Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός - Εμβόλια & Μονοκλωνικά Αντισώματα στα Βρέφη

Γράφει η Δουβίτσα Καλλιόπη, Παιδίατρος - Νεογνολόγος, Επιστημονική Συνεργάτις Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών  ΛΗΤΩ

Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) είναι το συχνότερο αίτιο λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος σε βρέφη και μικρά παιδιά. Ευθύνεται για 60-80% των βρογχιολίτιδων των βρεφών και 40% των πνευμονιών των παιδιών, καθώς και για μεγάλο αριθμό επισκέψεων στα Τμήματα Επειγόντων. Η περίοδος έξαρσης του ιού καταγράφεται από Νοέμβριο μέχρι Μάρτιο.

Ποια παιδιά παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης από τον ιό;

• Βρέφη έως 6 μηνών.
• Πρόωρα και χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά.
• Παιδιά με σοβαρές καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες ή ανοσοανεπάρκεια.

Τα προηγούμενα δυο χρόνια ο αριθμός των λοιμώξεων από RSV μειώθηκε σημαντικά λόγω των προληπτικών μέτρων για τον COVID-19. Με τη χαλάρωση όμως των μέτρων, τα κρούσματα αυξήθηκαν ξανά, μάλιστα φέτος η εποχή έξαρσης του ιού ξεκίνησε νωρίτερα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης από RSV;

Τα συμπτώματα είναι αρχικά παρόμοια με αυτά του κοινού κρυολογήματος, πυρετός, καταρροή, βήχας. Μπορεί ωστόσο να παρουσιαστεί επιδείνωση με ταχύπνοια, βαθύτερο και συχνότερο βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, λήθαργο ή ευερεθιστότητα, εμέτους και άρνηση σίτισης. Οι περισσότερες νοσηλείες αφορούν σε υγιή τελειόμηνα βρέφη. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποια παιδιά θα νοσήσουν σοβαρά και θα χρειαστούν νοσηλεία. Ακριβώς αυτά τα σοβαρά περιστατικά έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωματολογίας άσθματος στα επόμενα χρόνια.

Υπάρχει θεραπεία για τη λοίμωξη από RSV;

Όχι. Η θεραπεία είναι συμπωματική.

Υπάρχει φαρμακευτική πρόληψη;

Η μόνη στρατηγική πρόληψης που έχει εγκριθεί και εφαρμόζεται σήμερα είναι η χορήγηση 5 μηνιαίων δόσεων του μονοκλωνικού αντισώματος παλιβιζουμάμπη (Synagis)  σε πρόωρα νεογνά <6 μηνών και σε ευπαθή παιδιά μέχρι 2 ετών, την περίοδο έξαρσης του ιού, ελαττώνοντας στο μισό τη σοβαρή νόσηση και τις νοσηλείες. Η προληπτική αυτή θεραπεία εφαρμόζεται σε <2% του συνόλου, συνεπώς σημαντικό ποσοστό βρεφών παραμένει απροστάτευτο.

Ποιες θεραπείες και στρατηγικές πρόληψης είναι υπό μελέτη;

Εμβόλια βρεφών και παιδιών

Προσπάθειες για την ανεύρεση εμβολίου εναντίον του RSV γίνονται για περισσότερο από 50 χρόνια. Τα μελλοντικά παιδιατρικά εμβόλια για τον RSV είναι πιθανότερο να αφορούν ηλικίες >6 μηνών, λόγω της ιδιαιτερότητας του ανοσοποιητικού συστήματος των βρεφών. Επί του παρόντος υπάρχουν αρκετά υποψήφια παιδιατρικά εμβόλια σε κλινικές μελέτες.

Εμβολιασμός εγκύων και ενηλίκων

Ο εμβολιασμός της εγκύου έχει ως αποτέλεσμα την παθητική μεταφορά μητρικών αντισωμάτων στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Ο εμβολιασμός των εγκύων, ως πρακτική για την προστασία, τόσο των ίδιων, όσο και των βρεφών τους για τους πρώτους 6 μήνες ζωής, εφαρμόζεται σήμερα με τα εμβόλια της γρίπης, της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη, μέχρι τα βρέφη να είναι σε θέση να εμβολιαστούν πλήρως.

Πειραματικά εμβόλια έναντι του RSV έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε πολλές κλινικές μελέτες. Ήδη το πρώτο τέτοιο εμβόλιο, μεγάλης φαρμακευτικής εταιρείας, αναμένεται να λάβει έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη εντός του 2023. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το εμβόλιο όταν χορηγήθηκε σε εγκύους στο 2ο-3ο τρίμηνο της κύησης αποδείχθηκε ασφαλές για τις μητέρες, ενώ παρείχε κατά 82 % προστασία στα βρέφη από σοβαρή νόσηση και ανάγκη νοσηλείας τις πρώτες 90 ημέρες ζωής, και σε μερικές περιπτώσεις μέχρι τους 6 μήνες. Άλλες τρεις φαρμακευτικές εταιρείες, μελετούν εμβόλια σε ενήλικες και τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα.

Ο εμβολιασμός της μητέρας είναι περισσότερο αποτελεσματικός όταν συνδυαστεί με εμβολιασμό άλλων ατόμων, ενηλίκων και παιδιών, του στενού περιβάλλοντος του βρέφους.

Μονοκλωνικά αντισώματα μακράς δράσης

Η πιο πρόσφατη εξέλιξη αφορά στην Νιρσεβιμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του RSV, το οποίο χάρη στο μακρό χρόνο ημιζωής χορηγείται άπαξ ενδομυϊκά και παρέχει προστασία για όλη την περίοδο κυκλοφορίας του ιού. Το φάρμακο έλαβε πρόσφατα έγκριση κυκλοφορίας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και αφορά, όχι μόνο τα πρόωρα και ευπαθή νεογνά αλλά και τα υγιή τελειόμηνα.