Ενίσχυση της φυσιολογικής σύλληψης: Ο ρόλος του Μαιευτήρα - Γυναικολόγου

Γράφει ο Ιωάννης Αναστασάκης, Μαιευτήρας, Χειρουργός Γυναικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Το  δημογραφικό  πρόβλημα  της  Ελλάδας αποτελεί   αναμφίβολα   μια   επικείμενη «ωρολογιακή βόμβα», έχοντας ρίζες βαθιές  και  πολυδιάστατες  σε  σημείο που  μόνο  η  ανάγνωση  των  στατιστικών δεδομένων τρομάζει. Το 1962 μόλις το 8% του ελληνικού πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών, ενώ το 26% κάτω των 14 ετών. Αντιθέτως, σήμερα, το 23% των Ελλήνων είναι άνω των 65 ετών (σχεδόν ένας στους τέσσερις), ενώ μόλις το 14% κάτω των 14 ετών. Και αν εξακολουθήσουμε έτσι, το 2050 η χώρα μας θα έχει λιγότερους από 9 εκατομμύρια κατοίκους, με έναν στους τρεις άνω των 65 ετών.

Σε  αυτή  τη  δύσκολη  κοινωνικο-οικονομική  πραγματικότητα, ο σύγχρονος Γυναικολόγος καλείται να δράσει αποφασιστικά, διαφυλάσσοντας όχι απλώς την αναπαραγωγική υγεία των πολιτών, αλλά και με τον πλέον οικονομικό και ασφαλή τρόπο.

Η εκτενής ενημέρωση ως προς τη φυσιολογία της αναπαραγωγής και των επιπτώσεων που έχει σε αυτήν ο σύγχρονος τρόπος ζωής αποτελεί προτεραιότητα,
μιας και απλές αλλαγές στην καθημερινότητα επιδρούν καταλυτικά στη βελτίωσή της.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα, συμπεριλαμβανομένου και του παθητικού, συμβάλλει στο 13% των περιπτώσεων γυναικείας υπογονιμότητας και μάλιστα με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Κατά τη  διάρκεια  προγραμμάτων ART, το κάπνισμα μειώνει την ανταπόκριση των ωοθηκών στις γοναδοτροπίνες, ελαττώνοντας τα ποσοστά επιτυχίας έως και 50%, αριθμός που επα- νέρχεται στα φυσιολογικά  μόλις  σε  έξι  μήνες  από τη διακοπή του. Μάλιστα, η Αμερικάνικη Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) από το 2013 έχει αναφερθεί εκτενώς στις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού, με κυριότερες την πρόωρη  εμμηνόπαυση (1-4 έτη νωρίτερα), τα χαμηλότερα επίπεδα Αντι- μυλλέριου Ορμόνης (έως και 44%), τα υψηλότερα ποσοστά αποβολών (σχεδόν  διπλάσιος  κίνδυνος), την αλλοίωση των ποιοτικών παραμέτρων του σπέρματος (κινητικότητα – μορφολογία – αριθμό σπερματοζωαρίων), ακόμα και την αυξημένη συ- χνότητα έκτοπων κυήσεων.

Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία,  σε  σύγκριση  με  νορμοβαρή  άτομα, αλλοιώνει την αντίδραση του σώματος στην ινσουλίνη, οδηγώντας σε προφλεγμονώδεις και προθρομβωτικές καταστάσεις. Οι παχύσαρκες γυναίκες διατρέχουν τριπλάσιο κίνδυνο για ανοωθυ- λακιορρηκτικούς κύκλους, ανάπτυξη συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, χαμηλότερη ποιότητα ωο-κυττάρων, υψηλότερα ποσοστά αυτόματων ή επαναλαμβανόμενων αποβολών και μειωμένη ανταπόκριση στις μεθόδους ART. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της  εγκυμοσύνης  οι  παχύσαρκες  γυναίκες αντιμετωπίζουν 3-4 φορές  υψηλότερο  κίνδυνο για διαβήτη κύησης, προεκλαμψία, πρόωρο τοκετό, γέννηση μακροσωμικών εμβρύων και 1,3-2,1 φορές υψηλότερο κίνδυνο ενδομήτριων θανάτων.

Σωματική δραστηριότητα

Η σωματική δραστηριότητα έναντι της καθιστικής ζωής συμβάλλει τα μέγιστα στην αύξηση του ποσοστού των κυήσεων (39,0% από 16,0%) και των ζώντων γεννήσεων (24,4% έναντι 7,4%). Μάλιστα, παχύσαρκες γυναίκες που ασκούνταν τακτικά κατά τη διάρκεια προγραμμάτων ART είχαν τριπλάσιες πιθανότητες ζώντων  γεννήσεων  έναντι  εκείνων που παρέμεναν ανενεργείς. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι και η υπερβολική άσκηση, ιδιαίτερα σε υψηλή ένταση ή μέχρι εξάντλησης, προκαλεί αντίστροφα αποτελέσματα κυρίως στις γυναίκες (διπλάσιος κίνδυνος για υπογονιμότητα), αλλά και στους άνδρες (ολιγοσπερμία, ορμονικές αλλοιώσεις).

Κατάχρηση αλκοόλ

Η κατάχρηση αλκοόλ, σύμφωνα με μεταναλύσεις πολυκεντρικών μελετών των ΗΠΑ, ανέδειξε δραματικές επιπτώσεις στην κύηση και στο έμβρυο, συσχετίζοντάς τη με αυξημένα ποσοστά  μικροκεφαλίας, χαμηλό βάρος γέννησης,  ελλείμματα  όρασης και ακοής, καθυστερήσεις λόγου και ομιλίας, διαταραχές αυτιστικού φάσματος, ακόμα και νοητική υστέρηση. Μάλιστα, γυναίκες  που  υποβάλλονταν σε ART και κατανάλωναν πάνω από τέσσερα ποτά εβδομαδιαίως παρουσίασαν μείωση των ποσοστών των κυήσεων έως 16%  με  ταυτόχρονη  ελάττωση κατά 13% του αριθμού των ωαρίων στην ωοληψία.

Τέλος, η μεσογειακή διατροφή και η μείωση του στρες, που συχνά παραβλέπονται κατά την αξιολόγηση του υπογόνιμου ζεύγους, αναγνωρίζεται παγκοσμίως ότι ευεργετούν τον τομέα της γονιμότητας. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση επεξεργασμένων και τυποποιημένων προϊόντων, καθώς και του κόκκινου κρέατος, σχετίζεται με διαταραχές του σπέρματος όπως ασθενοσπερμία–ολιγοσπερμία. Αντίθετα,   διατροφή   πλούσια   σε   Ω-3   και   χαμηλή σε trans λιπαρά επιδρά θετικά τόσο στον αριθμό όσο και στην ποιότητα των βλαστοκύστεων. Τροφές όπως ψάρια, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, βότανα και φυσικά, το ελαιόλαδο συμβάλ- λουν καταλυτικά στην απομάκρυνση του οξειδωτικού στρες, στην ευεξία και στην ύφεση των ψυχοσυναισθηματικών παθήσεων.