Δυσμηνόρροια - Πώς αντιμετωπίζονται οι ισχυροί πόνοι της περιόδου;

ΔΥΣΜΗΝΟΡΡΟΙΑ
Πως αντιμετωπίζονται οι ισχυροί πόνοι της περιόδου;

Γράφει η
Ελένη Αραμπατζή
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Η δυσμηνόρροια αποτελεί μια ιδιαίτερη οντότητα πυελικού πόνου, που απασχολεί πολλές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και μπορεί να περιορίσει σημαντικά την καθημερινή δραστηριότητα τους. Συνήθως, εμφανίζεται με την μορφή κράμπας στο υπογάστριο και μπορεί να αντανακλά στην οσφύ, στη βουβωνική χώρα και στην έσω επιφάνεια των μηρών. Πολύ συχνά συνοδεύεται από γαστρεντερικές ενοχλήσεις, κεφαλαλγία, νευρικότητα, τάση στους μαστούς, κόπωση και ένα γενικότερο αίσθημα κακουχίας.

Υπάρχουν δύο τύποι δυσμηνόρροιας:

Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια

Ως πρωτοπαθής περιγράφεται η δυσμηνόρροια όπου απουσιάζει κάποια υποκείμενη παθολογία στην οποία θα μπορούσε να αποδοθεί ο πόνος. Αυτή η μορφή δυσμηνόρροιας αρχίζει με την έναρξη των ωοθυλακιορρηκτικών κύκλων, τυπικά εντός των δύο πρώτων ετών της εμμηνάρχης και είναι συνήθως πιο έντονη την πρώτη μέρα της εμμηνορυσίας. Άλλα συχνά αναφερόμενα συνοδά συμπτώματα είναι η ναυτία, η ημικρανία, και η τάση για λιποθυμία.

Πολλές θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν την προέλευση του άλγους αυτού αλλά η επικρατέστερη υποστηρίζει ότι ο πόνος οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή φυσικών χημικών ουσιών που ονομάζονται προσταγλανδίνες από την εσωτερική επένδυση (ενδομήτριο) της μήτρας μετά την ωοθυλακιορρηξία, αλλά και στην έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης (βασοπρεσίνης) από την υπόφυση του εγκεφάλου.

Δευτεροπαθής δυσμηνόρροια

Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια αναφέρεται στο πόνο της περιόδου που οφείλεται σε κάποια παθολογική κατάσταση. Τα πιο συχνά αίτια είναι η ενδομητρίωση, οι κύστες ωοθηκών, τα ινομυώματα, οι συγγενείς διαμαρτίες των αναπαραγωγικών οργάνων, η αδενομύωση, η στένωση του τραχηλικού στομίου, η παρουσία πυελικών φλεγμονών και οι συμφύσεις.

Σε αντίθεση με την πρωτοπαθή, η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, διαρκεί περισσότερο και συχνά εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Διάγνωση

Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού και η επιμελής γυναικολογική εξέταση αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της διαγνωστικής προσέγγισης της δυσμηνόρροιας. Εάν κριθεί απαραίτητο μπορεί να χρειαστούν συμπληρωματικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων, η υδρο-υπερηχογραφία μήτρας, η μαγνητική τομογραφία της πυέλου, αιματολογικές εξετάσεις και καλλιέργειες κολπικού υγρού. Η διαγνωστική υστεροσκόπηση και η λαπαροσκόπηση βοηθούν στη διερεύνηση περιπτώσεων δυσμηνόρροιας όπου η γενεσιουργός αιτία παραμένει άγνωστη.

Αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση χρησιμοποιούνται απλά αναλγητικά, σπασμολυτικά ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη δισκία που δρουν αναστέλλοντας τη σύνθεση των προσταγλανδινών. Σε γυναίκες των οποίων ο πόνος ανθίσταται στη θεραπεία με παυσίπονα χορηγούνται αντισυλληπτικά δισκία και δισκία προγεστερόνης.

Γενικά μη φαρμακευτικά μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της δυσμηνόρροιας περιλαμβάνουν: διακοπή καπνίσματος, ελάττωση σωματικού βάρους, άσκηση, επαρκής ξεκούραση, τοποθέτηση θερμών επιθεμάτων στο υπογάστριο, ρεφλεξολογία, βελονισμός και μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης, αλκοόλ και αλατιού.

Στην ύφεση των συμπτωμάτων συμβάλλει ενδεχομένως και η χρήση βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1, Β6, Β12), η βιταμίνη Ε, το μαγνήσιο και κάποιες μορφές λιπαρών οξέων Ω3.

Στην δευτεροπαθή δυσμηνόρροια η θεραπεία εξαρτάται από την υποκείμενη διαταραχή και μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.

Σε περιπτώσεις ενδομητρίωσης αρχικά χορηγείται ειδική φαρμακευτική αγωγή (συνδυασμένα αντισυλληπτικά, προγεσταγόνα, διενογέστη). Οι αγωνιστές της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών αποτελούν θεραπεία δεύτερης γραμμής για την αντιμετώπιση του πόνου της ενδομητρίωσης. Τα φάρμακα αυτά προκαλούν φαρμακευτική εμμηνόπαυση, έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες (απώλεια οστικής πυκνότητας, εξάψεις, κολπική ξηρότητα) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Δεν συνιστάται η χρήση τους σε έφηβες. Τα τελευταία χρόνια για το πυελικό άλγος που σχετίζεται με την ενδομητρίωση, ενθαρρυντικά αποτελέσματα παρουσιάζει και η ενδομήτρια τοποθέτηση σπειράματος απελευθέρωσης λεβονογεστρέλης.

Σε γυναίκες με δευτεροπαθή δυσμηνόρροια και πτωχή ανταπόκριση στην φαρμακευτική θεραπεία, θα πρέπει να τους παρέχεται η επιλογή της εξατομικευμένης χειρουργικής αντιμετώπισης όπως για παράδειγμα η χειρουργική αφαίρεση των εστιών ενδομητρίωσης, η εξαίρεση των ινομυωμάτων και η λύση συμφύσεων. Ως έσχατη λύση σε πλήρη αποτυχία όλων των άλλων θεραπευτικών παρεμβάσεων, όταν δεν τίθεται ζήτημα γονιμότητας και η δυσμηνόρροια επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής της ασθενούς σαφώς λύση αποτελεί και η ολική αφαίρεση της μήτρας και των εξαρτημάτων αυτής (υστερεκτομή).

Οι γυναίκες με επώδυνη περίοδο πρέπει να απευθύνονται στον γυναικολόγο τους και εκείνος ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων θα διευκρινίσει το αίτιο της δυσμηνόρροιας και θα συστήσει την κατάλληλη θεραπεία που θα τις ανακουφίσει και θα τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ποιότητα διαβίωσης.