Αντι-μυλλεριος ορμόνη (AMH) o ρόλος της στην αναπαραγωγή
Ιωάννης Γρυπάρης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ
Η AMH, ή αντι-μυλλέριος ορμόνη, είναι μια ουσία που παράγεται από τα μικρά ωοθυλάκια των ωοθηκών. Κατά την ωοθυλακική ανάπτυξη, η παραγωγή της AMH είναι υψηλότερη στα στάδια του δευτερογενούς και του πρώιμου τριτογενούς ωοθυλακίου (διαμέτρου μικρότερης από 6 χιλιοστά). Καθώς τα ωοθυλάκια αυξάνουν σε μέγεθος, η παραγωγή μειώνεται και στη συνέχεια, σταματά. Σε ωοθυλάκια μεγέθους άνω των 8 χιλιοστών είναι πρακτικά μη ανιχνεύσιμη. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, τα επίπεδά της είναι αρκετά σταθερά μέσα στο μήνα και η εξέταση για την AMH μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ημέρα του γυναικείου κύκλου. Γιατί τα επίπεδα της ΑΜ Η αποτελούν δείκτη γονιμότητας; Οι γυναίκες γεννιούνται με ένα συγκεκριμένο αριθμό ωοθυλακίων, τα οποία σταδιακά μειώνονται όχι μόνο σε ποσότητα, αλλά και σε ποιότητα όσο περνάει η ηλικία. Εφόσον η AMH παράγεται μόνο στα μικρά ωοθυλάκια, τα επίπεδά της στο αίμα έχουν χρησιμοποιηθεί για να μετρηθεί το μέγεθος της δεξαμενής αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων. Μεγάλος αριθμός μελετών συνδέουν τη δεξαμενή αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων με το μέγεθος της δεξαμενής των εναπομείναντων αρχέγονων ωοθυλακίων (μικροσκοπικών ωοθυλακίων που βρίσκονται σε «βαθύ ύπνο»). Επομένως, τα επίπεδα της AMH στο αίμα πιστεύεται ότι αντανακλούν το συνολικό αριθμό των ωοθυλακίων που απομένουν στις ωοθήκες, δηλαδή είναι ένας ισχυρός δείκτης των ωοθηκικών εφεδρειών. Τα επίπεδα της ΑΜΗ μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας της γυναίκας και τη μείωση των ωοθηκικών αποθεμάτων (ειδικά μετά την ηλικία των 35 ετών), με άγνωστο μέχρι στιγμής ρυθμό, αφού ο αριθμός των ωοθυλακίων που «ενεργοποιούνται» κάθε μήνα προς πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας δεν είναι σταθερός. Επίπεδα ΑΜ Η και πιθανότητες εγκυμοσύνης Οι γυναίκες με υψηλότερα επίπεδα αντι-μυλλερίου ορμόνης τείνουν να έχουν καλύτερη ανταπόκριση σε ωοθηκική διέγερση για εξωσωματική γονιμοποίηση και από αυτές λαμβάνονται περισσότερα ωάρια. Γενικά, περισσότερα ωάρια στην εξωσωματική γονιμοποίηση δίνουν υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας. Τα επίπεδα της AMH δεν αντανακλούν την ποιότητα των ωαρίων, όταν όμως διαθέτουμε περισσότερα ωάρια, έχουμε περισσότερο υλικό με το οποίο μπορούμε να εργαστούμε, οπότε είναι πιο πιθανό να έχουμε τουλάχιστον ένα έμβρυο υψηλής ποιότητας διαθέσιμο για μεταφορά πίσω στη μήτρα της γυναίκας. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι τα επίπεδα της ΑΜΗ δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως προγνωστικός δείκτης για επίτευξη αυτόματης (με φυσικό τρόπο) κύησης. Φυσιολογικές τιμές ΑΜ Η Οι φυσιολογικές τιμές της ΑΜΗ ποικίλλουν και εξαρτώνται από τη μέθοδο και από το εργαστήριο όπου διενεργήθηκε η μέτρηση. Υπάρχουν, όμως, κάποια προβλήματα σχετικά με την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Επίσης, δεν δίνουν όλες οι σύγχρονες εμπορικές δοκιμασίες ισοδύναμα αποτελέσματα κι επομένως ενδέχεται να λάβετε τα αποτελέσματα σε διαφορετικές μονάδες. Τέλος, αναλόγως το εργαστήριο, μπορεί να σας δοθούν οι «φυσιολογικές τιμές» βάση ηλικίας και όχι βάση γονιμότητας.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να συζητήσετε το όποιο αποτέλεσμα με τον ειδικό και να μη βγάλετε αυθαίρετα και βιαστικά συμπεράσματα βάση ενδεχομένως οριακών τιμών που θα δείτε. Με βάση τη βιβλιογραφία αλλά και τη δική μας εμπειρία, η κατηγοριοποίηση των τιμών ΑΜΗ απλουστευμένα έχει ως εξής:
Τιμή ΑΜ Η Ερμηνεία > 3,5 ng/ml Βέλτιστη γονιμότητα 1,0 – 3,5 ng/ml Αποδεκτή γονιμότητα < 1,0 ng/ml Χαμηλή γονιμότητα
Εκτός των παραπάνω, σαφώς υπάρχουν υποκατηγορίες στις τιμές της ΑΜΗ, βάση των οποίων ο ειδικός θα συστήσει διαφορετικές επιλογές σχετικά με την επίτευξη εγκυμοσύνης στο ζευγάρι που συναντά. Πρέπει να κάνω test για την ΑΜΗ μου; Ο έλεγχος της ΑΜΗ είναι πολύ χρήσιμος και πολύ πιθανό να σας ζητηθεί από τον γιατρό σας, αν προσπαθείτε ανεπιτυχώς για εγκυμοσύνη για πάνω από έξι μήνες και θέλετε να ελέγξετε αφενός το αποθεματικό των ωοθηκών σας σε ωάρια, αλλά και αν αυτό είναι ανάλογο της ηλικίας σας. Αν τα επίπεδα της ΑΜΗ είναι χαμηλά, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι πρέπει να επισπεύσετε τις αναπαραγωγικές σας διαδικασίες και να μιλήσετε άμεσα με τον ειδικό γιατί τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης πέφτουν όσο μειώνονται και τα επίπεδα της ΑΜΗ.