O Διαβήτης τύπου 1 στην εφηβική ηλικία-Κλειδί η ψυχολογική υποστήριξη

Από τη Δρ Ελίνα Γκίκα,
Κλινική Ψυχολόγο - Ψυχοθεραπεύτρια, Υπεύθυνη Τμήματος Ψυχολογικής Υποστήριξης Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Η εμφάνιση του διαβήτη στην εφηβεία καθιστά την αντιμετώπισή του περισσότερο πολύπλοκη, καθώς ήδη ο νέος ή η νέα διάγουν τη δύσκολη περίοδο της ωρίμανσης και της αναζήτησης του εαυτού τους. Έτσι, είναι απολύτως απαραίτητο ο έφηβος να συνειδητοποιήσει ότι η ασθένειά του δεν τον διακρίνει σε τίποτα από τους άλλους και πως ο διαβήτης δεν αποτελεί εμπόδιο για να επιτύχει τα όνειρά του.

Η άφιξη ή η ήδη ύπαρξη του διαβήτη στην εφηβεία αγγίζει ένα άτομο που είναι ήδη αγχωμένο και απασχολημένο με τη σωματική του ανάπτυξη, δεδομένων όλων των αλλαγών που συμβαίνουν στους εφήβους. Γνωρίζουμε από έρευνες ότι η εμφάνιση του διαβήτη στην ηλικία της εφηβείας δημιουργεί μια ναρκισσιστική «πληγή» στον έφηβο που επιφέρει ένα έντονο άγχος και ανησυχία για το σώμα του. Η πρώτη ψυχολογική αντίδραση απέναντι στην ιδιαιτερότητα αυτή διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μετά το στάδιο της θεωρητικής και της πρακτικής εκπαίδευσης στο νοσοκομείο και με την επιστροφή στο σπίτι εμφανίζεται μια περίοδος κατάθλιψης, ανεξάρτητα από αυτή που παρατηρείται κάποιες φορές στους γονείς. Βεβαίως υπάρχουν και παιδιά που αναζητούν μαγικές απαντήσεις έξω από τη λογική. Αναζητούνται λόγοι του πρόσφατου ή του παλαιότερου παρελθόντος, συμπεριλαμβάνοντας είτε τον εαυτό τους, είτε τους κοντινούς τους ανθρώπους, είτε την κοινωνία. Αυτή η αναζήτηση του «γιατί»» εδραιώνει ασυνείδητες ψυχικές λειτουργίες όπως η ενοχή, η καταδιωκτική προβολή ή, όπωςπιο απλά το λέμε, η μανία καταδίωξης και η μοιρολατρία. Η αναζήτηση ορθολογικών απαντήσεων για τα αίτια αυτής της κατάστασης εκφράζει κατά τη γνώμη μας μια απόπειρα του εφήβου να ξεπεράσει αυτό το στάδιο και να θέσει στόχους και να δημιουργήσει ένα προσωπικό πεπρωμένο. Το πεπρωμένο αυτό όμως συχνά φαντάζει στα μάτια και στο μυαλό ενός εφήβου με διαβήτη δυσοίωνο. Όσον αφορά στον καθημερινό αυτοέλεγχο και στα αποτελέσματά του, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το κίνητρο για να είναι θετικά τα αποτελέσματα είναι οι επιπλοκές που ενδέχεται να παρουσιαστούν.Οι επιπλοκές είναι αρκετά αγχογενείς για να προκαλέσουν αρνητικές φαντασιώσεις. Αυτή η περίοδος επιφέρει συχνά άγχος, στρες και απορρύθμιση,δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που πρέπει να σπάσει πολλές φορές ακόμα και με «ξεγέλασμα». Αυτή η μικρή απάτη δεν είναι σταθερή, δεν παρατηρείται πριν από την ηλικία των οκτώ χρόνων, αλλά αργότερα αγγίζει περίπου το 25% του πληθυσμού. Ψυχοπαθολογικά, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να ερμηνευτεί ως μία προσπάθεια απάρνησης (αποποίησης) της ιδιαιτερότητάς τους, απάρνηση που κατασκευάζεται σύμφωνα με τη νοητική οργάνωση άρνησης της πραγματικότητας και της πίεσης. Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του διαβήτη καθιστούν αναγκαίο η θεραπευτική διαδικασία να προσανατολίζεται τόσο στην ιατρική όσο και στην ψυχολογική αντιμετώπιση. Η ψυχολογική αντιμετώπιση περιλαμβάνει παρεμβάσεις που έχουν ως στόχους την ενίσχυση, την υποστήριξη, τη συμβουλευτική των ατόμων με διαβήτη, με ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία, ή ακόμα και με οικογενειακή θεραπεία σε περιπτώσεις που υπάρχουν ενδοοικογενειακές συγκρούσεις. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η ψυχολογική παρακολούθηση του εφήβου με διαβήτη συμβάλλει στην καλή εξέλιξη και στην αποδοχή της ασθένειας, καθώς ξεπερνά τους φόβους του και δέχεται καινούργιες προτάσεις και λύσεις για τον καλύτερο χειρισμό της ασθένειας και αντιμετωπίζονται πιθανές συναισθηματικές ή αγχώδεις διαταραχές. Όσοι ασχολούμαστε με τον διαβήτη οφείλουμε να μεταδώσουμε αισιοδοξία στους ανθρώπους που ζουν μαζί του,γιατί ζούμε το 2009 και το «πρόσωπο»του Διαβήτη είναι πλέον φιλικό και η αντιμετώπισή του εύκολη.