Χοληστερίνη-Νικήστε με ισσοροπημένη διατροφή
Από τη Μαρία Σκαφιδά,
Καρδιολόγος, Συνεργάτιδα Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ
Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρδιοπάθειας. Η χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία που κυκλοφορεί στο αίμα. Είναι απαραίτητη στον ανθρώπινο οργανισμό για την εύρυθμη λειτουργία του (κυτταρικές μεμβράνες, γενετικές ορμόνες, πέψη), όμως αν κυκλοφορεί σε μεγάλες ποσότητες έχει επιπτώσεις, γιατί εναποτίθεται στο τοίχωμα των αγγείων δημιουργώντας αθηρωματική πλάκα.Το μεγαλύτερο ποσοστό χοληστερόλης του ανθρώπινου σώματος παράγεται στο ήπαρ. Το υπόλοιπο προέρχεται από τις τροφές.
Πηγές πλούσιες σε χοληστερόλη είναι το κρέας, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η ποσότητα της χοληστερόλης που υπάρχει στον ανθρώπινο οργανισμό επηρεάζεται από τον τύπο της διατροφής, την ηλικία και από κληρονομικούς παράγοντες.
Η χοληστερόλη μεταφέρεται με το αίμα υπό μορφή μορίων που περιέχουν λιπίδια και πρωτεΐνες. Αυτά τα μόρια ονομάζονται λιποπρωτεΐνες. Οι λιποπρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα είναι:
1. Η «κακή» χοληστερόλη (LDL) είναι η λιποπρωτεΐνη που μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ στους περιφερικούς ιστούς. Σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται με την αθηρωμάτωση των αρτηριών και τις επιπλοκές της, δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ), το ανεύρυσμα αορτής και την περιφερική αρτηριακή αθηρωματική νόσο.
2. Η «καλή» χοληστερόλη (HDL) χρησιμεύει για τη μεταφορά της χοληστερόλης από τους περιφερικούς ιστούς στο ήπαρ και σχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.
3. Η VLDL είναι η πιο πλούσια λιποπρωτεΐνη σε τριγλυκερίδια και αποτελεί πρόδρομη ουσία για την παραγωγή της LDL.
Κύριος στόχος για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης είναι η «κακή» LDL χοληστερόλη σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές και τις αμερικανικές οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι στη χώρα μας το 50% σχεδόν του πληθυσμού ηλικίας άνω των 18 ετών έχει τιμές χοληστερόλης πάνω από τα επιθυμητά όρια των 200mg/dl.Έτσι, κάθε άτομο άνω των 20 ετών επιβάλλεται να γνωρίζει τα λιπίδιά του. Εάν μάλιστα υπάρχει στην οικογένεια ιστορικό δυσλιπιδαιμίας, η εξέταση πρέπει να γίνεται σε νεότερη ηλικία.Η αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας έχει δύο άξονες: την υγιεινοδιαιτητική αγωγή και τη φαρμακευτική αγωγή.
Η υ γ ι ε ι ν ο δ ι α ι τ η τ ι κ ή α γ ω γ ή
Σε αυτήν περιλαμβάνονται η διαιτητική αγωγή και η άσκηση. Η άσκηση συνίσταται σε ισοτονικές ασκήσεις (βάδισμα, ελαφρύ τρέξιμο, κολύμβηση, ποδήλατο κ.ά.) που πρέπει να γίνονται τουλάχιστον 3 - 4 φορές την εβδομάδα, επί 30 - 45 λεπτά κάθε φορά.Η διαιτητική αγωγή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της δυσλιπιδαιμίας. Στόχος είναι να μειωθεί η ολική ημερήσια κατανάλωση λίπους και να αυξηθεί η κατανάλωση τροφίμων με λιγότερα κορεσμένα λίπη. Πρέπει να προτιμάται το κρέας ζώων με λιγότερο λίπος, όπως μοσχάρι και κατσίκι, παρά αρνί και χοιρινό. Επίσης, να χρησιμοποιείται γάλα αποβουτυρωμένο ή μερικώς αποβουτυρωμένο και τυριά που περιέχουν λίγα λιπαρά (ανθότυρο, μυζήθρα, cottage).Το ψάρι είναι υγιεινή τροφή και πρέπει να καταναλώνεται τουλάχιστον δύο φορές εβδομαδιαίως.Η σωστή δίαιτα συνίσταται στην πρόσληψη κορεσμένων λιπών κάτω του 7% των ημερήσιων θερμίδων, πρόσληψη πολυακόρεστων λιπών(φυτικής προέλευσης ω-6,ιχθυέλαια ω-3)και κατανάλωση μονοακόρεστων λιπών (ελαιόλαδο) που πρέπει να αποδίδουν το 20% των ημερήσιων θερμίδων και έχουν αντιοξειδωτικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.Απαραίτητο είναι ακόμη να καταναλώνονται περισσότερα φρούτα, λαχανικά,πατάτες, ρύζι και δημητριακά ολικής αλέσεως. Οι πρωτεΐνες πρέπει να καλύπτουν μέχρι το 15% των ημερήσιων θερμίδων, ενώ οι υδατάνθρακες το 50% - 60%. Όσον αφορά στη χοληστερόλη, η καθημερινή διατροφή θα πρέπει να περιέχει λιγότερο από 300 mg χοληστερόλης.Εκτός βέβαια από τον τύπο της τροφής,μεγάλη σημασία έχει και ο τρόπος μαγειρέματος του φαγητού.
Η φ α ρ μ α κ ε υ τ ι κ ή α γ ω γ ή
Εάν οι τιμές των λιπιδίων με την υγιεινοδιαιτητική αγωγή δεν μειωθούν στα επιθυμητά επίπεδα, τότε προχωρούμε στη φαρμακευτική αγωγή. Σήμερα διαθέτουμε αρκετά υπολιπιδαιμικά φάρμακα, τα οποία είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό προκαλούν μείωση της LDL-χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων και, αντίθετα, αύξηση της HDL χοληστερόλης (στατίνες, φιμπράτες, εζετιμίμπη κ.ά.). Η αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας πρέπει να γίνεται από ειδικό ιατρείο ή ιατρό, που θα εκτιμήσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και ανάλογα θα αντιμετωπίσει τη δυσλιπιδαιμία αλλά και τους άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες,ούτως ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης ή επανεμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
