Συμπτωματική χολολιθίαση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Γιώργος Ευσταθίου Γενικός Χειρουργός Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Η χολολιθίαση είναι μια εξαιρετικά διαδεδομένη πάθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ αποτελεί τη δεύτερη πιο κοινή ένδειξη για χειρουργική επέμβαση κατά τη διάρκεια αυτής. Οι πιο συχνές αιτίες της χολοκυστοπάθειας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι οι χολόλιθοι και η χολική λάσπη. Η εγκυμοσύνη έχει σχετιστεί με αυξημένη συχνότητα χολολιθίασης, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι ένα ποσοστό 5%-12% των εγκύων γυναικών έχουν χολόλιθους. Η επίπτωση της χολοκυστοπάθειας στην εγκυμοσύνη είναι 0,05%-0,3%, ενώ ασυμπτωματικοί χολόλιθοι παρατηρούνται σε ένα ποσοστό 3,5%-10%. Παρ' όλα αυτά, ανάγκη χολοκυστεκτομής παρουσιάζεται περί[1]που σε 1 στις 1.600 εγκυμοσύνες. Οι χολόλιθοι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά όταν επιπλέκονται από παγκρεατίτιδα, παραδοσιακά αντιμετωπίζονται συντηρητικά, με την επιλεκτική χολοκυστεκτομή να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της λοχείας. Όμως, η χολολιθισιακή παγκρεατίτιδα αν αφεθεί χωρίς θεραπεία παρουσιάζει αυξημένα ποσοστά θνητότητας τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Παράγοντες κινδύνου Σε ό,τι αφορά στους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση χολολιθίασης, πιθανότερα η πιο σημαντική είναι η παχυσαρκία και η ταχεία απώλεια βάρους. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν περιγραφεί και άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως o δείκτης μάζας σώματος, η προγεννητική αύξηση βάρους, η προγεννητική σωματική δραστηριότητα, η δίαιτα πλούσια σε λιπαρά, τα συμπληρώματα σιδήρου, η ηλικία, το ιστορικό χολοκυστοπάθειας και η χοληστερόλη αίματος. Διάγνωση Τα συμπτώματα της χολοκυστοπάθειας στην εγκυμοσύνη είναι ίδια με αυτά του γενικού πληθυσμού και περιλαμβάνουν το κλασικό κολικοειδές ή διαξιφιστικό άλγος στο δεξιό άνω μέρος της κοιλιάς ή στο επιγάστριο που μπορεί να ακτινοβολεί στο δεξιό πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα, στην ωμοπλάτη και στον ώμο. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την ανορεξία, τη ναυτία, έμετους, δυσπεψία, πυρετό, ταχυκαρδία και δυσανεξία στα λιπαρά φαγητά. Οι γυναίκες που παρουσιάζουν οξύ επιγαστρικό πόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελούν ένα δύσκολο διαγνωστικό πρόβλημα αρχικά λόγω του παρεκτοπισμού των κοιλιακών οργάνων από την αυξημένου μεγέθους μήτρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Όπως και στο γενικό πληθυσμό, έτσι και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η απεικονιστική εξέταση εκλογής για τη διάγνωση των χολόλιθων είναι το υπερηχογράφημα, το οποίο παρουσιάζει ευαισθησία 95% στη διάγνωση χολόλιθων και έτσι, αποφεύγονται άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούν ακτινοβολία. Αντιμετώπιση Στα αρχικά στάδια προτείνεται η συντηρητική αντιμετώπιση που συνίσταται στην αποφυγή λήψης τροφής από το στόμα, χορήγηση ορού και αναλγησία. Σε περίπτωση που συνυπάρχει λοίμωξη χορηγούνται αντιβιοτικά. Ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην συντηρητική αγωγή ή που εμφανίζουν υποτροπιάζοντα συμπτώματα θα υποβληθούν σε χολοκυστεκτομή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται η έγκυρη χειρουργική αντιμετώπιση ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές από τα χοληφόρα (χολοκυστίτιδα, χολαγγειΐτιδα, παγκρεατίτιδα) και αυξημένη εμβρυϊκή θνητότητα. Ιδανικά η χολοκυστεκτομή θα πρέπει να πραγματοποιείται στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης όπου αυτό είναι δυνατό, λόγω του ότι η χολοκυστεκτομή στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να παρουσιάσει επιπλοκές για το έμβρυο. Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παρουσιάζει πλεονεκτήματα για τη μητέρα όπως είναι η ταχύτερη ανάρρωση, ο λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος και η μικρότερη πιθανότητα κήλης. Επίσης, αποφεύγονται πιθανές επιπλοκές λόγω της ακινητοποίησης σε περίπτωση ανοιχτής χολοκυστεκτομής όπως η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και η πνευμονική εμβολή. Ο φυσιολογικός τοκετός διευκολύνεται ειδικά σε ασθενείς που χρήζουν χολοκυστεκτομής στο τελευταίο 3μηνο της εγκυμοσύνης τους. Κλείνοντας, η αντιμετώπιση της συμπτωματικής χολολιθίασης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης απαιτεί τη συνεργασία μιας έμπειρης ομάδας ιατρών αποτελούμενης από Γαστρεντερολόγο, Μαιευτήρα - Γυναικολόγο και Γενικό Χειρουργό, προκειμένου να υπάρξει όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.