Έλλειψη σιδήρου στην εγκυμοσύνη & σκευάσματα υποκατάστασης

Έλλειψη σιδήρου στην εγκυμοσύνη & σκευάσματα υποκατάστασης

Γράφει ο

Γιάννης Γαβράς

Μαιευτήρας – Γυναικολόγος

Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Η σιδηροπενική αναιμία, είναι μια μορφή αναιμίας που οφείλεται στη μειωμένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων ή αιμοσφαιρίνης και έχει ως συχνότερη αιτία την έλλειψη σιδήρου.

Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη που υπάρχει στα ερυθρά αιμοσφαίρια και ο σκοπός της είναι να δεσμεύει οξυγόνο στους πνεύμονες και να το μεταφέρει σε όλα τα κύτταρα και τους ιστούς του σώματος.

Βασικό συστατικό της αιμοσφαιρίνης είναι ο σίδηρος και η έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό οδηγεί στην πτώση του επιπέδου αιμοσφαιρίνης, με συνέπεια να μεταφέρεται λιγότερο οξυγόνο στα κύτταρα. Αυτό οδηγεί σε διάφορα συμπτώματα όπως: εύκολη κόπωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία, αδυναμία, πονοκέφαλο, ζαλάδα και δυσανεξία στο κρύο.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορεί μια γυναίκα να έχει έλλειψη σιδήρου, όπως μειωμένη πρόσληψη από τη διατροφή, αυξημένες ανάγκες π.χ. λόγω εγκυμοσύνης (υπολογίζεται ότι το 20% των εγκύων έχουν σιδηροπενική αναιμία) και αυξημένη απώλεια, όπως σε περίπτωση μεγάλης ροής αίματος στην περίοδο.

Η διάγνωση της αναιμίας είναι πολύ εύκολη και γίνεται με μια απλή εξέταση αίματος. Με δεδομένο ότι είναι μια συχνή κατάσταση όλες οι έγκυοι ελέγχονται στη διάρκεια ή ιδανικά προ της εγκυμοσύνης.

Η αναιμία στη διάρκεια της κύησης μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα τόσο στη μητέρα όσο και στο μωρό. Η έλλειψη σιδήρου επηρεάζει τη μυϊκή ισχύ, την αντοχή και τη λειτουργία του εντέρου και μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό και σε νεογνό με χαμηλό βάρος. Επίσης, μετά τον τοκετό, η νέα μητέρα μπορεί να παρουσιάσει εύκολη κόπωση και δυσκολίες στο θηλασμό.

Η θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας είναι σχετικά εύκολη και συνήθως αφορά χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου από το στόμα, σε χάπια ή σε πόσιμη μορφή, με ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου, ή σπανιότερα με μετάγγιση.

Θεραπεία

Κεντρικό ρόλο στη θεραπεία της αναιμίας παίζει μια ισορροπημένη δίαιτα, πλούσια σε τρόφιμα που περιέχουν επαρκή ποσότητα και εύκολα απορροφήσιμο σίδηρο, όπως το κόκκινο κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά. Μερικά τρόφιμα μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου, όπως ο καφές, το τσάι και όσα περιέχουν ασβέστιο (γαλακτοκομικά κλπ.) και καλό είναι να αποφεύγονται σε συνδυασμό με τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο ή με συμπληρώματα σιδήρου.

Τα συμπληρώματα σιδήρου (χάπια ή πόσιμα σκευάσματα) είναι πολύ αποτελεσματικά για τη βελτίωση της αιματολογικής εικόνας. Ωστόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος που λαμβάνονται. Η βέλτιστη απορρόφηση του σιδήρου γίνεται αν λαμβάνονται μαζί με κάποιο ρόφημα που περιέχει βιταμίνη C, μισή ώρα πριν τα γεύματα. Η ανταπόκριση στη θεραπεία αξιολογείται με την άνοδο της αιμοσφαιρίνης, που αναμένεται μετά από τουλάχιστον 2 εβδομάδες, και συνιστάται η συνέχιση της λήψης των συμπληρωμάτων για τουλάχιστον 3 ακόμα μήνες, ώστε να γεμίσουν και οι αποθήκες σιδήρου.

Στην περίπτωση που η ανταπόκριση δεν είναι η αναμενόμενη, φαίνεται ότι η αύξηση της δόσης σε 2 ή και 3 χάπια ημερησίως δεν βοηθά και αντιθέτως αυξάνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ναυτία, γαστρεντερικά ενοχλήματα και δυσκοιλιότητα. Μερικές φορές η λήψη του σιδήρου σε παρήμερο σχήμα (μέρα παρά μέρα) μπορεί, παραδόξως, να έχει καλύτερο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον, παρά τη σωστή λήψη των συμπληρωμάτων και τον αποκλεισμό άλλων αιτίων αναιμίας, δεν υπάρχει αύξηση της αιμοσφαιρίνης, αν οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σημαντικές η αν ο τοκετός αναμένεται εντός 2 εβδομάδων, η εναλλακτική λύση είναι η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου.

Τα νεότερα ενδοφλέβια σκευάσματα σιδήρου είναι ασφαλή και κυρίως έχουν γρήγορο και σημαντικό αποτέλεσμα στη θεραπεία της αναιμίας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες και περιλαμβάνουν πτώση της αρτηριακής πίεσης, πυρετό και ρίγος, ενώ οι σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις είναι σπάνιες.

Η ενδοφλέβια έγχυση γίνεται στο νοσοκομείο, διαρκεί περίπου 15 λεπτά και δε χρειάζεται κάποια προετοιμασία για τον ασθενή, ενώ ακολουθεί παρακολούθηση για 30 λεπτά, με σκοπό τον έλεγχο για αλλεργικές αντιδράσεις. Μετά την ενδοφλέβια χορήγηση συνιστάται η συνέχιση της αγωγής με χάπια ή πόσιμα σκευάσματα για αρκετές εβδομάδες με σκοπό την αποκατάσταση των αποθηκών σιδήρου.