Αντισυλληπτικά χάπια - Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε γυναίκα

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΠΙΑ

Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε γυναίκα

Τα αντισυλληπτικά χάπια είναι από τις πλέον γνωστές και διαδεδομένες μεθόδους αντισύλληψης, ενώ παράλληλα έχουν και θεραπευτικές ιδιότητες σε πολλές περιπτώσεις. Τι πρέπει να γνωρίζει, λοιπόν, κάθε γυναίκα ώστε να τα χρησιμοποιεί σωστά και με ασφάλεια;

Γράφει ο

Χρήστος Γ. Τσίντζος MD

Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Συνεργάτης ΛΗΤΩ

Το αντισυλληπτικό χάπι πρωτοκυκλοφόρησε τη δεκαετία του 1960, παρότι η ιστορία των από του στόματος χορηγούμενων αντισυλληπτικών δισκίων αρχίζει το 1939, όπου ο Butenandt απομόνωσε τις φυσικές ορμόνες του φύλου. Το 1950 ο Gregory Pincus και οι συνεργάτες του, Rock και Garcia, πέτυχαν να συνθέσουν το πρώτο αντισυλληπτικό-ανασταλτικό χάπι για την ωοθυλακιορρηξία. Θεωρήθηκε μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις του περασμένου αιώνα, όχι μόνο για την αξία του ως φαρμάκου και για τις πολλές εν δυνάμει χρήσεις του, αλλά και για την ελευθερία -το δικαίωμα- που έδωσε στις γυναίκες να αποφασίζουν οι ίδιες για τη μητρότητά τους.

Το αντισυλληπτικό χάπι περιέχει γυναικείες συνθετικές ορμόνες με συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης και με αυτόν τον τρόπο αναστέλλει τον ενδογενή μηχανισμό φυσικής παραγωγής ορμονών μέσω μηχανισμού αρνητικής αλληλορύθμισης, που έχει σαν αποτέλεσμα την αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας και άρα την αντισύλληψη.

Με την πάροδο των ετών αναπτύχθηκαν διάφοροι συνδυασμοί αιθινυλοιστραδιόλης και προγεσταγόνων (συνθετικές προγεστερόνες, όπως οι πρεγνάνες και οι γονάνες), με σκοπό να μειωθεί η δόση της αιθινυλοιστραδιόλης και με τη χρήση γονάνων όπως η λεβονογεστρέλη, δεσογεστρέλη, γεστροδένη και η νοργεστιμάτη, να διατηρηθεί η αντισυλληπτική ικανότητα και να μειωθεί η εμφάνιση ανεπιθύμητων παρενεργειών και επιπλοκών.

Οι παρενέργειες

Οι συνήθεις παρενέργειες των αντισυλληπτικών είναι αλλαγές στη διάθεση, μεσοκυκλική αιμορραγία (spotting) 10%-20%, αίσθημα τάσης στους μαστούς, ναυτία, ελαφριά κατακράτηση υγρών όχι πάνω από 100 ml, κατάθλιψη, εμφάνιση χλοάσματος, κεφαλαλγία, αμηνόρροια μετά τη διακοπή των δισκίων -που παρατηρείται στο 1% των γυναικών. Λιγότερα συχνές παρενέργειες είναι η πιθανότητα για θρομβοεμβολικά επεισόδια, 4-6 φορές περισσότερο από τις γυναίκες που δε λαμβάνουν και πολύ περισσότερο σε γυναίκες με βεβαρημένο ατομικό ή και οικογενειακό ιστορικό σε σχέση με θρομβώσεις και διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας.

Ο μύθος του καρκίνου

Παρότι αρχικά υπήρχε σκεπτικισμός για τα από του στόματος αντισυλληπτικά για την «πρόκληση» καρκίνου, τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του ενδομητρίου μειώνεται κατά 50% σε σχέση με τις γυναίκες που δεν παίρνουν. Μετά από 5 χρόνια χρήσης το ποσοστό μειώνεται περαιτέρω, στο 34%, και η προστασία μπορεί να διαρκέσει έως και 10 χρόνια μετά τη διακοπή του χαπιού. Για τον καρκίνο των ωοθηκών το ποσοστό μείωσης του κινδύνου φθάνει το 60% σε σχέση με τις γυναίκες που δεν το χρησιμοποιούν. Η λήψη του χαπιού δεν σχετίζεται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, που οφείλεται στο 95%-98% των περιπτώσεων στον HPV και, όσον αφορά στον καρκίνο του μαστού, φαίνεται ότι το χάπι δεν προκαλεί την εκδήλωσή του, αλλά επισπεύδει την εμφάνισή του.

Τα πλεονεκτήματα

Τα αντισυλληπτικά έχουν πολλά πλεονεκτήματα. Εκτός από την αποτελεσματικότητά τους στην αποφυγή εγκυμοσύνης (99,7%), στα πλεονεκτήματά τους περιλαμβάνονται η ελάττωση της προεμμηνορυσιακής τάσης, η ύφεση των συμπτωμάτων δυσμηνόρροιας, η ελάττωση της απώλειας αίματος κατά την περίοδο, ο μικρότερος κίνδυνος εμφάνισης καλοήθων παθήσεων του μαστού, η χαμηλή συχνότητα κύστεων των ωοθηκών, η ελάττωση του κινδύνου εξωμήτριων κυήσεων και, όπως ήδη αναφέρθηκε, η μειωμένη επίπτωση καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών. Σε νεαρή -και όχι μόνο- ηλικία είναι «εργαλεία» για τη ρύθμιση της περιόδου και, σε συνδυασμό με αντιανδρογόνα όπως η οξεϊκή κυπροτερόνη, έχουν θέση στη θεραπεία της ακμής και της υπερτρίχωσης.

Πριν από τη χορήγηση

Για οποιονδήποτε λόγο χορήγησης αντισυλληπτικού, ο χρυσός κανόνας για την ασφάλεια της ασθενούς είναι να γίνει διερεύνηση τόσο του ατομικού όσο και του οικογενειακού ιστορικού της υγείας της γυναίκας. Επίσης επιβάλλεται η εξέταση από γυναικολόγο, κυτταρολογική εξέταση τραχήλου, εξέταση μαστών, μέτρηση αρτηριακής πίεσης, έλεγχος πηκτολογικού και βιοχημικού προφίλ ήπατος. Αναγκαίο θεωρείται εάν η χρήση τους συνδυάζεται με κάπνισμα ή και παρατεταμένη χρήση του άνω των 3 μηνών, ο έλεγχος για θρομβοφυλλική διάθεση με μέτρηση πρωτεϊνών S, C, παράγοντα V Leiden, MTHFR, ομοκυστεΐνη ορού κ.ά. Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να χορηγούνται σε ατομικό ιστορικό κακοήθειας ενδομητρίου, ωοθηκών, μαστών, σακχαρώδη διαβήτη τύπου I ή και ΙΙ χωρίς έλεγχο, ιστορικό θρομβώσεων, θρομβοφυλλίας, υπέρταση, παθήσεις του ήπατος, χοληφόρων, παγκρέατος.

Ναι ή όχι στη χρήση τους;

Τα σύγχρονα αντισυλληπτικά χάπια είναι τόσο ασφαλή όσο και οποιοδήποτε άλλο φάρμακο εφόσον χορηγούνται από ειδικευμένο γυναικολόγο μετά από καλή λήψη ατομικού-οικογενειακού ιατρικού ιστορικού, εξέταση και διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών. Είναι αναμφίβολα ένα εξαιρετικά αποδοτικό μέσο αντισύλληψης για γυναίκες που έχουν μόνιμη σταθερή σχέση χωρίς κίνδυνο σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων και δεν υπάρχει ιδιαίτερη αντένδειξη για τη χρήση τους. Ταυτόχρονα, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο στην αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων. Κατά συνέπεια συνιστάται η καθημερινή χρήση τους σε αρκετές γυναίκες, αρκεί αυτή να διέπεται από τους σχετικούς κανόνες ασφαλείας.