Γυναικολογία - μαιευτική: Η αντιβιοτική προφύλαξη στις χειρουργικές επεμβάσεις

Γυναικολογία - μαιευτική

Η αντιβιοτική προφύλαξη στις χειρουργικές επεμβάσεις

Αριστοτέλης Τσιάκαλος

Παθολόγος - Λοιμωξιολόγος,

Πρόεδρος Επιτροπής

Λοιμώξεων ΛΗΤΩ

Ως αντιβιοτική χημειοπροφύλαξη στα γυναικολογικά και μαιευτικά χειρουργεία ορίζεται η χορήγηση μιας δόσης αντιβιοτικού σε σύντομο χρόνο πριν από την έναρξη της χειρουργικής επέμβασης. Για ποιον λόγο, όμως, γίνεται αυτό και σε ποιες επεμβάσεις χρειάζεται;

Οι χειρουργικές λοιμώξεις του τραύματος αποτελούν τη συνηθέστερη χειρουργική επιπλοκή και παρατηρούνται περίπου στο 5% των ασθενών που υπόκεινται σε οποιαδήποτε εγχειρητική πράξη. Είναι η συχνότερη χειρουργική λοίμωξη, καθώς αφορά περίπου το 40% των χειρουργικών ασθενών. Οι ασθενείς με λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος έχουν αυξημένο κίνδυνο θνητότητας (2-11 φορές μεγαλύτερο), καθώς και αυξημένο χρόνο νοσηλείας (7-10 επιπλέον μετεγχειρητικές ημέρες).

Η αποτροπή των χειρουργικών λοιμώξεων είναι εφικτή με τον συνδυασμό διαφόρων μεθόδων, ακρογωνιαίος λίθος των οποίων είναι η εφαρμογή της προεγχειρητικής αντιβιοτικής χημειοπροφύλαξης.

Σημαντικός αριθμός γυναικολογικών και μαιευτικών χειρουργείων απαιτούν προεγχειρητικά τη χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής για την αποτροπή και τον περιορισμό των λοιμώξεων που σχετίζονται με την εγχειρητική διαδικασία. Ως αντιβιοτική χημειοπροφύλαξη στα γυναικολογικά και μαιευτικά χειρουργεία ορίζουμε τη χορήγηση μιας δόσης αντιβιοτικού σε σύντομο χρόνο πριν από την έναρξη της χειρουργικής επέμβασης.

Ο στόχος

Σκοπός της αντιβιοτικής χημειοπροφύλαξης δεν είναι η αποστείρωση των ιστών, αλλά η μείωση του αριθμού των μικροβίων στο χειρουργικό πεδίο σε <106/cm3 ιστού, ώστε η οποιαδήποτε διασπορά στο χειρουργικό πεδίο να αντιμετωπίζεται από το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών αφ’ εαυτού.

Η χορήγηση χημειοπροφύλαξης δεν προλαμβάνει τις λοιμώξεις που προκαλούνται από μετεγχειρητική μόλυνση. Το είδος του χορηγούμενου αντιβιοτικού καθορίζεται από διάφορες παραμέτρους, με σημαντικότερη το είδος των παθογόνων που επιπλέκουν τις γυναικολογικές και μαιευτικές επεμβάσεις και τα οποία είναι κυρίως αερόβια gram (+), αλλά, εάν η τομή είναι κοντά στο περίνεο, τότε μπορεί να περιλαμβάνουν αναερόβια ή και gram (-) αερόβια εντεροβακτηριοειδή.

Η χορήγηση αντιβιοτικής προφυλακτικής αγωγής πριν από τη χειρουργική επέμβαση, καθώς και η συνέχιση μετά το πέρας της επέμβασης, έχει αποδειχθεί με πληθώρα μετααναλύσεων πως δεν ωφελεί τις ασθενείς, αλλά αντιθέτως οδηγεί σε σημαντικές παρενέργειες όπως:

· Αυξημένη επίπτωση της φορίας από πολυανθεκτικά βακτήρια.

· Αύξηση των ανεπιθύμητων παρενεργειών από την παρατεινόμενη χορήγηση των αντιβιοτικών (ηπατοτοξικότητα, αλλεργικές αντιδράσεις, διάρροιες, γαστρεντερικές διαταραχές, εξανθήματα).

· Εμφάνιση μυκητιασικών λοιμώξεων, καθώς και ψευδομεμβρανώδους κολίτιδας.

· Εκδήλωση, δευτερογενώς, λοιμώξεων από δυσίατα πολυανθεκτικά στελέχη.

Πού χρειάζεται

Στις σημαντικότερες γυναικολογικές επεμβάσεις στις οποίες απαιτείται η χορήγηση αντιβιοτικών, περιλαμβάνονται οι υστερεκτομές, οι ουρογυναικολογικές επεμβάσεις, η διενέργεια υστεροσαλπιγγογραφίας και η τεχνητή εκβολή και εκκένωση. Στα μαιευτικά χειρουργεία περιλαμβάνονται η καισαρική τομή και ο επεμβατικός κολπικός τοκετός. Αντιθέτως στους φυσιολογικούς τοκετούς πλην ειδικών περιπτώσεων (ρήξη περινέου 3ου/4ου βαθμού) δεν απαιτείται η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής.

Εν κατακλείδι, η ορθή χορήγηση των αντιβιοτικών, πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες, εξασφαλίζει των περιορισμό των επιπλοκών των χειρουργικών πράξεων και ταυτόχρονα περιορίζει τις πολλές και σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειές τους.