Δίνουμε πνοή στο θαύμα

Είναι πολλά τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας, άντρες και γυναίκες που προσπαθούν να δουν την οικογένειά τους να μεγαλώνει, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Άνθρωποι που πολύ συχνά μπαίνουν σε έναν κύκλο προσδοκιών και απογοήτευσης, αλλά συχνά πιέζονται και από τον κοινωνικό περίγυρο.

Το πρόβλημα της υπογονιμότητας σαφώς δεν είναι απλό και δεν υπάρχει απόλυτη ιατρική αντιμετώπιση, όμως τα τελευταία χρόνια η ιατρική έχει κάνει άλματα και στον τομέα αυτό. Ζητήματα που θεωρούνταν ανυπέρβλητα, πλέον μπορούν να αντιμετωπιστούν και να αυξήσουν τις πιθανότητες ώστε ένα άτεκνο ζευγάρι να αποκτήσει παιδί.

Με στόχο αυτό και με απόλυτη βασική αρχή να προσφέρει τις πιο σύγχρονες ιατρικές μεθόδους, στο πλέον ασφαλές και φιλικό περιβάλλον, η Μονάδα IVF ΜΗΤΕΡΑ έχει βρεθεί και βρίσκεται δίπλα σε χιλιάδες ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν το δικό τους παιδί.

ΜΟΝΑΔΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ IVF ΜΗΤΕΡΑ

Κορυφαίες υπηρεσίες σε υπερσύγχρονους χώρους

Η Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής IVF ΜΗΤΕΡΑ συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων Μονάδων της χώρας, με τους πλέον επιτυχημένους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης και είναι οργανωμένη σύμφωνα με τα πρότυπα αντίστοιχων Μονάδων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Λειτουργεί σε σύγχρονο χώρο, με νέα ανακαινισμένη αίθουσα αναμονής, εργονομικά σχεδιασμένο εργαστήριο και προσβάσιμο -σε δύο αίθουσες επεμβάσεων- ξεχωριστό ανδρολογικό εργαστήριο, τρεις αίθουσες υπερήχων και άρτια εξοπλισμένους εργαστηριακούς χώρους.

Το εμβρυολογικό -clean room- εργαστήριο της Μονάδας διαθέτει τα υψηλότερα standards ελέγχου και ποιότητας και παρέχει όλες τις σύγχρονες και πρωτοποριακές μεθόδους και τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που θα μπορούσε να αναζητήσει ένα ζευγάρι, όπως κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού & κρυοσυντήρηση ωαρίων, προεμφυτευτική Διάγνωση (PGD), την τεχνική επιλογής σπερματοζωαρίων IMSI, καθώς και τεχνικές που εφαρμόζονται για τη διατήρηση της γονιμότητας της γυναίκας.

Εξατομικευμένη φροντίδα με συνέπεια και διακριτικότητα

Με σύμμαχο τις συνεχείς εξελίξεις στο επιστημονικό πεδίο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η Μονάδα IVF ΜΗΤΕΡΑ προσφέρει ολοκληρωμένες προτάσεις θεραπείας στα ζευγάρια με βάση τα θεραπευτικά πρωτόκολλα που ακολουθούνται. Σε συνεργασία με το θεράποντα ιατρό, οι ειδικοί γιατροί της Μονάδας παρέχουν διαρκή ενημέρωση για όλα τα θέματα θεραπείας, ενώ η παρακολούθηση κάθε ζευγαριού είναι εξατομικευμένη. Ταυτόχρονα, ο ειδικός υπογονιμότητας ή και ο ψυχολόγος στηρίζουν το ζευγάρι σε όλη την πορεία της θεραπείας.

Η Μονάδα παρέχει τη δυνατότητα επίβλεψης και κάλυψης περιστατικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής απ’ όλη τη χώρα, αλλά και από γειτονικές χώρες, μέσω της συνεργασίας με όλους τους Μαιευτήρες Γυναικολόγους της Ελλάδας, με τη διαφάνεια και τη διακριτικότητα που απαιτείται.

Εφαρμογή πρωτοποριακών μεθόδων με υψηλά ποσοστά επιτυχίας

Οι πρωτοπόρες μέθοδοι ανάπτυξης και καλλιέργειας εμβρύων σε συνδυασμό με τη σύγχρονη υποδομή του εργαστηρίου της Μονάδας, έχουν συντελέσει στην επίτευξη υψηλών ποσοστών κύησης, στη διενέργεια περισσότερων από 10.000 κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης τα τελευταία 13 χρόνια και στη γέννηση περισσότερων από 3.000 παιδιών με τις τεχνικές αυτές.

Ευρύ φάσμα υπηρεσιών

••• Έλεγχος ανδρικής και γυναικείας γονιμότητας

••• Σπερμοδιάγραμμα και διερεύνηση παραμέτρων γονιμότητας

••• Παρακολούθηση και έλεγχος ωοθυλακιορρηξίας

••• Σπερματέγχυση ομόλογος ή ετερόλογος (IUI)

••• Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)

••• Μικρογονιμοποίηση (ICSI)

••• Ενδοκυτταροπλασματική έγχυση μορφολογικά επιλεγμένων σπερματοζωαρίων (IMSI)

••• Λήψη σπερματοζωαρίων από επιδιδυμίδα ή όρχεις (PESA, TESE)

••• Κρυοσυντήρηση εμβρύων, ωαρίων, σπέρματος, ορχικού ιστού

••• Υποβοηθούμενη εκκόλαψη (Assisted Hatching)

••• Ανάπτυξη και μεταφορά βλαστοκύστης

••• Προεμφυτευτική διάγνωση (PGD)

••• Διατήρηση γονιμότητας - Κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού

••• Δωρεά ωαρίων

Άρτια καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό

Το προσωπικό της μονάδας είναι άρτιο καταρτισμένο, με πολυετή πείρα. Αποτελείται από κλινικούς εμβρυολόγους, εξειδικευμένους στην εξωσωματική γονιμοποίηση μαιευτήρες - γυναικολόγους, σύμβουλο υπογονιμότητας, ψυχολόγο, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό.

Οργάνωση και λειτουργία

µε πιστοποιημένες διαδικασίες

H IVF ΜΗΤΕΡΑ εφαρμόζει το πιστοποιημένο Σύστημα Ποιότητας EN ISO 9001:2008, με το οποίο διασφαλίζει:

••• Την εφαρμογή και παρακολούθηση Ορθών Εργαστηριακών Πρακτικών, όπως ορίζονται σε διεθνή πρότυπα, καθιστώντας το Εργαστήριο της Μονάδας ένα από τα πλέον σύγχρονα και ασφαλή εργαστήρια.

••• Την απαρέγκλιτη τήρηση των νομοθετικών απαιτήσεων, στοχεύοντας στην εξασφάλιση των ενδιαφερόμενων ζευγαριών σε όλες τις φάσεις εφαρμογής των διαδικασιών της Μονάδας.

••• Την παροχή βέλτιστων και ασφαλών συνθηκών διενέργειας των ιατρικών πράξεων, που εξασφαλίζεται από το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, αλλά και από την τοποθέτηση της Μονάδας μέσα στην οργανωμένη Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική ΜΗΤΕΡΑ, με κάλυψη από ιατρούς όλων των ειδικοτήτων και την υποστήριξη απ’ όλα τα εξειδικευμένα τμήματα.

Πιστοποίηση Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΜΗΤΕΡΑ

Το ταξίδι προς την αριστεία

Στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του ΜΗΤΕΡΑ, η πιστοποίηση είναι ένα ταξίδι προς την αριστεία, με γνώμονα τη διασφάλιση των προσδοκιών

των ζευγαριών

Πολύ συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για πιστοποιημένες Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, για ISO, για ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Γιατί να ενδιαφέρει ένα ζευγάρι που επιλέγει μια Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, η πιστοποίησή της; Τι σημαίνει στην πράξη «ποιοτικές υπηρεσίες υγείας»; Φτάνει ένα «δίπλωμα» σε μια ωραία κορνίζα, αναρτημένο στην είσοδο της Μονάδας, για να πείσει για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών;

Τα Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας, άρχισαν να γίνονται ευρέως γνωστά στην Ελλάδα, τη δεκαετία του 1980 και με την ανακοίνωση της έκδοσης του προτύπου της σειράς ISO 9000, ορίστηκαν οι προδιαγραφές για την πιστοποίηση των Συστημάτων Διαχείρισης Ποιότητας των Εταιρειών. Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες για τον όρο «ποιότητα» και διαφορετικές προσεγγίσεις στην εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης Ποιότητας.

Εμείς στο ΜΗΤΕΡΑ, είδαμε την πιστοποίηση του Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας της Μονάδας μας, μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που απευθύνονται σε εμάς. Προκειμένου να οργανώσουμε τις διαδικασίες μας, σκεφτήκαμε πρώτα από όλα τι θα ήθελε το ζευγάρι να διασφαλίσει. Τι πιστεύει το ζευγάρι ότι πληροί τις απαιτήσεις ποιότητας μιας Μονάδας. Τι προσδοκά από εμάς. Έτσι:

••• Φροντίσαμε να εφαρμόσουμε ένα αυστηρότατο σύστημα ταυτοποίησης του γενετικού υλικού, τηρώντας όλες τις διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές.

••• Οργανώσαμε τα Πρωτόκολλα και τις Διαδικασίες του Εργαστηρίου, σύμφωνα με τις Ορθές Εργαστηριακές Πρακτικές, καθιστώντας το ως ένα από τα πιο σύγχρονα και ασφαλή Εργαστήρια.

••• Φροντίσαμε ώστε να παρέχουμε πλήρη ενημέρωση στα ζευγάρια και στον ιατρό τους, καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, δίδοντας αναλυτική γραπτή αναφορά σε κάθε στάδιο.

••• Επαναπροσδιορίσαμε τις διαδικασίες μας με τα υπόλοιπα Τμήματα του ΜΗΤΕΡΑ, ώστε να έχουμε άμεση ανταπόκριση σε κάθε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, εδραιώνοντας με αυτόν τον τρόπο το συγκριτικό πλεονέκτημα της θέσης μας μέσα σε ένα από τα πιο σύγχρονα και ασφαλή Νοσοκομεία.

••• Επανδρώσαμε τη Μονάδα με άρτια καταρτισμένο προσωπικό, το οποίο προσεγγίζει κάθε περίπτωση ξεχωριστά με φροντίδα και διακριτικότητα.

••• Επενδύσαμε σε εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, ο οποίος συντηρείται και αναβαθμίζεται με την προβλεπόμενη συχνότητα.

••• Διαμορφώσαμε κατάλληλα τους χώρους μας, ώστε να παρέχουμε ένα ευχάριστο και ασφαλές περιβάλλον, με διακριτικότητα και εχεμύθεια.

Και δε σταματήσαμε εκεί. Παρακολουθούμε τη λειτουργία μας σε κάθε φάση, εντοπίζουμε τις αδυναμίες μας και βελτιώνουμε συνεχώς πρακτικές και διαδικασίες ώστε να διατηρούμε την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε.

Για μας λοιπόν στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του ΜΗΤΕΡΑ, η πιστοποίηση δεν είναι μόνο ένα «δίπλωμα» σε ωραία κορνίζα στην είσοδο της Μονάδας μας. Είναι ένα ταξίδι προς την αριστεία, με γνώμονα τη διασφάλιση των προσδοκιών των ζευγαριών και το οποίο δεν τελειώνει ποτέ. Και η ανταμοιβή μας; Μα φυσικά, τα φωτισμένα πρόσωπα των ζευγαριών, στην ανακοίνωση μιας νέας ζωής που έρχεται.

Ελένη Κεχαγιά

Η κ. Ελένη Κεχαγιά, είναι Χημικός Μηχανικός - Διευθύντρια Ποιότητας του ΜΗΤΕΡΑ, και δραστηριοποιείται στο χώρο της ποιότητας από το 1997. Έχει διατελέσει Σύμβουλος Ποιότητας και Επιθεωρήτρια Συστημάτων Διαχείρισης. Τα τελευταία 6 χρόνια συνεργάζεται αποκλειστικά με το ΜΗΤΕΡΑ.

Η Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του ΜΗΤΕΡΑ, πιστοποιήθηκε το 2012, σύμφωνα με το πρότυπο EN ISO 9001:2008, από τον Φορέα Πιστοποίησης TUV Austria Hellas. Έκτοτε, ανανεώνει κάθε χρόνο με επιτυχία την πιστοποίησή της, ενώ βρίσκεται ήδη σε διαδικασία προετοιμασίας για την πιστοποίηση σύμφωνα με το πρότυπο ISO 15224.

Πώς λειτουργεί το IVF LAB

Γράφει ο Giles Palmer

Εμβρυολόγος, Διευθυντής Μονάδας IVF ΜΗΤΕΡΑ

Το εργαστήριο έχει ένα στόχο, να φυλάξει με ασφάλεια τα έμβρυα των ζευγαριών που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση για το μικρό χρονικό διάστημα που αυτά βρίσκονται έξω από το φυσικό τους περιβάλλον.

Πολλά έχουν αλλάξει από τα πρώτα χρόνια εφαρμογής της εξωσωματικής και η Μονάδα του ΜΗΤΕΡΑ έχει αναχθεί πλέον σε ένα από το πλέον σύγχρονα εργαστήρια στην Ευρώπη, θεραπεύοντας όχι μόνο μια ποικιλία προβλημάτων υπογονιμότητας, αλλά και αποφεύγοντας τη γέννηση ενός παιδιού με γενετική ασθένεια, μέσω της εφαρμογής της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης.

Από το 1978, όταν γεννήθηκε το πρώτο μωρό από εξωσωματική γονιμοποίηση, η κλινική εμβρυολογία έχει αναχθεί σε μια πολυσύνθετη ειδικότητα, που απαιτεί αυστηρές προδιαγραφές και εργαστηριακές κατευθυντήριες γραμμές. Όλα αυτά έχουν μετατρέψει το εργαστήριο εξωσωματικής στον υψηλά τυποποιημένο χώρο εργασίας που έχει γίνει σήμερα.

Το Εργαστήριο Εξωσωματικής του ΜΗΤΕΡΑ έχει κατασκευαστεί από μη τοξικά υλικά και με τη χρήση ειδικών φίλτρων και συστημάτων πίεσης εξασφαλίζει τις πλέον καθαρές συνθήκες.

Η εφαρμογή ενός συστήματος ποιοτικού ελέγχου είναι πλέον το βασικό θεμέλιο της κλινικής εμβρυολογίας. Ο καθημερινός έλεγχος της ορθής λειτουργίας όλου του εργαστηριακού εξοπλισμού προλαμβάνει τη δημιουργία πιθανών προβλημάτων που θα οδηγούσαν σε υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Η διαδικασία

Οι αρμοδιότητές μας αρχίζουν τη μέρα πριν από την ωοληψία, όταν προετοιμάζουμε τα καλλιεργητικά υλικά, τα οποία θα θρέψουν τα έμβρυα για το μικρό χρονικό διάστημα που θα βρεθούν εκτός του σώματος. Τα καλλιεργητικά υλικά μιμούνται το περιβάλλον στο οποίο υποβάλλεται το γονιμοποιημένο ωάριο, καθώς ταξιδεύει από τη σάλπιγγα στη μήτρα για να εμφυτευτεί.

Αφού τα ωάρια συλλεγούν, ο πρωταγωνιστικός ρόλος στον κύκλο εξωσωματικής περνάει από το γυναικολόγο στο εμβρυολογικό εργαστήριο, που φιλοξενεί τα έμβρυα. Τα ωάρια και τα έμβρυα αναπτύσσονται και καλλιεργούνται σε επωαστές υψηλής τεχνολογίας, οι οποίοι λειτουργούν ως τεχνητές μήτρες. Το περιβάλλον μέσα σε κάθε επωαστή είναι αυστηρά ελεγχόμενο.

Αρκετές ώρες μετά την ωοληψία γίνεται η γονιμοποίηση των ωαρίων με το προετοιμασμένο δείγμα σπέρματος (το σπέρμα πάντοτε τίθεται υπό επεξεργασία σε ξεχωριστό εργαστήριο, μακριά από το εμβρυολογικό εργαστήριο, που απαιτεί τις ύψιστες άσηπτες συνθήκες).

Την επόμενη μέρα, τα ωάρια εξετάζονται για σημάδια γονιμοποίησης- ένα γονιμοποιημένο ωάριο περιέχει έναν προπυρήνα από τον άντρα και έναν προπυρήνα από τη γυναίκα.

Τα γονιμοποιημένα ωάρια παραμένουν στους επωαστές μέχρι τη μέρα της εμβρυομεταφοράς. Τότε εξετάζονται και πάλι και τα καλύτερα από μορφολογικής άποψης έμβρυα επιλέγονται για μεταφορά.

Ο στόχος είναι να δούμε τη σταθερή ανάπτυξη ενός εμβρύου 4 κυττάρων τη δεύτερη μέρα ανάπτυξης σε ένα έμβρυο 8 κυττάρων την τρίτη μέρα. Εξαιτίας των πλεονεκτημάτων από τη γνώση της αναπαραγωγικής φυσιολογίας, τώρα είναι εφικτό να καλλιεργήσουμε έμβρυα έως το στάδιο της βλαστοκύστης την πέμπτη μέρα.

Την κατάλληλη μέρα, τα επιλεγμένα έμβρυα τοποθετούνται σε ένα μαλακό καθετήρα και παραδίδονται στο γυναικολόγο, που περιμένει στο χειρουργείο, που βρίσκεται σε κοντινό χώρο, να επιστρέψει τα έμβρυα στην ασθενή.

Ο έλεγχος

Αν και μιμούμαστε τη φυσική διαδικασία της ανθρώπινης σύλληψης και εμβρυϊκής ανάπτυξης, έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να βοηθήσουμε μια ποικιλία διαφορετικών ασθενών.

Με τη βοήθεια μικροσκοπίων υψηλής ανάλυσης και μικροχειριστηρίων, είναι τώρα εφικτό να εγχύσουμε ένα μόνο σπερματοζωάριο μέσα σε ένα ωάριο, σε περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας (ICSI, IMSI). Αυτή η πολύ πετυχημένη τεχνολογία μπορεί να εφαρμοστεί και με σπερματοζωάρια συλλεγμένα από τους όρχεις σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας (TESE).

Η τεχνολογία αυτή με τροποποιήσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βιοψία εμβρύου, με στόχο τη γενετική ανάλυση, για ζευγάρια αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να μεταδώσουν στο παιδί τους μια κληρονομούμενη γενετική ανωμαλία (PGD/PGS).

Επίσης, πλεονάζοντα έμβρυα καλής ποιότητας μετά την εμβρυομεταφορά μπορούν να κρυοσυντηρηθούν για μελλοντική χρήση, μέσω μια νέας τεχνικής, της υαλινοποίησης. Χρησιμοποιώντας αυτή την ταχύτατη μέθοδο ψύξης και απόψυξης τα ποσοστά εγκυμοσύνης μπορούν να είναι αντίστοιχα με τη φρέσκια εμβρυομεταφορά!

Ο έλεγχος γονιμότητας στη γυναίκα και τον άνδρα

Γράφει ο Δρ Γεώργιος Ιωαννίδης MD, DFFP, BSCCP

Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Αναπαραγωγής, με ειδίκευση στην εξωσωματική γονιμοποίηση, Επιστημονικός Υπεύθυνος IVF ΜΗΤΕΡΑ

Οι αιτίες υπογονιμότητας στη γυναίκα είναι πολλές. Για να διερευνηθούν πλήρως, πρέπει η γυναίκα να υποβληθεί σε ένα συνδυασμό εξετάσεων:

••• Ορμονικές εξετάσεις:

• FSH - LH – Ε2: Την 1η-4η ημέρα της περιόδου. Δείχνουν το απόθεμα και την ποιότητα των ωαρίων στις ωοθήκες,

• Προγεστερόνη: 7 μέρες μετά την ωορρηξία. Αποδεικνύει αν υπήρξε ωοθυλακιορρηξία.

• Προλακτίνη, ανδρογόνα και ορμόνες θυρεοειδούς.

• AMH – Αντιμυλέριος ορμόνη, ανεξάρτητα από τις μέρες του κύκλου. Πρόκειται για μια καινούργια και πολύ αξιόπιστη εξέταση αίματος, που παρέχει πολύ καλή εκτίμηση του αριθμού και της ποιότητας των ωαρίων.

••• Απεικονιστικές εξετάσεις:

• Ενδοκολπικό υπερηχογράφημα μήτρας – ωοθηκών: Μπορεί να μας δείξει αν υπάρχουν ινομυώματα ή πολύποδες, υδροσάλπιγγα, κύστεις στις ωοθήκες ή πολυκυστικές ωοθήκες. Παρέχει επίσης πολύ αξιόπιστες πληροφορίες για το απόθεμα των ωαρίων που έχει η γυναίκα στις ωοθήκες της.

• Υστεροσαλπιγγογραφία: Πρόκειται για μια ακτινολογική εξέταση με την οποία διαπιστώνεται αφενός αν η κοιλότητα της μήτρας είναι φυσιολογική, αφετέρου αν οι σάλπιγγες είναι διαβατές ή αν είναι παθολογικά διογκωμένες.

••• Επεμβάσεις:

• Λαπαροσκόπηση: Η λαπαροσκόπηση γίνεται με γενική αναισθησία και μπορεί να είναι διαγνωστική ή και επεμβατική. Όταν είναι διαγνωστική, αποτελεί μία ελαφρά χειρουργική επέμβαση κατά την οποία ένα τηλεσκόπιο (λαπαροσκόπιο) διέρχεται μέσω μιας μικρής τομής στον ομφαλό και μας επιτρέπει την άμεση εξέταση των εσωτερικών γεννητικών οργάνων της γυναίκες (ωοθήκες, μήτρα, σάλπιγγες), αλλά και άλλων ενδοκοιλιακών οργάνων. Με τη λαπαροσκόπηση μπορεί να γίνει διάγνωση καταστάσεων που σχετίζονται με υπογονιμότητα, όπως η ενδομητρίωση, οι πυελικές συμφύσεις, οι κύστες των ωοθηκών, τα ινομυώματα κ.ά. Η συνήθης νοσηλεία στο νοσοκομείο είναι ένα βράδυ.

• Υστεροσκόπηση: Πρόκειται για μία ελαφρά χειρουργική επέμβαση κατά την οποία ένα τηλεσκόπιο (υστεροσκόπιο) διέρχεται, χωρίς τομές, δια του τραχήλου, στο εσωτερικό της μήτρας και ελέγχει την κοιλότητα αυτής για πολύποδες, ινομυώματα, συμφύσεις και παθολογική ανατομία (διαφράγματα). Εφόσον κριθεί απαραίτητο κατά τη διάρκεια της υστεροσκόπησης, μπορεί να γίνει θεραπεία και αφαίρεση-διόρθωση των παθολογικών καταστάσεων. Η επέμβαση διαρκεί 10-30 λεπτά και η γυναίκα δε χρειάζεται να νοσηλευθεί.

Οι εξετάσεις για το σύζυγο

Στο ένα τρίτο των ζευγαριών με υπογονιμότητα η αιτία βρίσκεται στον άνδρα. Είναι πιθανό ο άνδρας να είναι και να νιώθει απόλυτα υγιής, αλλά η ποιότητα του σπέρματός του να είναι χαμηλή. Οι ανάλογες εξετάσεις είναι οι εξής:

••• Σπερμοδιάγραμμα: Η ανάλυση σπέρματος λέγεται σπερμοδιάγραμμα και είναι η πιο σημαντική εξέταση για τον έλεγχο της γονιμότητας του άνδρα. Στο σπερμοδιάγραμμα μετράται με ακρίβεια ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητά και η μορφολογία τους. Το σπερμοδιάγραμμα είναι ένα απλό τεστ κατά το οποίο το σπέρμα λαμβάνεται με αυνανισμό, αφού έχει προηγηθεί αποχή από εκσπερμάτιση για 3-7 ημέρες. Είναι καλύτερα η λήψη του σπέρματος να γίνεται στους ειδικούς χώρους της μονάδας ΜΗΤΕΡΑ IVF, γιατί το σπέρμα θα εξεταστεί άμεσα από τους βιολόγους, χωρίς να έχει επηρεαστεί από εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. θερμοκρασία περιβάλλοντος, χρόνος μεταφοράς στη μονάδα).

••• Αντισπερματικά αντισώματα: Κατά την εξέταση του σπερμοδιαγράμματος ελέγχεται και η ύπαρξη ή όχι αντισπερματικών αντισωμάτων. Αν υπάρχουν αντισπερματικά αντισώματα σημαίνει ότι ο άνδρας έχει αναπτύξει αντισώματα κατά του ίδιου του σπέρματος, κάτι που επηρεάζει σημαντικά τη διείσδυσή του στην τραχηλική βλέννα και το ωάριο και μειώνει τη γονιμότητα.

••• Έλεγχος κατακερματισμού DNA σπέρματος: Πρόκειται για μια πιο εξειδικευμένη εξέταση του σπέρματος, που ελέγχει το ποσοστό του κατακερματισμένου DNA στην κεφαλή των σπερματοζωαρίων και πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει πολύ μεγάλου βαθμού ολιγο-ασθενο-τερατοσπερμία, ιστορικό επαναλαμβανόμενων αποτυχιών εξωσωματικής ή αποβολών, αποτυχία σχηματισμού βλαστοκύστεων ή χαμηλή ποιότητα εμβρύων στην εξωσωματική. Όταν το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA υπερβαίνει το 25%, η αναπαραγωγική πρόγνωση δεν είναι καλή.

••• Υπερηχογράφημα οσχέου: Με το υπερηχογράφημα αυτό ελέγχεται τυχόν παθολογία στους όρχεις ή η ύπαρξη κιρσοκήλης.

Σύγχρονα πρωτόκολλα υπογονιμότητας

Γράφει ο Κων/νος Δ. Δημητρόπουλος

Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, Επιστ. Συνεργάτης IVF ΜΗΤΕΡΑ

Τα τελευταία 30 χρόνια έγιναν άλματα προόδου στην εξωσωματική γονιμοποίηση, τόσο στο κλινικό όσο και στο εργαστηριακό κομμάτι της. Αποτέλεσμα της προόδου αυτής είναι το γεγονός ότι τα ζευγάρια σήμερα έχουν στη διάθεσή τους μια αξιόπιστη, ασφαλή και με υψηλά ποσοστά επιτυχίας θεραπεία υπογονιμότητας.

Η γυναίκα κατά τη θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης υποβάλλεται σε σωματικό και ψυχολογικό stress. Σε χώρες όπου η θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης χρηματοδοτείται από το κράτος, μελέτες έδειξαν ότι το ποσοστό των γυναικών που εγκαταλείπει την προσπάθεια πριν από την ολοκλήρωσή της μπορεί να φθάνει το 30%. Όλα αυτά οδηγούν στην ανάγκη για απλοποίηση της θεραπείας της εξωσωματικής γονιμοποίησης και στην ελάττωση της συναισθηματικής φόρτισης της γυναίκας.

Στο πρωτόκολλο ωοθηκικής διέγερσης με GnRH ανταγωνιστές η έναρξη χορήγησης των γοναδοτροπινών γίνεται τη 2η ή την 3η μέρα του κύκλου και ο ανταγωνιστής προστίθεται αργότερα για την αποφυγή ωορρηξίας. Με το πρωτόκολλο αυτό η διάρκεια της διέγερσης και άρα ο αριθμός των ημερών που η γυναίκα κάνει ενέσεις κυμαίνεται από 8-10 ημέρες, σημαντικά μικρότερη από τη διάρκεια που απαιτεί το μακρύ πρωτόκολλο με GnRH αγωνιστές. Σε μελέτη σύγκρισης των δυο πρωτοκόλλων βρέθηκε μικρότερο ποσοστό γυναικών που διέκοψαν τη θεραπεία στο group των ανταγωνιστών, δείχνοντας έτσι ότι η διάρκεια της θεραπείας είναι σημαντική όσον αφορά τη σωματική και ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας. Εκτός από τη διάρκεια της θεραπείας και ο αριθμός των ενέσεων είναι σημαντικός για την καλύτερη συμμόρφωση της γυναίκας και την αποφυγή λαθών στη δοσολογία. Έτσι υπάρχει σήμερα φάρμακο που στο πρωτόκολλο με χρήση ανταγωνιστών αντικαθιστά τις ενέσεις των επτά πρώτων ημερών με μόνο μία ένεση απλοποιώντας σημαντικά τη διαδικασία της ωοθηκικής διέγερσης.

Σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης και στην Ιαπωνία, όχι όμως στις ΗΠΑ, μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης χρησιμοποιούν πρωτόκολλα ήπιας ωοθηκικής διέγερσης (mild/minimal stimulation protocols), τα οποία στοχεύουν στη λήψη συνήθως μέχρι πέντε ωαρίων. Δοθέντος ότι η ήπια διέγερση μιμείται καλύτερα, απ’ ό,τι τα καθιερωμένα πρωτόκολλα, τη φυσιολογική ωοθυλακική απάντηση, μελέτες έχουν δείξει ότι τα ωάρια που συλλέγονται κατ’ αυτόν τον τρόπο έχουν μικρότερο ποσοστό χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Στα δυνητικά πλεονεκτήματα μιας ήπιας διέγερσης συγκαταλέγονται η χαμηλότερη δόση φαρμάκων, το χαμηλότερο κόστος και η αποφυγή του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Λόγω όμως του ελαττωμένου αριθμού ωαρίων, δεν είναι εφικτή πολλές φορές η κατάψυξη υπεράριθμων εμβρύων, καθώς και η μεταφορά μίας ή δύο βλαστοκύστεων.

Οι γυναίκες με ογκολογικές παθήσεις

Η επιβίωση ασθενών με ογκολογικές παθήσεις έχει αυξηθεί σημαντικά με τις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας. Έτσι, γυναίκες ηλικίας 14-40 ετών που πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία, η οποία θα οδηγήσει σε βλάβη ή διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών, θα πρέπει να σκεφθούν τεχνικές διατήρησης της γονιμότητάς τους, όπως είναι η διέγερση των ωοθηκών και η κατάψυξη ωαρίων ή εμβρύων, καθώς και η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού. Ένα πρόβλημα στις περιπτώσεις αυτές είναι ο μικρός χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της διάγνωσης και της έναρξης της χημειοθεραπείας. Με τα σύγχρονα πρωτόκολλα διέγερσης το πρόβλημα αυτό ξεπερνιέται, μιας και η έναρξη της διέγερσης μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε φάση του κύκλου. Η προσθήκη αντιοιστρογόνων όπως η λετροζόλη και η ταμοξιφαίνη επιτρέπει τη χρήση των πρωτοκόλλων αυτών και σε γυναίκες με οιστρογονοεξαρτώμενους όγκους.

Τι είναι ο τροποποιημένος φυσικός κύκλος (collect & freeze)

Γράφει ο Χάρης Χ. Χηνιάδης

Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στην εξωσωματική γονιμοποίηση, Επιστ. Συνεργάτης IVF ΜΗΤΕΡΑ

Οι σύγχρονες συνθήκες, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, έχουν οδηγήσει τις γυναίκες να καθυστερούν την τεκνοποίηση μέχρι να ολοκληρώσουν την καριέρα τους ή μέχρι να βρουν την εργασία που επιθυμούν και να είναι οικονομικά ανεξάρτητες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που είναι άνω της ηλικίας των 40 ετών και επιθυμούν να κάνουν παιδί.

Δυστυχώς, με τα χρόνια το ωοθηκικό δυναμικό της γυναίκας μειώνεται και η δυνατότητα να παράγουν πολλά και καλά ωάρια, που θα είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν στην εξωσωματική γονιμοποίηση, μειώνεται και αυτή. Όταν, λοιπόν, προσπαθούμε να πετύχουμε εγκυμοσύνη με εξωσωματική γονιμοποίηση σε γυναίκες άνω των 40-41 ετών ή ακόμα και σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας που έχουν πτωχή απάντηση στα φάρμακα που χορηγούμε, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε μια δύσκολη κατάσταση. Δηλαδή, είτε χορηγήσουμε μεγάλες ποσότητες φαρμάκων είτε χορηγήσουμε πολύ μικρές, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: καταλήγουμε να έχουμε 1-2 έμβρυα, το οποίο είναι και ο ορισμός της πτωχής απάντησης των ωοθηκών. Γι’ αυτό και οι γυναίκες αυτές ονομάζονται πτωχές απαντήτριες.

Έτσι, έχουμε καταλήξει στον τροποποιημένο φυσικό κύκλο, όπου κατά κάποιο τρόπο ξεγελάμε τις ωοθήκες και χορηγούμε πολύ μικρή ποσότητα φαρμάκων –γοναδοτροπινών– με αποτέλεσμα να έχουμε τη σιγουριά ότι θα πάρουμε 1-2 ωάρια από τα ωοθυλάκια της γυναίκας χωρίς να κινδυνεύουμε να έχουμε ερρηγμένα ωοθυλάκια ή ωοθυλάκια χωρίς ωάρια, όπως συμβαίνει στο φυσικό κύκλο. Αυτή είναι μια παραλλαγή του φυσικού κύκλου.

Γίνεται, λοιπόν, μια θεραπεία επαναλαμβανόμενων προσπαθειών όπου τα ωάρια που ανευρίσκονται, γονιμοποιούνται κάθε φορά με το σπέρμα του συντρόφου και τα έμβρυα που δημιουργούνται, καταψύχονται. Όταν συγκεντρωθούν 3-4 έμβρυα πολύ καλής ποιότητας, αποψύχονται και γίνεται μόνο μία εμβρυομεταφορά με όλα τα έμβρυα μαζί. Τα αποτελέσματα της μεθόδου αυτής φθάνουν το 25% ανά εμβρυομεταφορά, ποσοστό εξαιρετικό, ειδικά για γυναίκες με ελάχιστη παραγωγή ωαρίων ή και προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας.

Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι συνήθως χρειάζονται αρκετοί κύκλοι (1-3) για να συλλέξουμε τελικά 3 έμβρυα καλής ποιότητας. Η οικονομική επιβάρυνση, όμως, είναι σημαντικά μικρότερη, γιατί η χρέωση είναι ίδια με το φυσικό κύκλο και επιπλέον γίνεται μόνο μία εμβρυομεταφορά. Παράλληλα, είναι σημαντικά μικρότερο και το ψυχολογικό κόστος, γιατί το ζευγάρι δεν ταλαιπωρείται με συνεχόμενα αρνητικά αποτελέσματα έπειτα από εμβρυομεταφορές ενός εμβρύου κάθε φορά. Δηλαδή σκοπός μας είναι η επίτευξη της βέλτιστης διέγερσης ανά έμβρυο που δημιουργούμε, ένας στόχος προς τον οποίο όλοι αγωνιζόμαστε και πρόθεση της ιατρικής είναι πάντα να επιτυγχάνονται τα καλύτερα αποτελέσματα.

Ο τροποποιημένος φυσικός κύκλος χρησιμοποιεί χαμηλότερες δόσεις φαρμάκων για να επιτευχθεί η μεταφορά 4 εμβρύων. Αυτή η προσπάθεια έχει μεγαλύτερη επιτυχία από το φυσικό κύκλο και έχει πολλαπλά οφέλη.

Το συμπέρασμα είναι ότι ο τροποποιημένος φυσικός κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι μια χαμηλού κινδύνου και φιλική προς την ασθενή διαδικασία, η οποία όμως πρέπει να γίνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις πτωχής ανταπόκρισης, δηλαδή σε γυναίκες με προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία ή στα πρόθυρα της πρόωρης εμμηνόπαυσης, οι οποίες συνήθως δεν έχουν εναλλακτική λύση.

Ο ρόλος του ψυχολόγου

Γράφει η Δρ Ελίνα Γκίκα

Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστ. Συνεργάτις IVF ΜΗΤΕΡΑ

Ζούμε σε έναν κόσμο με επίκεντρο τα παιδιά. Για την πλειονότητα των ανθρώπων, το να μεγαλώνεις συνεπάγεται τη δημιουργία οικογένειας ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, που ο θεσμός της οικογένειας είναι ακόμα ισχυρός. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Διευθυντής της Μονάδας IVF ΜΗΤΕΡΑ, Giles Palmer, «Ως Άγγλος που ζει στην Ελλάδα μπορώ να καταλάβω τη διαφορά ανάμεσα στους δύο πολιτισμούς. Στην Ελλάδα η οικογένεια είναι πολύ στενά δεμένη και συχνά είναι αυτή που στηρίζει το ζευγάρι τόσο οικονομικά όσο και συναισθηματικά στην προσπάθεια απόκτησης παιδιού», αλλά παρ’ όλα αυτά δεν είναι διακριτικοί και πολλές φορές φέρνουν σε δύσκολη θέση με τις ερωτήσεις και τα σχόλιά τους το ζευγάρι.

Ζούμε, όμως, επίσης και ευτυχώς σε μια εποχή όπου η τεχνολογία της επιστήμης της ιατρικής δίνει ελπίδα στα όνειρα των ζευγαριών με προβλήματα υπογονιμότητας για την απόκτηση παιδιού! Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, ποια είναι η σημασία της ψυχολογικής παρέμβασης από ειδικό ψυχολόγο σε όλη τη διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής;

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού η ψυχολογική παρέμβαση είναι υποχρεωτική πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της διαδικασίας της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Είναι αναμενόμενο τα ζευγάρια που υποβάλλονται σε θεραπεία υπογονιμότητας να βιώνουν διαδοχικούς κύκλους ελπίδας και πένθους. Δεν είναι βέβαιο ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση θα επιτευχθεί από την πρώτη κιόλας προσπάθεια. Η ελπίδα, λοιπόν, παρουσιάζεται στην πρώτη φάση του κύκλου και το πένθος όταν (και αν) τελικά η θεραπεία αποτύχει και επανέρχεται η έμμηνος ρήση. Η συναισθηματική κατάσταση που παρουσιάζεται σε κάθε ανεπιτυχή έκβαση ονομάζεται «μηνιαίο πένθος», διότι βιώνεται σαν το θάνατο ενός βρέφους.

Παράλληλα, σκοπός της ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης είναι η κατάθεση σκέψεων και συναισθημάτων και από τους δύο συντρόφους. Είναι απαραίτητο σε κάθε στάδιο της εξωσωματικής γονιμοποίησης να εκθέτουν οι ενδιαφερόμενοι τις σκέψεις, τους φόβους, αλλά και τις προσδοκίες τους, που θα πρέπει σταδιακά να συντονιστούν με την πραγματικότητα. Με τη συζήτηση οι ανασφάλειες και οι αβάσιμες, υπερβολικές, καταστροφικές σκέψεις μειώνονται, καθότι ο ψυχολόγος επισημαίνει τη ρεαλιστική αλήθεια της κατάστασης. Όλα αυτά οφείλονται κατά πολύ και στην εξάντληση, ψυχική και σωματική, που μπορεί να προκληθεί από τις θεραπευτικές απαιτήσεις της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Με τη συμβουλευτική υποστήριξη, όμως, το ζευγάρι καταφέρνει να διατηρήσει υγιή τη σχέση του, αλλά και ο καθένας ξεχωριστά διασφαλίζει την προσωπική του ψυχική ισορροπία.

Οι δύσκολες συγκεντρώσεις

Το ημερολόγιό μας είναι γεμάτο από ετήσιους εορτασμούς, οι οποίοι έχουν ιδιαίτερο νόημα και σημασία για εμάς (Χριστούγεννα, παραμονή Πρωτοχρονιάς, Πάσχα, Απόκριες, Ημέρα της Μητέρας, Ημέρα του Πατέρα). Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι πιο ζεστές και όμορφες παιδικές αναμνήσεις πηγάζουν από αυτές ακριβώς τις περιόδους.

Οι οικογενειακές συγκεντρώσεις, που είναι αναπόσπαστο κομμάτι των διακοπών, μπορεί να φέρουν το ζευγάρι αντιμέτωπο με μία επώδυνη πραγματικότητα (συναντώντας αδέρφια και ξαδέρφια που έχουν τα δικά τους παιδιά). Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει μία γυναίκα που αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας, «Στις οικογενειακές συγκεντρώσεις όλοι ενδιαφέρονται για τα αδέρφια μου που έχουν αποκτήσει παιδιά. Κανένας δεν ενδιαφέρεται για το πώς είμαι εγώ και τα δικά μου μελλοντικά σχέδια. Νιώθω μόνη μου και αποκομμένη από την ευρύτερη οικογένεια».

Στη συνέχεια ακολουθούν ορισμένες χρήσιμες προτάσεις με τις οποίες η γυναίκα ή το ζευγάρι μπορεί να αντιμετωπίσει τις περιόδους αυτές με χιούμορ, χωρίς τα προβλήματα υπογονιμότητας να μπαίνουν στο επίκεντρο:

••• Να είστε επιλεκτικοί με τις προσκλήσεις που δέχεστε για διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Ποιος είπε ότι είστε υποχρεωμένοι να δέχεστε κάθε πρόσκληση που σας κάνουν; Ανακαλύψτε ποιες από αυτές θα σας κάνουν να αισθανθείτε άσχημα και απορρίψτε τις.

••• Εάν βρίσκετε τις οικογενειακές συγκεντρώσεις επίπονες, μην πηγαίνετε. Φράσεις όπως «του χρόνου διπλή» ή «πότε θα γίνεις μάνα;» μπορεί να σας προκαλέσουν μεγάλο άγχος. Απαντήστε με χιούμορ «Είμαστε τόσο απασχολημένοι με το να περνάμε καλά που όταν το αποφασίσουμε, θα σας ειδοποιήσουμε». Αν και τις περισσότερες φορές λέγονται με καλή πρόθεση, το νόημά τους μπορεί να προκαλέσει θλίψη. Οφείλετε να προστατεύετε τον εαυτό σας. Εάν το να παρευρεθείτε σε ένα οικογενειακό τραπέζι, γεμάτο μικρά παιδιά και μωρά, σας είναι δύσκολο πείτε ευχαριστώ, αλλά αρνηθείτε την πρόσκληση. Όσοι σας αγαπούν θα καταλάβουν και θα σας υποστηρίξουν. Οφείλετε να κάνετε ό,τι είναι καλύτερο για εσάς!

••• Να είστε προετοιμασμένοι για το τι θα απαντήσετε σε ενδεχόμενες ερωτήσεις για το πότε θα κάνετε παιδιά. Το να είστε επιλεκτικοί με τις προσκλήσεις που δέχεστε να παρευρεθείτε δε σημαίνει ότι θα απομονωθείτε εντελώς από όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Αρκετά ζευγάρια, βάζοντας στο επίκεντρο της ζωής τους τα προβλήματα γονιμότητας, απομακρύνονται από τους φίλους τους. Ωστόσο, οφείλετε να είστε προετοιμασμένοι για ενδεχόμενες ερωτήσεις που θα σας αναστατώσουν. Σχεδιάστε τις απαντήσεις σας ιδιαίτερα εάν τα άτομα που θα συναντήσετε δε γνωρίζουν για τη δυσκολία σας να αποκτήσετε παιδί. Δε χρειάζεται να δώσετε λεπτομέρειες. Εάν σας τεθεί η ερώτηση αυτή, μπορείτε να απαντήσετε ευγενικά και να αλλάξετε το θέμα. Κάποιες πιθανές απαντήσεις είναι «Θα προτιμούσα να μη μιλήσω γι’ αυτό, ευχαριστώ πολύ» ή «Δε γνωρίζω. Πώς πάει η δουλειά σου;». Σε περίπτωση όμως που δε θέλετε να απαντήσετε καθόλου, μπορείτε απλά να χαμογελάσετε και να αλλάξετε θέμα. Συνήθως οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι δε θέλετε να μιλήσετε παραπάνω, γι’ αυτό και το σταματούν. Να θυμάστε πως δεν είστε υποχρεωμένοι να μιλήσετε για ένα τόσο προσωπικό ζήτημα σε κανέναν. Κάντε το μόνο εάν εσείς νιώθετε την ανάγκη αυτή.

••• Δημιουργήστε τις δικές σας παραδόσεις και έθιμα για την περίοδο των γιορτών. Δεν πρέπει τα προβλήματα της υπογονιμότητας να σας στερούν τη χαρά των γιορτών. Βρείτε εναλλακτικές παραδόσεις από τις οικογενειακές και κάντε τις γιορτές αξέχαστες για εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Επαναπροσδιορίστε το νόημα των γιορτών για εσάς. Μπορείτε να αντιμετωπίσετε την εμπειρία αυτή σαν μια περίοδο ελευθερίας και όχι απομόνωσης. Προσκαλέστε φίλους στο σπίτι για δείπνο, ταξιδέψτε σε ένα όμορφο μέρος. Η διασκέδαση την περίοδο των γιορτών είναι για όλους και δεν πρέπει να αφήσετε τα προβλήματα της υπογονιμότητας να σας στερήσουν τη δημιουργία όμορφων αναμνήσεων.

••• Κάντε πράγματα που πραγματικά απολαμβάνετε. Επισκεφθείτε κάποιο μουσείο, παρακολουθήστε μια παράσταση στο θέατρο, κάντε κάποιο δώρο στον εαυτό σας ή το σύζυγό σας. Οφείλετε να προσέχετε την πνευματική και σωματική σας υγεία. Κάντε πράγματα που ζευγάρια με παιδιά δεν μπορούν κάνουν. Δειπνήστε σε ένα ακριβό εστιατόριο, παρακολουθήστε μια μεταμεσονύκτια παράσταση, φάτε αργά πρωινό. Μην ξεχνάτε πως μπορεί να μην έχετε παιδιά, είστε όμως οικογένεια!

••• Αναγνωρίστε όλα τα θετικά πράγματα που έχετε κάνει στη ζωή σας. Μην κρίνετε αυστηρά τον εαυτό σας. Η περίοδος των γιορτών είναι αγχογόνος περίοδος, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν και προβλήματα υπογονιμότητας. Δεν πρέπει να νιώθετε ενοχές εάν ζηλεύετε τις γυναίκες που έχουν αποκτήσει παιδιά χωρίς να περνούν αυτά που περνάτε εσείς. Είναι όλα φυσιολογικά συναισθήματα, καθώς η υπογονιμότητα είναι μια δύσκολη συναισθηματικά εμπειρία. Το πρώτο βήμα για την επίλυση των αρνητικών συναισθημάτων είναι η αναγνώρισή τους. Αναγνωρίστε τα, λοιπόν, και μην ντρέπεστε για αυτά. Είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης!

••• Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας με το σύντροφο σας. Δώστε χώρο στην έκφραση των αρνητικών συναισθημάτων, όπως είναι η λύπη. Η υπογονιμότητα αποτελεί μια κρίση στη ζωή του ζευγαριού. Με το να εκφράζονται τα αρνητικά συναισθήματα ανάμεσα στο ζευγάρι επωφελούνται και οι δύο. Μειώνεται η ένταση, σταματά ο μηρυκασμός των αρνητικών σκέψεων και το ζευγάρι δε νιώθει ενοχές που κάνει αυτές τις σκέψεις.

••• Δημιουργήστε όμορφες αναμνήσεις με ένα αγαπημένο σας παιδί. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να δίνετε αγάπη σε ένα άλλο παιδί ακόμα κι αν δεν είναι δικό σας. Έχετε πολλή αγάπη μέσα σας για τα παιδιά, οπότε γιατί να μην προσφέρετε λίγη; Ζητήστε από κάποιο συγγενή να του προσέξετε το παιδί για κάποιες ώρες. Παίξτε μαζί, ζωγραφίστε, κάντε του δώρα! Ποιος είπε ότι μόνο οι παππούδες μπορούν να κακομαθαίνουν τα μικρά παιδιά;

••• Θυμηθείτε πως η ζωή είναι πολύ μικρή για να είστε συνεχώς λυπημένοι επειδή η δημιουργία οικογένειας δεν εξελίχθηκε έτσι όπως εσείς είχατε ονειρευτεί. Κοιτάξτε γύρω σας, δεν είστε μόνοι. Αγκαλιάστε και απολαύστε ό,τι όμορφο υπάρχει γύρω σας! Αυτό είναι ζωή…