Ύπνος και πρόωρο νεογνό - Ποιες είναι οι ασφαλείς πρακτικές ύπνου για το νεογνό;
ΥΠΝΟΣ & ΠΡΟΩΡΟ ΝΕΟΓΝΟ
Ποιες είναι οι ασφαλείς πρακτικές ύπνου για το νεογνό;
Γράφουν οι
Καράβα Ιωάννα
Προϊσταμένη ΜΕΝΝ ΛΗΤΩ
Μιχαηλίδη Αικατερίνη- Ζωή
Μαία
ΜΕΝΝ ΛΗΤΩ
Ο ύπνος αποτελεί συστατικό ζωτικής σημασίας για κάθε νεογνό. Η ανάλυση του μοτίβου του ύπνου ενός πρόωρου νεογνού συντελεί στην αξιολόγηση της νευροσυμπεριφορικής του ανάπτυξης.
Η διαδοχή των σταδίων ύπνου – επαγρύπνησης στην καθημερινή ρουτίνα ενός νεογνού συνδέεται άμεσα με την ωρίμανση του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να προβλέψει πιθανές μελλοντικές διαταραχές. Η ανάπτυξη της γνωστικής και της κινητικής λειτουργίας στα βρέφη πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του ύπνου μέσω της ωρίμανσής του νευρωνικού δικτύου. Επομένως, η μειωμένη διάρκεια ύπνου μπορεί να διαταράξει τη μυελίνωση ενός εγκεφάλου που ωριμάζει.
Ο ύπνος ενός πρόωρου νεογνού καταλαμβάνει το 90% του 24ώρου του. Η ηλικία κύησης και το βάρος γέννησης είναι βασικοί παράγοντες που επιδρούν στον παραγωγικό του ύπνο.
Έχει παρατηρηθεί ότι ο ύπνος των πρόωρων νεογνών, ειδικά όσων η ηλικία κύησης είναι <32 εβδ., είναι πιο ελαφρύς και ενεργός διότι το 90% αυτού ξοδεύεται στο στάδιο AS (Active Sleep/ενεργός ύπνος), εν αντιθέσει με τα τελειόμηνα νεογνά στα οποία το ποσοστό ανέρχεται στο 50%. Ομοίως, τα νεογνά με υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη τείνουν να παραμένουν στο στάδιο QS (Quiet Sleep/βαθύς ύπνος) για μικρότερο χρονικό διάστημα συγκριτικά με όσα γεννιούνται με το αναμενόμενο βάρος για την ηλικία κύησης.
Επιβαρυντικοί παράγοντες
Επιβαρυντικοί παράγοντες για την ποιότητα του ύπνου ενός πρόωρου νεογνού αποτελούν επίσης η κλινική του κατάσταση, οι παρεμβατικές πρακτικές του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού των ΜΕΝΝ καθώς και οι περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στο χώρο.
Νεογνά που αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, παρουσιάζουν διαταραχές ύπνου με παρατεινόμενα διαστήματα εγρήγορσης, μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής σε φάση ενεργού ύπνου καθώς και αυξημένη ευαισθησία σε εξωτερικά ερεθίσματα.
Η εναλλαγή του φωτισμού στη διάρκεια του 24ώρου, η οποία ακολουθεί την αλληλουχία μέρας-νύχτας, η απουσία θορύβου καθώς και η ελαχιστοποίηση της συχνότητας και της διάρκειας των παρεμβάσεων, είναι παράγοντες που επιδρούν θετικά στην προαγωγή του ύπνου των νεογνών και μειώνουν την παραμονή τους στις ΜΕΝΝ.
Επιπροσθέτως, η υπνική άπνοια, η οποία είναι άμεσα συνυφασμένη με το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου (SIDS), εμφανίζεται συχνότερα στα πρόωρα νεογνά. Για το λόγο αυτό, το 1992 καθιερώθηκε η ύπτια θέση ύπνου ως ασφαλέστερη. Έκτοτε, τα περιστατικά SIDS έχουν μειωθεί κατά 50%. Παρόλα αυτά, η πρηνής θέση μπορεί να φανεί αποτελεσματική σε περιπτώσεις πρόωρων νεογνών με ενεργό αναπνευστική νόσο καθώς συντελεί στην καλύτερη οξυγόνωση των ιστών, με απαραίτητη προϋπόθεση τη συνεχή παρακολούθηση από μόνιτορ και την επίβλεψη από ειδικευμένο προσωπικό.
Εκπαίδευση των γονέων σε ασφαλείς πρακτικές
Η διασφάλιση της εφαρμογής ασφαλών πρακτικών ύπνου για το νεογνό, απαιτεί εκπαίδευση των γονέων από το προσωπικό της ΜΕΝΝ. Η εκπαίδευση αυτή θα πρέπει να ξεκινά αρκετό χρόνο πριν το αναμενόμενο εξιτήριο. Ως εκ τούτου, συνιστάται η τοποθέτηση του νεογνού σε ύπτια θέση μετά την 32η εβδομάδα, εφόσον το επιτρέπει η κλινική του κατάσταση. Συμπληρωματικά, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται ότι η επιφάνεια πάνω στην οποία κοιμάται το νεογνό θα πρέπει να είναι επίπεδη, σταθερή, καλυμμένη από ένα σεντόνι που εφαρμόζει στενά πάνω στο στρώμα, χωρίς επιπρόσθετα κλινοσκεπάσματα και μαλακά αντικείμενα που μπορεί να παρεμποδίσουν την αναπνοή του. Χρήζει προσοχής, επίσης, η μη κάλυψη της κεφαλής του νεογνού καθώς και η αποφυγή υπερθέρμανσης αυτού, καταστάσεις οι οποίες οδηγούν σε δυσχέρεια της αναπνοής και εντείνουν τα περιστατικά υπνικής άπνοιας.