HPV - Η αναγκαιότητα εμβολιασμού & στα δύο φύλα
Γράφει η Ευθυμία Στεφανίδου, Παιδίατρος-Νεογνολόγος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια ΜΕΝΝ ΛΗΤΩ
Ως HPV διεθνώς ή «Ιοί των κονδυλωμάτων», ορίζεται μια οικογένεια ιών η οποία περιλαμβάνει περισσότερα από 150 διαφορετικά στελέχη. Από την οικογένεια αυτή, κάποιοι ορότυποι ενοχοποιούνται για την πρόκληση καρκίνου στον άνθρωπο.
Ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με την τριβή του δέρματος και των βλεννογόνων και το φιλί στο στόμα. Γενικά θα λέγαμε ότι πρόκειται για σεξουαλικώς μεταδιδόμενη νόσηση η οποία αφορά κάθε είδους επαφή. Έτσι, ο HPV μπορεί να προσβάλλει την στοματική κοιλότητα, την μύτη, τον οροφάρυγγα και τον λάρυγγα, τον οισοφάγο και την περιγεννητική και περιπρωκτική περιοχή, τόσο των ανδρών, όσο και των γυναικών.
Ο ιός μετά την είσοδό του στα κύτταρα προκαλεί ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό. Οι αρχικές αλλοιώσεις που προκαλούνται έχουν τη μορφή θηλωμάτων (ή κονδυλωμάτων, όπως ονομάζονται στην περιγεννητική περιοχή), τα οποία δυνητικά εξελίσσονται αρχικά σε προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις και τέλος, αν δεν εφαρμοστεί θεραπεία, σε κακοήθεια. Φαίνεται ότι οι άνδρες τείνουν να παρουσιάζουν ορατές βλάβες λιγότερο συχνά από τις γυναίκες και με αυτόν τον τρόπο λειτουργούν κυρίως ως φορείς του ιού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, λόγω της αύξησης της φορείας παγκοσμίως, θεωρεί επιβεβλημένη την στρατηγική εμβολιασμού των εφήβων και των δύο φύλων.
Ιδανικά, ο εμβολιασμός είναι καλό να διενεργείται πριν το άτομο γίνει σεξουαλικά ενεργό, με κάθε τρόπο, χωρίς να σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει και αργότερα. Ακόμα και αν κάποιος έχει εκτεθεί στον ιό, ο εμβολιασμός μπορεί να τον προστατεύσει από μόλυνση από διαφορετικό στέλεχος, διευκρινίζοντας όμως ότι το εμβόλιο χρησιμοποιείται μόνο για πρόληψη και όχι για θεραπεία.
Από το 2007 εμβολιάζονταν στην Ελλάδα για τον HPV μόνο τα κορίτσια υποχρεωτικά, ηλικίας μεγαλύτερης των 12 ετών. Από το 2022 εντάχθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των αγοριών, ενώ τροποποιήθηκε η προτεινόμενη ηλικία εμβολιασμού και των δύο φύλων από 9 έως 11 ετών.
Ως το τέλος του 2023 ο εμβολιασμός αποζημιώνεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία στις ηλικίες 9 έως 18 ετών ενώ από την 1/1/2024 η πλήρης αποζημίωση θα αφορά τις ηλικίες 9 έως 15 ετών.
Χορηγείται σε δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών, ενώ υπάρχει και σχήμα τριών δόσεων με κριτήρια ηλικιακά και κοινωνικά, για τα οποία ενημερώνεστε από τον ιατρό σας.
Το εμβόλιο είναι ασφαλές, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις και είναι αποτελεσματικό. Στις πιθανές ανεπιθύμητες αντιδράσεις αναφέρονται συχνότερα πόνος, οίδημα και ερυθρότητα τοπικά ενώ σπανιότερα χαμηλός πυρετός, μυαλγίες και σπανιότατα αλλεργικές αντιδράσεις.
Μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα με άλλα ενέσιμα εμβόλια, σε διαφορετικές θέσεις χορήγησης.
Τα διαθέσιμα εμβόλια σήμερα είναι:
- Διδύναμο εναντίον ογκογόνων οροτύπων 16, 18.
- Τετραδύναμο εναντίον ογκογόνων οροτύπων 16, 18 αλλά και των μη ογκογόνων 6 και 11.
- Εννεαδύναμο εναντίων των ογκογόνων οροτύπων 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 αλλά και των μη ογκογόνων 6 και 11.
Το τελευταίο είναι και το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο.
Τα εμβόλια αυτά αποτελούνται από πρωτεΐνες κατασκευασμένες έτσι ώστε να ομοιάζουν με το εξωτερικό περίβλημα του ιού. Με αυτόν τον τρόπο ερεθίζεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα για να παραγάγει αντισώματα εναντίον του ιού.
Συνοψίζοντας ο εμβολιασμός προφυλάσσει κυρίως από την εμφάνιση κονδυλωμάτων, από καρκίνους του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού, του κόλπου, του αιδοίου, του πέους, του στοματοφάρυγγα και του λάρυγγα καθώς και από την υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση. Πρέπει να επισημαίνουμε, κυρίως στους εφήβους, ότι, παρά την εμβολιαστική κάλυψη, συνιστάται να συνεχίζονται να λαμβάνονται οι κατάλληλες προφυλάξεις εναντίον των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων.