«Αυχενικό σύνδρομο»: Η διάγνωση και οι τρόποι αντιμετώπισης

«Αυχενικό σύνδρομο»

Η διάγνωση και οι τρόποι αντιμετώπισης

Γεώργιος Κόλλιας

Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Επιστημονικός Υπεύθυνος Ορθοπαιδικού Τμήματος ΥΓΕΙΑΝΕΤ Αθηνών & Περιστέρι

Αυτό που αποκαλούμε «αυχενικό σύνδρομο» είναι μια κοινή πάθηση, η οποία αφενός δεν είναι… σύνδρομο, αφετέρου μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές αιτίες που δεν συνδέονται κατ’ ανάγκην με τον αυχένα. Σε ποια σημεία, λοιπόν, πρέπει να εστιάσει ο ορθοπαιδικός χειρουργός για να διακρίνει την «πραγματική» αυχεναλγία και πώς την αντιμετωπίζει;

Η εύστοχη διάγνωση μιας νόσου αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή θεραπεία της. Ο κανόνας αυτός βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στις περιπτώσεις ασθενών που πάσχουν από χρόνιο πόνο στον αυχένα, το λεγόμενο «αυχενικό σύνδρομο», καθώς ο πόνος μπορεί να είναι κοινή εκδήλωση πολλών διαφορετικών παθήσεων. Ο όρος «αυχενικό σύνδρομο» δεν είναι σωστός. Σύνδρομο στην ιατρική ονομάζουμε κάθε νόσο που εκδηλώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και πάντα με τα ίδια συμπτώματα. Στην περίπτωση της χρόνιας αυχεναλγίας, ο προσδιορισμός της ως «σύνδρομο» είναι μια προσπάθεια να περιγράψουμε το σύνολο των πιθανών εκδηλώσεων (π.χ. κεφαλαλγία, ζάλη, μούδιασμα κ.λπ.) που μπορούν να τη συνοδεύουν. Ωστόσο, κάθε ασθενής με «αυχενικό σύνδρομο» παρουσιάζει μια ξεχωριστή κλινική εικόνα και περιγράφει ένα μοναδικό σύνολο συμπτωμάτων.

Βασική κλινική εκδήλωση, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις είναι ο πόνος στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Εκτός από αυχεναλγία, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν:

· Έντονη σύσπαση των μυών του αυχένα και της ράχης.

· Σημεία έντονης ευαισθησίας (trigger points) στον αυχένα και την ωμοπλάτη.

· Ραιβόκρανο: Πρόκειται για την έντονη σύσπαση του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός, η οποία προκαλεί στροφή και πλάγια κλίση της κεφαλής.

· Επώδυνη δυσκαμψία του αυχένα.

· Αιμωδίες (μούδιασμα) του αυχένα, της κεφαλής, της ωμοπλάτης και του άνω άκρου έως τα δάκτυλα.

· Κεφαλαλγία (πονοκέφαλο).

· Ζάλη - ίλιγγο: Αναφέρεται σαν ένα γενικότερο αίσθημα κακουχίας του ασθενούς σε συνδυασμό με την κεφαλαλγία. Δεν αποτελεί πραγματικό ίλιγγο που οφείλεται σε παθήσεις του εγκεφάλου ή των ώτων.

· Κατάθλιψη: Σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου, οι ασθενείς καταβάλλονται ψυχικά και αποθαρρύνονται από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες θεραπείας. Η δυσφορία αυτή συχνά εκδηλώνεται ως επιπλέον πόνος (σωματοποίηση) και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τη συνολική κλινική εικόνα.

Τι περιλαμβάνει η εξέταση

Στόχος του ορθοπαιδικού χειρουργού κάθε φορά που εξετάζει ασθενείς με «αυχενικό σύνδρομο», είναι να ανακαλύψει την αιτία του πόνου. Πίσω από την ίδια κλινική εικόνα (αυχεναλγία) μπορεί να υποκρύπτονται πολλές και διαφορετικές παθήσεις. Η εύστοχη διάγνωση είναι και το κλειδί της αποτελεσματικής θεραπείας που θα ακολουθήσει.

Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει την κλινική και απεικονιστική εξέταση του ασθενούς. Η κλινική εξέταση ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού σχετικά με τον χαρακτήρα, τον τρόπο και τον χρόνο έναρξης των συμπτωμάτων και συμπληρώνεται με μια ενδελεχή νευρολογική εξέταση. Τα κλινικά ευρήματα μας επιτρέπουν να υποπτευθούμε τις πιθανές αιτίες του προβλήματος και μας κατευθύνουν για το είδος των απεικονιστικών εξετάσεων (απλές ακτινογραφίες, ηλεκτρομυογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία) που απαιτούνται για να οδηγηθούμε σε μια τελική διάγνωση. Σε λιγότερο συχνές περιπτώσεις, αν υπάρχει υποψία ότι η αιτία του πόνου δεν εντοπίζεται στον αυχένα, ο ορθοπαιδικός μπορεί να ζητήσει απεικονιστικό έλεγχο σε παρακείμενες περιοχές (π.χ. ώμος) ή να ζητήσει εκτίμηση από ιατρό άλλης ειδικότητας (π.χ. νευρολόγο, ΩΡΛ, ρευματολόγο).

Συχνότερες αιτίες αυχεναλγίας είναι η θλάση των αυχενικών μυών λόγω κακής στάσης του σώματος ή καταπόνησης (υπέρχρηση), η παρουσία κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου, η αρθρίτιδα και τα ρευματικά νοσήματα.

Η θεραπεία

Ανάλογα με την αιτία της αυχεναλγίας, εφαρμόζεται και η κατάλληλη θεραπεία.

Σε εξάρσεις της νόσου, συνιστάται:

· Κινητοποίηση του ασθενούς στα όρια που επιτρέπει ο πόνος.

· Εφαρμογή θερμών επιθεμάτων (θερμοφόρα, έμπλαστρο, θερμαντικές κρέμες).

· Χορήγηση κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής (παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά).

· Ακόμα και χρήση αυχενικού κηδεμόνα (κολάρο) για λίγες ημέρες, έως ότου επιτευχθεί η λύση (χαλάρωση) του έντονου μυϊκού σπασμού.

Σε περίπτωση χρόνιας αυχεναλγίας, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

· Εντατική φυσικοθεραπεία.

· Εξατομικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής (π.χ. κολυμβητήριο, aqua aerobic, pilates).

· Δραστικά αναλγητικά φάρμακα.

· Παρακολούθηση από ιατρείο πόνου.

· Βελονισμός.

· Έγχυση φαρμακευτικών ουσιών στην αντίστοιχη νευρική ρίζα ή τον πάσχοντα μεσοσπονδύλιο δίσκο.

Τέλος, σε περιπτώσεις εμφάνισης νευρολογικής σημειολογίας (αδυναμία χεριών, μόνιμο μούδιασμα κ.λπ.) τίθεται η ένδειξη για χειρουργική θεραπεία.