Μουσικοθεραπεία στις ΜΕΝΝ - Μια ξεχωριστή φροντίδα για το νεογέννητο

Μουσικοθεραπεία στις ΜΕΝΝ

Μια ξεχωριστή φροντίδα για το νεογέννητο

Ευθυμία Στεφανίδου

Παιδίατρος - Νεογνολόγος,

Αναπλ. Διευθύντρια ΜΕΝΝ ΛΗΤΩ

Από τη μήτρα κιόλας, το νεογέννητο έχει δεχτεί τις επιδράσεις των ήχων από το σώμα της μητέρας του, αλλά και σαν βρέφος μεγαλώνει με επιρροές από τα ηχητικά του ερεθίσματα. Τι γίνεται, όμως, με τα μωρά που πρέπει να μείνουν σε θερμοκοιτίδα και πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε το κατάλληλο ακουστικό περιβάλλον;

Από την αρχαιότητα είναι γνωστό ότι η μουσική έχει μεγάλη επίδραση στον ψυχισμό του ανθρώπου. Στο άκουσμά της είναι δυνατόν να νιώσουμε χαρούμενοι και αισιόδοξοι, να αναπολήσουμε στιγμές της ζωής μας ή και να μελαγχολήσουμε. Τα πιο αγαπημένα μας τραγούδια με τις μελωδίες τους είναι συνήθως συνδεδεμένα με πρόσωπα και καταστάσεις που μας τα θυμίζουν κάθε φορά που τα ξανακούμε.

Ο ρυθμός, η ένταση, η αρμονία σαν στοιχεία της μουσικής αναγνωρίζονται εύκολα και στις οργανικές μας λειτουργίες. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι χτύποι της καρδιάς, η ρυθμικότητα της αναπνοής και οι ήχοι από τα εσωτερικά όργανα της εγκύου μαζί με τον ήχο της φωνής της είναι από τα πρώτα και σημαντικότερα αισθητηριακά ερεθίσματα που συμμετέχουν στην ανάπτυξή και ωρίμανσή του εμβρύου.

Με τη γέννηση τα εσωτερικά ακούσματα από το περιβάλλον της μήτρας διακόπτονται και αντικαθίστανται από τους ήχους της φωνής των γονέων και του περιβάλλοντος, συνοδεύονται δε και από οπτικά και απτικά ερεθίσματα.

Η ομαλή αυτή μετάβαση δεν συμβαίνει στις περιπτώσεις που το νεογνό χρειάζεται να νοσηλευθεί στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ) και βρίσκεται σε χώρο κλειστό όπως η θερμοκοιτίδα, ενώ παράλληλα περιτριγυρίζεται από θορυβώδη μηχανήματα. Ο θόρυβος στις Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας φαίνεται να είναι σημαντική πηγή πρόκλησης άγχους και στους γονείς τους.

Πώς επιδρά

Η πρόταση της μουσικοθεραπείας στις ΜΕΝΝ έχει δύο σκέλη. Αφενός σαν συμπληρωματική παρέμβαση στις ιατρικές θεραπείες του νεογνού και σαν στήριγμα στην επίτευξη του πολύ σημαντικού δεσμού νεογνού - γονέων, αφετέρου σαν μέσο περιορισμού του άγχους τόσο των γονέων όσο και του προσωπικού του Τμήματος.

Η μουσική στα νοσηλευόμενα νεογνά φαίνεται ότι μπορεί να έχει επίδραση στην σταθεροποίηση του καρδιακού και αναπνευστικού ρυθμού -κατά τη διάρκεια της ακρόασης- στη σίτιση, τον ύπνο και το επίπεδο του πόνου. Ενώ οι θόρυβοι είναι ανοργάνωτοι, η μουσική με την αρμονία της φαίνεται να οργανώνει καλύτερα τα ερεθίσματα και τις απαντήσεις τους σε αυτά. Αρκετές μελέτες δείχνουν αλλαγή στη συμπεριφορά των νεογνών και τα ζωτικά τους σημεία, αν και ακόμα δεν έχουν καταγραφεί σαφείς επιδράσεις στο εγκεφαλογράφημά τους.

Η εφαρμογή της συνιστάται σε νεογνά μεγαλύτερα των 32 εβδομάδων κύησης εφόσον το επιτρέπει η γενική τους κατάσταση και πάντα με στενή επίβλεψη των θεραπόντων για εμφάνιση πιθανών σημείων υπερδιέγερσης.

Συνιστάται η ακρόαση μουσικής σε συχνότητες που προσεγγίζουν τη συχνότητα μιας ήρεμης συζήτησης. Σε αρκετές μελέτες φαίνεται να είναι προτιμότερη η ζωντανή μουσική από την ηχογραφημένη, λόγω της ευκολίας της να προσαρμόζεται άμεσα στις ανάγκες του νεογνού.

Ευεργετική είναι η προτροπή στους γονείς από τους μουσικοθεραπευτές να διαλέξουν οι ίδιοι ένα τραγούδι ή μια μελωδία που να έχει για εκείνους συναισθηματική αξία. Ο ειδικός μπορεί να το μετατρέψει μαζί με τους γονείς σε ένα είδος νανουρίσματος και να το τραγουδούν μαζί στο νεογνό τους (Song of Kin). Με αυτόν τον τρόπο συνδέεται καλύτερα η νέα οικογένεια και ξεκινά η πολύ σημαντική παράδοση των βιωμάτων της μιας γενιάς στην άλλη.

Μια διαφορετικού είδους παρέμβαση των ειδικών είναι η περιβαλλοντική μουσική (Environmental Music Therapy), κατά τη διάρκεια της οποίας ο μουσικοθεραπευτής παράγει ένα διαφορετικό κάθε φορά έργο, το οποίο εξαρτάται από την ακουστική του περιβάλλοντος χώρου και διαμορφώνεται κατά την ώρα της εκτέλεσής του. Με αυτόν τον τρόπο η μουσική επιδρά θετικά σε γονείς νεογνά και προσωπικό.

Ιδιαίτερη αξία

Η μουσική είναι διαχρονικά φορέας πολιτισμού και έχει ισχυρή ψυχοσυναισθηματική επίδραση. Στη Μονάδα μας φροντίζουμε, κατά τη διάρκεια του «καγκουρό», γονείς και νεογνά να ακούνε κατάλληλης έντασης μουσικά κομμάτια. Ακόμα και χωρίς την προτροπή μας, ενστικτωδώς οι γονείς συνηθίζουν να τραγουδούν νανουρίσματα ή ταχταρίσματα στα μωρά τους. Γιατροί και μαίες, όταν φροντίζουμε τα μωράκια, προσπαθούμε να τους μιλάμε και γνωρίζουμε ότι μας ακούνε με πολλή προσοχή!

Ο λόγος είναι σε κάθε μορφή του -τραγούδι ή φωνή- φορέας της αγάπης μας, μας ηρεμεί και μας δένει.