Σύγχρονος τρόπος ζωής & Αναπαραγωγική υγεία

ΣΎΓΧΡΟΝΟΣ ΤΡΌΠΟΣ ΖΩΉΣ & ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΉ ΥΓΕΊΑ

Λάμπρος Δημολένης

Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Η σημασία των παραγόντων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες συζητείται όλο και περισσότερο την τελευταία δεκαετία. Ενώ το υπογόνιμο ζευγάρι αναζητά «εναλλακτικές» θεραπείες αμφίβολης αξίας ή καταφεύγει σε ακριβά παραφαρμακευτικά σκευάσματα, την ίδια στιγμή υποτιμά την επιστημονικά αποδεδειγμένη αξία ενδεχόμενης αλλαγής συνηθειών της καθημερινότητας. Συνήθειες στον τρόπο ζωής μας που είναι ευρέως γνωστό ότι επηρεάζουν αρνητικά τη συνολική υγεία αποδεικνύεται με επιστημονικές μελέτες ότι έχουν αρνητική επίδραση και στις διαδικασίες της Αναπαραγωγής.

Σωματικό βάρος

Η παγκόσμια «επιδημία» της παχυσαρκίας αφήνει το αποτύπωμά της και στο πεδίο της Αναπαραγωγής στις γυναίκες και στους άνδρες στον δυτικό κυρίως κόσμο. Το 2016 στη Σουηδία, η Αρχή Δημόσιας Υγείας διενήργησε μια εκτεταμένη πληθυσμιακή καταγραφή η οποία κατέδειξε ότι, σύμφωνα με τον υπολογισμό του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ), το 28% των γυναικών ήταν υπέρβαρες και ένα επιπλέον 15% παχύσαρκες. Τα αντίστοιχα νούμερα για τους άνδρες ήταν 42% (!) και 15%. Το αυξημένο σωματικό βάρος επιδρά στον άξονα «Υποθάλαμος- Υπόφυση- Ωοθήκες», στην ποιότητα των ωαρίων και στην υποδεκτικότητα του ενδομητρίου. Επιπλέον, έχει αρνητική επίδραση στην ερωτική επιθυμία και στη συχνότητα των επαφών. Επίσης, έχει παρατηρηθεί και σχετικά αυξημένο ποσοστό αποβολών στις γυναίκες με αυξημένο σωματικό βάρος. Εκτός από τη φυσική σύλληψη, το αυξημένο σωματικό βάρος έχει αρνητική επίδραση και στις διαδικασίες της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Αυτή η κατηγορία γυναικών χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα φαρμάκων, ενώ και οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μικρότερες σε σχέση με τις γυναίκες κα-νονικού βάρους. Μια μείωση του βάρους κατά 5-10% είναι ευεργετική. Θεωρείται ότι μείωση κατά 10% μπορεί να επιτευχθεί μόνο με αλλαγή του τρόπου ζωής (δίαιτα χαμηλή σε θερμίδες και μέτρια έως έντονη σωματική άσκηση). Η σωματική άσκηση προσφέρει βοήθεια ακόμα κι αν δεν επιτευχθεί απώλεια βάρους.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα επηρεάζει κάθε βήμα της φυσιολογικής αναπαραγωγικής διαδικασίας, όπως την ανάπτυξη του ωοθυλακίου, την παραγωγή ορμονών, τη μεταφορά του εμβρύου μέσω της σάλπιγγας, καθώς και την εμφύτευσή του στη μήτρα. Αλλά και στους άνδρες επηρεάζεται τόσο η συγκέντρωση όσο και η κινητικότητα και η μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Είναι εντυπωσιακό το εύρημα που δείχνει ότι οι γιοι των μητέρων οι οποίες κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της κύησης έχουν χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων σε σχέση με τους άνδρες οι οποίοι δεν εκτέθηκαν σε καπνό στη μήτρα.
Τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό κάπνισμα μειώνει την πιθανότητα επιτυχίας σε Εξωσωματική Γονιμοποίηση κατά 40% και η πιθανότητα να μη μείνει έγκυος μια γυναίκα είναι 4 φορές μεγαλύτερη στις καπνίστριες σε σχέση με τις μη καπνίστριες. Σε άλλες μελέτες φαίνεται ότι οι καπνίστριες χρειάζονται διπλάσιους κύκλους Εξωσωματικής Γονιμοποίησης για να μείνουν έγκυοι σε σχέση με τις μη καπνίστριες.

Αλκοόλ

Οι άνδρες που καταναλώνουν περισσότερα από 5 «σταθμισμένα» ποτήρια αλκοόλ την εβδομάδα (1 σταθμισμένο ποτήρι περιέχει 12 γραμμάρια καθαρό οινόπνευμα, που αντιστοιχούν σε 150 ml κρασί, 330 ml μπίρα και 40 ml ουίσκι)έχουν μειωμένη ποιότητα σπέρματος. Στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση έχει φανεί μείωση στα ποσοστά επιτυχίας όταν η γυναίκα καταναλώνει πάνω από 4 σταθμισμένα ποτήρια αλκοόλ την εβδομάδα.

Καφεΐνη

Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης έχει συσχετισθεί με μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα. Μία κούπα καφέ περιέχει 100-130 γρ. καφεΐνη. Το τσάι, τα ανθρακούχα αναψυκτικά και η σοκολάτα περιέχουν επίσης καφεΐνη σε μικρότερη όμως ποσότητα. Η υψηλή κατανάλωση καφεΐνης (350-700γρ. την ημέρα) έχει συσχετισθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο αποβολής και χαμηλό βάρος γέννησης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει να περιορίζεται η κατανάλωση καφέ στις δύο κούπες ημερησίως στις εγκύους και τις γυναίκες που προσπαθούν να επιτύχουν εγκυμοσύνη.