, βάρος λίγο μεγαλύτερο από ένα βερίκοκο και βρίσκεται στη μέση του λαιμού. Παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες Τ3 και Τ4 που έχουν άμεση επίδραση στη φυσιολογική ανάπτυξη του οργανισμού, στην ωρίμανση του σκελετού, στο βάρος του σώματος, στην έμμηνο ρύση της γυναίκας, στη σύλληψη και στη φυσιολογική εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Η λειτουργία του ρυθμίζεται από τον εγκέφαλο με τη βοήθεια της θυρεοτρόπου ορμόνης TSH που παράγεται από την υπόφυση, έναν μικρό αδένα στη βάση του εγκεφάλου. Έτσι, μόλις τα επίπεδα των ορμονών μειωθούν, ο θυρεοειδής δέχεται την εντολή να αυξήσει την παραγωγή τους και το αντίθετο. Η δυσλειτουργία του καταστρέφει αυτήν την υπέροχη ισορροπία, με αποτέλεσμα τα επίπεδα των ορμονών που παράγει στο αίμα να είναι είτε πολύ χαμηλά(υποθυρεοειδισμός) είτε πολύ υψηλά (υπερθυρεοειδισμός).Η αξιολόγηση των θυρεοειδικών ορμονών στην εγκυμοσύνη είναι παραπλανητική. Λόγω της μεγάλης αύξησης των οιστρογόνων στην κύηση παρουσιάζονται πλασματικά αυξημένες οι Τ3 και Τ4 στο αίμα της εγκύου, ενώ παραμένουν φυσιολογικές οι FT3, FT4. Επίσης, το 10% - 20% των φυσιολογικών γυναικών έχει χαμηλή TSH τους πρώτους τρεις μήνες της εγκυμοσύνης.
Τ α σ η μ ε ί α π ρ ο σ ο χ ή ς
Μια γυναίκα που εμφανίζει υπερθυρεοειδισμό πριν ή κατά την εγκυμοσύνη αναφέρει συνήθως ταχυκαρδία,απώλεια βάρους, εκνευρισμό και αϋπνία. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται για τη σωστή διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού και την έναρξη αγωγής. Απαραίτητη είναι η τακτική μηνιαία παρακολούθηση και αναπροσαρμογή του θεραπευτικού σχήματος ώστε η μητέρα να είναι ευθυρεοειδική κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κρατώντας με τη χαμηλότερη δυνατή δόση φαρμάκου τα επίπεδα της ελεύθερης θυροξίνης στα ανώτερα φυσιολογικά. Μη ρυθμισμένος υπερθυρεοειδισμός στην κύηση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολών και έχει δυσμενείς συνέπειες στην υγεία τόσο του εμβρύου όσο και της μητέρας. Ένα στα πέντε νεογέννητα μητέρων με υπερθυρεοειδισμό εμφανίζουν και αυτά παροδικό υπερθυρεοειδισμό. Στο στάδιο της λοχείας υπάρχει μεγάλη πιθανότητα έξαρσης του ήδη υπάρχοντος ή επανεμφάνισης υπερθυρεοειδισμού στη μητέρα. Ο υποθυρεοειδισμός είναι η συχνότερη διαταραχή του θυρεοειδούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και αφορά το 3% των εγκύων (είτε με προϋπάρχοντα υποθυρεοειδισμό είτε πρωτοεμφανιζόμενο στην κύηση).
Π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η σ τ η ν ε γ κ υ μ ο σ ύ ν η
Ο ορμονικός έλεγχος είναι απαραίτητος στην αρχή της εγκυμοσύνης και πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά 4 - 6 εβδομάδες, γιατί η δόση υποκατάστασης μπορεί να αυξηθεί έως και 50% σε σχέση με την αρχική δόση με την πρόοδο της κύησης.Βαρύς υποθυρεοειδισμός σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολών πρώτου τριμήνου, ενδομήτριο θάνατο, τοκετό πριν από την 32η εβδομάδα, υπέρταση κύησης, προεκλαμψία. Ακόμη, τα νεογνά μητέρων με υποθυρεοειδισμό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αντιμετωπίζουν μεγάλο κίνδυνο να εμφανίσουν νοητική καθυστέρηση. Αν ανήκετε στις γυναίκες της γκρίζας ζώνης, όπου οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι φυσιολογικές, αλλά ο τίτλος των αντισωμάτων είναι υψηλός, μπορεί να εκδηλώσετε θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό - παρουσιάζεται σε ποσοστό 10% των γυναικών 2 - 3 μήνες μετά τη γέννα. Συνήθως είναι αναστρέψιμη. Σε μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να εμφανιστεί μόνιμος υποθυρεοειδισμός και να χρειάζεται να χορηγηθεί αγωγή διά βίου. Αν έχετε όζους στον θυρεοειδή σας, αυτοί πιθανόν να αυξηθούν λίγο σε μέγεθος. Τυχόν προβλήματα κατά κανόνα αντιμετωπίζονται μετά τον τοκετό, ενώ, αν κρίνεται απαραίτητο, η παρακολούθηση των όζων γίνεται με υπερηχογράφημα. Αν χρειαστεί να πραγματοποιηθεί χειρουργική αφαίρεση (καρκίνος θυρεοειδούς), αυτό μπορεί να γίνει στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος αποβολής.Αν και δεν υπάρχουν επίσημες οδηγίες για το πότε πρέπει να γίνεται ο έλεγχος ρουτίνας στις εγκύους, καλό είναι ο αιματολογικός έλεγχος των θυρεοειδικών ορμονών να γίνεται στην αρχή της εγκυμοσύνης. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 10 - 12 εβδομάδων της κύησης το έμβρυο εξαρτάται αποκλειστικά από τη μητέρα του για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, που συμβάλλουν στη νευρολογική του ανάπτυξη. Αν διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα στη λειτουργία του θυρεοειδούς, πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη λήψη των κατάλληλων φαρμάκων, τα οποία θα συστήσει ο ενδοκρινολόγος.
