Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή-Ο σημαντικός ρόλος του αναισθησιολόγου
Από τη Νάσια Κούσκουρη,
Αναισθησιολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα Μονάδας ΙVF ΜΗΤΕΡΑ
Η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι σύνθετη διαδικασία, που απαιτεί λεπτούς και ακριβείς χειρισμούς για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σ’ αυτήν τη διαδικασία ιδιαίτερα απαιτητικός είναι ο ρόλος του αναισθησιολόγου, τόσο στην προετοιμασία της επέμβασης όσο και ύστερα απ’ αυτήν.
Όλες οι επεμβατικές διαδικασίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, δηλαδή η ωοληψία, η εμβρυομεταφορά αλλά και η βιοψία όρχεος για τους άνδρες, πρέπει να γίνονται υπό άσηπτες συνθήκες σε χειρουργικές αίθουσες επαρκώς εξοπλισμένες.
Ιδιαίτερα η διαδικασία της ωοληψίας είναι σύντομη αλλά και αρκετά επώδυνη για τη γυναίκα και κρίνεται απαραίτητη η παρουσία αναισθησιολόγου. Η γυναίκα έρχεται στον χώρο του χειρουργείου λίγο πριν από την προγραμματισμένη ώρα της επέμβασης και φεύγει λίγες ώρες μετά. Συνήθως εκείνες που υπόκεινται σε αυτήν τη διαδικασία έχουν μεγάλο άγχος, γεγονός που τις κάνει περισσότερο νευρικές και φοβισμένες. Έτσι, μπαίνοντας στον χώρο του χειρουργείου, ο αναισθησιολόγος πρέπει κατ’ αρχάς να προσπαθήσει να χαλαρώσει τη γυναίκα και να την κάνει να αισθανθεί άνετα. Όσον αφορά στο χειρουργείο, ο αναισθησιολόγος πρέπει να εξασφαλίσει ασφαλή και επαρκή αναλγησία, άριστες χειρουργικές συνθήκες και γρήγορη ανάνηψη μετά την επέμβαση, χωρίς παρενέργειες, έτσι ώστε η γυναίκα να είναι σε θέση να γυρίσει στο σπίτι της και στις καθημερινές της δραστηριότητες το συντομότερο δυνατόν.
Ο ι μ έ θ ο δ ο ι
Συνήθως οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε είναι είτε η γενική αναισθησία είτε η καταστολή εν συνειδήσει. Λόγω της συντομίας αλλά και του είδους της επέμβασης, η γενική αναισθησία που εφαρμόζεται δεν χρειάζεται διασωλήνωση και ο αερισμός της γυναίκας γίνεται με προσωπίδα ή λαρυγγική μάσκα. Η εισαγωγή στην αναισθησία γίνεται με ενδοφλέβιους παράγοντες μέσω ενός φλεβοκαθετήρα που τοποθετείται στο χέρι της. Η ανάνηψη είναι ταχεία, η γυναίκα ξυπνά αμέσως μετά το τέλος της επέμβασης και επιπλοκές μετεγχειρητικά, όπως η ναυτία, ο εμετός και ο πόνος, συνήθως είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Όσον αφορά στην καταστολή εν συνειδήσει ή «conscious sedation», επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αναλγητικών παραγόντων και υπναγωγών σε υποαναισθητικές δόσεις. Η γυναίκα δεν αισθάνεται πόνο, είναι ξύπνια ή ελαφρά κοιμισμένη, ενώ η αφύπνιση είναι άμεση και με πλήρη διαύγεια.
Η ε τ ο ι μ α σ ί α
Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα θα πρέπει να είναι ενήμερη για τη δική της προετοιμασία. Είναι απαραίτητο, για την ασφάλειά της, να παραμείνει νηστική για τουλάχιστον 8 - 10 ώρες προ του χειρουργείου, να μην έχει καπνίσει και να έχει μαζί της τις απαραίτητες εξετάσεις που χρειάζονται σε έναν προεγχειρητικό έλεγχο, όπως η καρδιολογική εξέταση και ο εργαστηριακός έλεγχος.Μαζί με τις οδηγίες του γυναικολόγου τις μέρες πριν από την επέμβαση θα πρέπει να δίνονται στη γυναίκα και οδηγίες από τον αναισθησιολόγο, κυρίως γραπτές, ώστε να τις κατανοήσει και να μην τις ξεχάσει. Η προσεκτική προεγχειρητική εκτίμηση της γυναίκας είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της ασφάλειάς της, για την αποφυγή αναβολών και την αύξηση της αποτελεσματικότητας της κλινικής. Δυστυχώς, επειδή δεν είναι πάντα εφικτή η αναισθησιολογική εκτίμηση την προηγούμενη από την ημέρα της επέμβασης, πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ του αναισθησιολόγου και του γυναικολόγου εφόσον λαμβάνεται υπόψη η γενική κατάσταση της γυναίκας και όχι μόνο τα χειρουργικά κριτήρια. Είναι όμως απαραίτητη η προεγχειρητική εκτίμηση, τουλάχιστον την προηγούμενη ημέρα, των γυναικών με συνοδά νοσήματα, όπως παχυσαρκία, καρδιολογικά και αναπνευστικά προβλήματα. Η παχυσαρκία τελευταία μας απασχολεί όλο και περισσότερο και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, διότι πολλές φορές μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα νοσήματα, όπως σακχαρώδη διαβήτη, περιοριστική πνευμονοπάθεια, στεφανιαία νόσο κ.ά. Επίσης, τα παχύσαρκα άτομα έχουν αυξημένες απαιτήσεις σε οξυγόνο, όμως από την άλλη πλευρά η μεγάλη ποσότητα του λιπώδους ιστού δυσκολεύει τους αναισθησιολογικούς χειρισμούς και τον αερισμό κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Η α ν ά ν η ψ η
Μετά το τέλος της επέμβασης, η γυναίκα πρέπει να μείνει για λίγο στην ανάνηψη, υπό παρακολούθηση. Η ανάνηψη πρέπει να είναι πλήρως εξοπλισμένη και το προσωπικό χρειάζεται να είναι εξειδικευμένο ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει σε τυχόν μετεγχειρητικές επιπλοκές. Υπάρχουν κάποια κριτήρια για το πότε θα μπορέσει η γυναίκα να φύγει, με απόλυτη ασφάλεια, από την κλινική. Θα πρέπει, λοιπόν, τα ζωτικά της σημεία να είναι σταθερά για τουλάχιστον 30 λεπτά, να μην αισθάνεται ζάλη ή ναυτία, να έχει ικανότητα προσανατολισμού τόπου και χρόνου, να μην υπάρχουν ενδείξεις ενεργού αιμορραγίας και να μπορεί να ελέγξει ενδεχόμενο μετεγχειρητικό άλγος με αναλγητικά από το στόμα. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, για να φύγει από την κλινική είναι να συνοδεύεται από κάποιο άλλο, υπεύθυνο άτομο. Απ’ όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω φαίνεται ότι είναι απαραίτητη η καλή συνεργασία μεταξύ του γυναικολόγου,του αναισθησιολόγου και της γυναίκας, ώστε όλες αυτές οι διαδικασίες να γίνουν με τη μεγαλύτερη ασφάλεια και το λιγότερο άγχος για την καλύτερη δυνατή έκβαση.
