Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Πώς αντιμετωπίζεται στη βρεφική ηλικία

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Πώς αντιμετωπίζεται στη βρεφική ηλικία

Καλλιόπη Δουβίτσα

Παιδίατρος - Νεογνολόγος,

ΜΕΝΝ Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ

Τους πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους τα συμπτώματα παλινδρόμησης είναι απολύτως φυσιολογικά, καθώς το πεπτικό σύστημα δεν έχει ωριμάσει. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, η κατάσταση μπορεί να είναι παθολογική. Ποια είναι, λοιπόν, τα συμπτώματα σε αυτήν την περίπτωση και πώς θεραπεύονται;

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Επεισόδια παλινδρόμησης συμβαίνουν φυσιολογικά σε όλα τα βρέφη, κυρίως στους 3 πρώτους μήνες της ζωής. Τα συμπτώματα υποχωρούν στο 85% των περιπτώσεων μέχρι την ηλικία των 12 μηνών, χάρη στην προοδευτική ωρίμανση της λειτουργίας του οισοφάγου και του στομάχου, της καθιστής θέσης του βρέφους και της εισαγωγής στερεών τροφών στη διατροφή. Όταν η ΓΟΠ συνοδεύεται από συμπτώματα και επιπλοκές, χαρακτηρίζεται πλέον ως παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ).

Τα συμπτώματα

Το βρέφος με ΓΟΠ παρουσιάζει αναγωγές «γουλίτσες» ή αραιούς εμέτους κατά τη διάρκεια του γεύματος και μεταγευματικά. Τα βρέφη με φυσιολογική και ήπια παλινδρόμηση παραμένουν υγιή και χαρούμενα και παρουσιάζουν ικανοποιητική πρόσληψη βάρους («happy spitter» - χαρούμενος «εμετάκιας»). Η φυσιολογική ΓΟΠ μπορεί να εξελιχθεί σε παθολογική όταν αυξηθεί σε αριθμό και ένταση, όταν παρατηρούνται έμετοι πριν από το προηγούμενο γεύμα ή όταν παρουσιαστούν συμπτώματα, όπως κλάμα, άρνηση λήψης τροφής, ανήσυχος ύπνος, υπερέκταση κορμού, ανεπαρκής πρόσληψη ή και απώλεια βάρους, άπνοιες, βήχα, ή πολλαπλές αναγωγές που συνεχίζονται μετά τους 3 μήνες ζωής.

Η διάγνωση

Το ιστορικό και η φυσική εξέταση θα βοηθήσουν τον παιδίατρο στην αναγνώριση εκείνων των βρεφών με φυσιολογική παλινδρόμηση και εκείνων με παλινδρομική νόσο ή άλλες παθήσεις με παρόμοιες εκδηλώσεις. Τα περισσότερα βρέφη με απλή ΓΟΠ δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε καμία εργαστηριακή εξέταση.

Σε υποψία παλινδρομικής νόσου ή σε επιμονή των συμπτωμάτων παρά την εμπειρική αγωγή, γίνεται παραπομπή σε παιδογαστρεντερολόγο για περαιτέρω έλεγχο.

Για την ανάδειξη της παλινδρόμησης μπορεί να γίνει υπερηχογράφημα οισοφάγου-στομάχου, διάβαση ανώτερου πεπτικού και -πιο σπάνια- καταγραφή του pH ή της εμπέδησης του οισοφάγου. Σπανιότερα, μπορεί να χρειαστεί και ενδοσκοπικός έλεγχος με λήψη βιοψιών. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι καμία εξέταση δεν έχει απόλυτη διαγνωστική ακρίβεια για την ΓΟΠ.

Η αντιμετώπιση

Είναι βέβαιο ότι η ΓΟΠ υπερθεραπεύεται, καθώς τα συμπτώματα είναι μη ειδικά. Είναι σαφές επίσης ότι η παλινδρομική νόσος είναι σπάνια, αλλά συνοδεύεται από υψηλό ποσοστό επιπλοκών, οισοφαγίτιδα, στενώσεις, προκαρκινικές βλάβες.

Η αντιμετώπιση διακρίνεται σε:

1. Μη φαρμακευτική: Συνιστώνται μικρά και συχνά γεύματα, συχνό ρέψιμο και αποφυγή υπερσίτισης (το αίσθημα κορεσμού δεν υπάρχει τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση). Ο παιδίατρος θα δώσει συμβουλές για τη σωστή ποσότητα γάλακτος ανάλογα με την ηλικία και το βάρος του μωρού. Το βρέφος δεν πρέπει να τοποθετείται για ύπνο αμέσως μετά το γεύμα. Θα πρέπει να παραμένει στην αγκαλιά ή να τοποθετείται σε καρεκλάκι για 20-30 λεπτά έως ότου ρευτεί. Η κοιλιά του δεν πρέπει να πιέζεται μετά τη σίτιση (π.χ. σφιχτό pamper). Η πρηνής θέση κατά τον ύπνο μειώνει τη ΓΟΠ, αλλά κατά κανόνα δεν συνιστάται λόγω συσχέτισης με το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Η έκθεση του βρέφους σε καπνό τσιγάρου απαγορεύεται. Ο μητρικός θηλασμός δεν διακόπτεται, καθώς σύμφωνα με τις μελέτες η ΓΟΠ είναι λιγότερη στα θηλάζοντα βρέφη. Η πύκνωση του γάλακτος με ρυζάλευρο ή η χορήγηση ειδικού γάλακτος για παλινδρόμηση (AR = AntiReflux) εμπλουτισμένου με πηκτικούς παράγοντες φαίνεται να μειώνει τους εμέτους, όχι όμως και την παλινδρόμηση στον οισοφάγο, ενώ έχει σχετιστεί με σημαντικές παρενέργειες και συνιστάται σε ειδικές περιπτώσεις. Αντίθετα, μπορεί να δοκιμαστεί χορήγηση υποαλλεργικού γάλακτος, καθώς η παλινδρόμηση μπορεί να σχετίζεται με αλλεργία στο γάλα της αγελάδας. Εάν το βρέφος θηλάζει, μπορεί να χρειαστεί τροποποίηση της δίαιτας της μητέρας.

2. Φαρμακευτική: Σε περίπτωση σοβαρής παλινδρόμησης, μπορεί ο παιδίατρος να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή για χρονικό διάστημα που ποικίλλει κατά περίπτωση. Στα βρέφη, κύριο φάρμακο είναι η ρανιτιδίνη σε σιρόπι. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα φάρμακα, αλλά δεν υπάρχει επαρκής εμπειρία στη βρεφική ηλικία.

Συμπερασματικά, η πρόγνωση της ΓΟΠ στα βρέφη είναι καλή. Κατά κανόνα δεν έχει επιπλοκές και υποχωρεί ως τον πρώτο χρόνο της ζωής. Χρειάζεται ψυχραιμία από την πλευρά των γονέων και ορθολογική αντιμετώπιση και προσεκτικές παρεμβάσεις από την πλευρά του παιδιάτρου, ιδιαίτερα στη χρήση φαρμάκων και ειδικών γαλάτων.