Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) - Ένας επικίνδυνος αντίπαλος

Ελένη Αδάμου

Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος,

Υπεύθυνη Εργαστηρίου

Αναπνευστικής Λειτουργίας ΥΓΕΙΑ

Θα αρκούσε να αναφερθεί ότι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι σήμερα η τρίτη πιο συχνή αιτία θανάτου παγκοσμίως, για να φανεί πόσο επικίνδυνη ασθένεια είναι. Πολύ περισσότερο που η βασική αιτία για την εμφάνισή της είναι το κάπνισμα! Τι πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουμε όλοι γι’ αυτήν;

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι η τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως από το 2012, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο αριθμός των θανάτων από τη ΧΑΠ αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Εκτιμάται ότι θα οδηγήσει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους να νοσήσουν και σε περίπου 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 8,4% του γενικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου 700.000 Έλληνες, πάσχουν από ΧΑΠ. Οι μισοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η ΧΑΠ είναι «σιωπηλή» νόσος, ενώ οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν.

Η βασική αιτία της νόσου είναι το κάπνισμα. Λιγότερο συχνές αιτίες είναι η εισπνοή τοξικών ουσιών ή αερίων (παθητικό κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση, επαγγελματική έκθεση) και σπανιότερα η γενετική προδιάθεση.

Η ΧΑΠ είναι μια ασθένεια κατά την οποία οι ασθενείς σε προχωρημένο στάδιο δυσκολεύονται να αναπνεύσουν. Εμφανίζεται με δύο τύπους:

· Τη χρόνια βρογχίτιδα (έντονη φλεγμονή των βρόγχων -αναστρέψιμη βλάβη).

· Το πνευμονικό εμφύσημα (καταστροφή του πνεύμονα -μη αναστρέψιμη βλάβη).

Είναι πολύ σημαντικό να προλάβουμε να κόψουμε το κάπνισμα πριν γίνει μόνιμη βλάβη στους πνεύμονες.

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι:

· Βήχας με αποβολή πτυέλων (ο γνωστός τσιγαρόβηχας).

· Συριγμός.

· Δύσπνοια στην άσκηση και σταδιακά και στην ηρεμία.

· Αίσθημα σύσφιγξης στο θώρακα.

Οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι επιρρεπείς σε λοιμώξεις του αναπνευστικού και συχνά εμφανίζουν και άλλα συνοδά νοσήματα όπως στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνο του πνεύμονα, σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο, πνευμονική υπέρταση, οστεοπόρωση, αναιμία, σακχαρώδη διαβήτη και κατάθλιψη.

Η διάγνωση

Η σπιρομέτρηση είναι η κυριότερη εξέταση για τη διάγνωση της ΧΑΠ. Θεωρείται η πιο ειδική και ευαίσθητη μέθοδος και δείχνει τη λειτουργία των πνευμόνων. Η ακτινογραφία θώρακος ή η οξυμετρία (ανώδυνη μέτρηση του οξυγόνου) είναι εξετάσεις που θα δείξουν το πρόβλημα όταν είναι ήδη προχωρημένο. Στη σπιρομέτρηση ο ασθενής παίρνει μια βαθιά εισπνοή, μέσω ενός σωλήνα συνδεδεμένου σε ένα μηχάνημα (σπιρόμετρο) και στη συνέχεια βγάζει τον αέρα γρήγορα και δυνατά. Σε περίπτωση απόφραξης των βρόγχων, η εξέταση επαναλαμβάνεται μετά την εισπνοή ενός βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου. Βελτίωση της απόφραξης μεγαλύτερη από 12% υποδηλώνει τη συνύπαρξη βρογχικού άσθματος (σύνδρομο αλληλεπικάλυψης ή ACOS). Ο γιατρός σας θα συστήσει ενδεχομένως περαιτέρω εξετάσεις όπως: διάχυση, μέτρηση στατικών όγκων, οξυμετρία στην ηρεμία και στην άσκηση, αξονική τομογραφία θώρακος. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης και τα συμπτώματα των ασθενών περιγράφονται τέσσερα στάδια της νόσου (ήπιο, μέτριο, σοβαρό και πολύ σοβαρό).

Η θεραπεία

Η θεραπεία ξεκινά με τη διακοπή του καπνίσματος, η οποία είναι εξίσου σημαντική με τη φαρμακευτική θεραπεία. Η νόσος επιβραδύνεται, σταματά να εξελίσσεται και τα φάρμακα δρουν αποτελεσματικότερα. Επίσης, συνιστώνται εμβολιασμοί για τη γρίπη (κάθε φθινόπωρο) και τον πνευμονιόκοκκο (κάθε πέντε χρόνια, δύο φορές συνολικά), καθώς μια λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή με ΧΑΠ σε παρόξυνση της νόσου, με σοβαρές επιπτώσεις και κίνδυνο για τη ζωή του.

Η θεραπεία για τη ΧΑΠ περιλαμβάνει:

· Φάρμακα:

1. Εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά.

2. Εισπνεόμενα στεροειδή (σε προχωρημένα στάδια ή σε παροξύνσεις).

3. Βρογχοδιασταλτικά και αντιφλεγμονώδη χάπια.

· Οξυγόνο: Σε προχωρημένα στάδια της νόσου ή λόγω συνοδών νοσημάτων (σύνδρομο υπνικής άπνοιας, καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονική υπέρταση).

· Πνευμονική αποκατάσταση: Σταδιακή βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ασθενούς (γυμναστική), με εκμάθηση σωστής αναπνοής και τρόπων βελτίωσης της δύσπνοιας, σε εξειδικευμένο εργαστήριο.

· Τοποθέτηση βαλβίδων εμφυσήματος στους βρόγχους μέσω βρογχοσκοπίου (απομόνωση των μη λειτουργικών περιοχών των πνευμόνων).

· Χειρουργική αφαίρεση των κατεστραμμένων περιοχών των πνευμόνων (lung volume reduction).

Οι δύο τελευταίες θεραπείες αφορούν ασθενείς με σοβαρή ή πολύ σοβαρή ΧΑΠ, με στόχο τη βελτίωση της δύσπνοιας, χωρίς υψηλά ποσοστά επιτυχίας.