Προληπτικός γυναικολογικός έλεγχος - Κάθε πότε γίνεται & τι περιλαμβάνει;
Γράφει ο Χρήστος Γ. Τσίντζος, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ
Παρά την πρόοδο της Ιατρικής, η πρόληψη, παραμένει η καλύτερη θεραπεία γι΄ αυτό οι γυναίκες δεν πρέπει να αμελούν τον τακτικό γυναικολογικό τους έλεγχο, που μπορεί να ανιχνεύσει εγκαίρως πολλά σοβαρά προβλήματα.
“Α well-woman Visit” όπως αναφέρεται από το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων (ACOG):
- Παρέχει την ευκαιρία για συμβουλευτική επικοινωνία με τις ασθενείς για διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής και μειώνοντας τους κινδύνους.
- Πρέπει να περιλαμβάνει: Εξετάσεις διαλογής (screening) για διάγνωση νοσημάτων και αξιολόγηση και συμβουλευτική π.χ. για εμβολιασμούς, βασισμένη στην ηλικία και στους εξατομικευμένους παράγοντες κινδύνου.
- Team work (συνδρομή και άλλων ειδικοτήτων) όταν κρίνεται αναγκαίο.
Η λεπτομερής καταγραφή του ιστορικού αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της επίσκεψης. Η άσκηση της γυναικολογίας και όχι μόνο, απαιτεί επιδεξιότητες πέρα των Ιατρικών γνώσεων, όπως η ικανότητα επικοινωνίας για αμφίδρομη δημιουργία εμπιστοσύνης μιας και είναι απαραίτητη η αναφορά στοιχείων πολύ προσωπικών, μια ουσιαστική παράμετρο για την διάγνωση και την θεραπεία. Καθώς και η αναφορά σε ατομικά στοιχεία όπως ηλικία, επαγγελματική ενασχόληση, τόπος διαμονής, σχέσεις με σκοπό την δημιουργία γέφυρας επικοινωνίας. Ατομικό και Οικογενειακό ιστορικό π.χ. αναφορές για παιδική-εφηβική ηλικία, έναρξη ΕΡ (διάρκεια-περιοδικότητα), χειρουργικές επεμβάσεις, νοσηλείες, λήψη φαρμάκων, τυχόν αλλεργίες πρέπει να καταγράφονται και να αξιολογούνται. Κατά την λήψη του γυναικολογικού ιστορικού θα πρέπει να καταγράφονται η αιτία της επίσκεψης και τυχών συμπτώματα, η εξέλιξη και η χρονιότητά των συμπτωμάτων (αρχή, διάρκεια, υφέσεις, εξάρσεις) και να αξιολογούνται η έμμηνος ρύση ως προς τα εξής:
- Έναρξη, περιοδικότητα, πόνο (ποιότητα).
- Δυσμηνόρροια, το μαιευτικό ιστορικό, κυήσεων, τοκετών, τυχόν επιπλοκές, τρόπος σύλληψης και προηγούμενα προβλήματα ή θεραπείες. Η ασθενής, εμφανίζει μια φυσική και ψυχολογική ευπάθεια.
- Ο ιατρός, πρέπει να έχει το πνεύμα του καλού ακροατή, να μην είναι εριστικός, αυταρχικός ή να αντιπαρατίθεται στα αναφερόμενα στοιχεία και στις τυχόν προσκομισθείσες εξετάσεις, αλλά να είναι συνεργάσιμος με ευθυκρισία και σαφής στην επικοινωνία του με τη γυναίκα.
Η φυσική εξέταση της ασθενούς, διαμορφώνεται ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας. Και πρέπει να περιλαμβάνει:
1) Έξω-έσω γεννητικών οργάνων
2) Μαστών και κοιλιάς
Πάντα με την παρουσία μαίας-νοσηλεύτριας και ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα να περιλαμβάνει την λήψη κολποτραχηλικού επιχρίσματος για test-Παπανικολάου και ανάλογα με τα συμπτώματα και τα σημεία κατά την κλινική εξέταση την λήψη ΚΚΥ (καλλιέργεια κολπικού υγρού), καθώς και την διενέργεια διακολπικού υπερηχογραφήματος.
- Test –Παπανικολάου & H.P.V -D.N.A. Test:
Κάθε χρόνο από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών έως την ηλικία των 21. Από τα 21 και μέχρι την ηλικία των 29 Τεστ-Παπανικολάου κάθε 3 χρόνια. Από την ηλικία των 30 έως και 65 Τεστ-Παπανικολάου και H.P.V -D.N.A test κάθε 5 χρόνια (co-testing) για τις περισσότερες γυναίκες ή μπορούν να έχουν ένα test –Παπανικολάου κάθε 3 χρόνια ή να έχουν ένα H.P.V -D.N.A test μόνο κάθε 5 χρόνια. ΌΧΙ όμως γι’ αυτές που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου.
Προτείνεται ο ετήσιος έλεγχος για γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, με πρώτη επίσκεψη περί το ένα έτος μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Μετά την ηλικία των 65 ετών εάν τα τελευταία τρία test ήταν καθησυχαστικά, και δεν υπήρχε ποτέ παθολογικό αποτέλεσμα μπορεί να γίνει ένα άλλο test μετά από 3 χρόνια και να σταματήσει η δοκιμασία διαλογής.
Κατά την κολπική εξέταση διενεργείται επισκόπηση δερματικής περιοχής των έξω γεννητικών οργάνων: για φυσιολογική διάπλαση ή δυσπλασία, φλεγμονές-ερεθισμούς, ύπαρξη κονδυλωμάτων, τρήματα, δερματοπάθειες εξελκώσεις, διαβρώσεις, αποχρωματισμοί, όπως σκληρυντικός λειχήνας, ψωρίαση, τυχόν διογκώσεις στους αδένες skene και bartolini’s. Επισκόπηση κόλπου και θόλων, τού τραχήλου (ενδοκολπική μοίρα), το έξω κολπικό στόμιο για ρήξεις, πολύποδες, φλεγμονώδες εκτρόπιο, αναγνώριση φλεγμονωδών εκκρίσεων, εξελκώσεων, εξωφυτικών διεργασιών, ατροφίας και λήψη Test-Παπανικολάου & H.P.V D.N.A. Test με την σωστή τεχνική!
Με το διακολπικό υπερηχογράφημα μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να διαγνώσουμε συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας, την κλίση, κάμψη, διαστάσεις της, την δομή και την υφή του ενδομητρίου, την ύπαρξη ινομυωμάτων και την λεπτομερή χαρτογράφησή τους. Επίσης, να ελέγξουμε τις ωοθήκες και τα εξαρτήματα για παθολογικές κύστες, όπως ενδομητρίωσης, δερμοειδής ή και να παρακολουθήσουμε την ωοθηλακιορρηξία.
Δεν θα πρέπει να λησμονούμε την εξέταση του μαστού με ψηλάφηση των μαστών για αναγνώριση αλλαγών στο δέρμα, υβώσεις, αναγνώριση όγκων, εξέταση-ψηλάφηση μασχαλιαίων λεμφαδένων, εξέταση θηλών για τυχόν έκκριμα θηλής. Θα πρέπει να υπάρχει ισχυρή παρότρυνση για αυτοψηλάφηση των μαστών και εκπαίδευση για τον σωστό τρόπο.
Ο προληπτικός τακτικός γυναικολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος σε κάθε ηλικιακή ομάδα γυναικών διότι επιτρέπει την πρόληψη σοβαρών γυναικολογικών νοσημάτων και την ορθή αξιολόγηση της γυναικολογικής κατάστασης της ασθενούς ανάλογα με την ηλικία της.