Βιταμίνη D: Η ερμηνεία ενός γρίφου!

Βιταμίνη D

Η ερμηνεία ενός γρίφου!

Δρ Αχιλλέας Ε. Γεωργιάδης

Ρευματολόγος, Υπεύθυνος του Κέντρου Οστεοπόρωσης και Μυοσκελετικών Παθήσεων ΛΗΤΩ

Η βιταμίνη D είναι ένα από τα φλέγοντα θέματα για την ιατρική έρευνα, καθώς ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως τόσο οι ευεργετικές δράσεις της όσο και οι αιτίες που προκαλούν την έλλειψή της. Είναι χαρακτηριστικό των… μυστηρίων που την περιβάλλουν ότι δυσανάλογα μεγάλη έλλειψη παρουσιάζουν και οι Έλληνες, οι οποίοι θεωρητικά έχουν πλεονέκτημα λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας στη χώρα! Τι πρέπει να γνωρίζουμε, λοιπόν;

Εδώ και περίπου ένα χρόνο, ο ΕΟΠΠΥ, έπειτα από επανειλημμένες ενοχλήσεις από γιατρούς που ασχολούνται χρόνια τώρα με τη βιταμίνη D, ενέκρινε τη δωρεάν κάλυψη της βιταμίνης D ή, καλύτερα, της 25(OH)D3, όπως είναι σωστότερο, για τους ασφαλισμένους του. Από τότε μέχρι σήμερα πολλοί γιατροί μετρούν τη συγκεκριμένη βιταμίνη στους ασθενείς τους και με μεγάλη τους έκπληξη διαπιστώνουν ότι οι περισσότεροι από αυτούς παρουσιάζουν, σε διαφορετικό βαθμό, ανεπάρκεια βιταμίνης D. Ο μύθος που υπήρχε ότι ζώντας σε μια ηλιόλουστη χώρα όπως η Ελλάδα, δεν έχεις φόβο να πάθεις ανεπάρκεια της βιταμίνης D, κατέπεσε παταγωδώς.

Η βιταμίνη D, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, έγινε ένα θέμα πολύ ελκυστικό για τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα και πάρα πολλοί γνώστες και μη, προσπάθησαν να το ερμηνεύσουν.

Το θέμα φαίνεται ότι δεν αφορά μόνο τους Έλληνες, αλλά όλους τους λαούς που κατοικούν γύρω από τη Μεσόγειο, καθώς το περίπου 10% του πληθυσμού τους παρουσιάζει σημαντική ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Οι αιτίες της έλλειψης

Οι αιτίες, τις οποίες μπορεί να βρει κάποιος εύκολα στο Internet και τα περισσότερα από αυτά έχουν επιστημονική βάση, είναι τα εξής:

1. Το σκούρο δέρμα. Η μελανίνη που περιέχεται σε αυτό, εμποδίζει τη δράση των υπεριωδών ακτινών του ήλιου και έτσι δεν μετατρέπεται η προβιταμίνη D σε βιταμίνη D3, με αποτέλεσμα την ανεπάρκεια της τελευταίας.

2. Τα πολλά ρούχα που δεν αφήνουν ακάλυπτο δέρμα στον ήλιο, όπως π.χ. στις μουσουλμανικές χώρες.

3. Η μειωμένη έκθεση στον ήλιο, από φόβο για τον καρκίνο του δέρματος.

4. Τα αντηλιακά με δείκτη προστασίας πάνω από 8, που εμποδίζουν τις υπεριώδεις ακτίνες να δημιουργήσουν βιταμίνη D.

5. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας στις βιομηχανικές πόλεις των ανεπτυγμένων οικονομικά χωρών, που μειώνει την ηλιοφάνεια.

6. Η ηλικία, επειδή το δέρμα, το έντερο και το νεφρό, που συμμετέχουν στη δημιουργία της βιταμίνης D, δεν λειτουργούν πλέον αποδοτικά στις μεγάλες ηλικίες.

7. Η διατροφή, δηλαδή μήπως φταίει το ελαιόλαδο που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν οι λαοί της Μεσογείου και που δεν περιέχει μεγάλα ποσά βιταμίνης D -και αρκετοί άλλοι.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν συζητηθεί, αλλά κανένας δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως τα παραπάνω ευρήματα. Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η παρουσία κάποιου γονιδίου που δημιουργεί μια διαταραχή στις διαδοχικές βιομετατροπές της βιταμίνης D και έχει σαν αποτέλεσμα την ανεπάρκεια της βιολογικά δραστικής βιταμίνης D σε αυτούς τους πληθυσμούς. Ίσως κάποιος από τους λαούς που κατοικούν γύρω από τη Μεσόγειο να διαθέτει κάποιο ελαττωματικό γονίδιο και να μην μπορεί να συνθέσει ή να απορροφήσει τη βιταμίνη D. H επιμειξία μεταξύ των λαών αυτών, που συμβαίνει εδώ και χιλιάδες χρόνια, δημιούργησε κάποιους απογόνους με το ελαττωματικό γονίδιο, που κατοικούν σήμερα στα διάφορα κράτη της Μεσογείου. Αυτούς ανακαλύπτουμε τώρα!

Τα μεγάλα ερωτήματα

Η βιταμίνη D είναι από τις παλαιότερες ουσίες που δημιουργήθηκαν στη Γη. Αρχικά ο σκοπός της ήταν να προστατεύσει τα όντα από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες που έστελνε ο ήλιος. Μετά άρχισε να τους προσφέρει ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη ζωή τους, το ασβέστιο, και στη συνέχεια ανακαλύφθηκε ότι παρεμβαίνει στη λειτουργία σχεδόν όλων των κυττάρων του ανθρώπινου σώματος. Υπάρχουν πλέον σαφείς ενδείξεις -και ενίοτε αποδείξεις- ότι η βιταμίνη D δεν προστατεύει μόνο τον άνθρωπο από την οστεοπόρωση, αλλά η παρουσία της προλαμβάνει και παθήσεις του ανοσοβιολογικού συστήματος (ρευματοειδής αρθρίτις, ερυθηματώδης λύκος κ.ά), σοβαρές νευρολογικές και ψυχιατρικές νόσους (κατά πλάκας σκλήρυνση, κατάθλιψη κ.ά.), διάφορους καρκίνους (του μαστού, του προστάτη, του εντέρου κ.ά.), καρδιαγγειακά προβλήματα, ενοχλητικές και ενίοτε επικίνδυνες εποχιακές, ιογενείς ή μη, λοιμώξεις και τελικά αυξάνει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης.

Μόνο το 2011 για τη βιταμίνη D δημοσιεύθηκαν στα ιατρικά περιοδικά πάνω από 1.000 ερευνητικές εργασίες και ένα χρόνο μετά, το 2012, οι δημοσιεύσεις έφθασαν τις 3.600! Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2017 η βιταμίνη D είχε βρεθεί σε τυχαιοποιημένες και ελεγχόμενες κλινικές μελέτες ότι βελτιώνει 78 διαφορετικές παθήσεις! Γιατί άραγε καμιά άλλη ουσία δεν έχει δώσει τόσα θετικά αποτελέσματα σε τόσα πολλά οργανικά συστήματα; Μήπως έχουμε πάθει ομαδική παράκρουση ή ομαδική υστερία με την βιταμίνη D;

Τα ερωτήματα είναι πολλά και δημιουργούνται συνεχώς νέα. Οι απαντήσεις πολλές φορές δεν είναι σαφείς και σίγουρες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τουλάχιστον τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών πρέπει να μετρήσουν τουλάχιστον μία φορά τη βιταμίνη D του αίματός τους, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες. Ανάλογα με το αποτέλεσμα και εάν είναι χαμηλό, ο γιατρός τους θα προσπαθήσει να το διορθώσει, με θεραπεία που είναι σχετικά εύκολη και χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.

Για όσους πάλι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν προσωπική γνώμη για το θέμα, υπάρχουν τεκμηριωμένα ιατρικά βιβλία. Ένα από αυτά είναι και το βιβλίο «Βιταμίνη D. Η ερμηνεία ενός γρίφου», που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τον συντάκτη αυτού του άρθρου.