Χρόνιο άλγος-Ανακούφιση χωρίς φαρμακευτικά μέσα
Οι χρόνιοι πόνοι ταλαιπωρούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιδίως τους υπερήλικες. Παρότι η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη, υπάρχουν και μη φαρμακευτικοί τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν ακόμα περισσότερο στην ανακούφιση του ασθενούς. Ποιοι είναι αυτοί και ποια πλεονεκτήματα έχουν;
Γράφει ο
Erion Hiluku, MSC
Φυσικοθεραπευτής, Τμήμα Φυσικοθεραπείας και Αποκατάστασης ΥΓΕΙΑ Τιράνων, Καθηγητής και Πρόεδρος του Αλβανικού Συλλόγου Φυσιοθεραπευτών
Εκτιμάται ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού υποφέρει από χρόνιο πόνο ποικίλης έντασης. Μάλιστα, οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται στους υπερήλικες που διαμένουν σε κάποιο ίδρυμα ή στο σπίτι. Στην καθημερινή πρακτική ιατρική, τα αναλγητικά φάρμακα είναι η θεραπεία για τον οξύ και χρόνιο πόνο. Ακόμη και όταν χορηγούνται όπως πρέπει, οι περισσότεροι χρόνιοι πόνοι αντιμετωπίζονται πιο αποτελεσματικά με συνδυασμό των φαρμακευτικών αναλγητικών μέσων με τα μη φαρμακευτικά. Τα φαρμακευτικά μέσα από μόνα τους είναι επαρκή για μέτριας έντασης πόνο.
Ως εκ τούτου, είναι πολύ σημαντικό οι ασθενείς να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με μη φαρμακευτικά μέσα ως συμπλήρωμα της φαρμακευτικής αναλγησίας, να μην περιορίζονται σε λίγα παραδοσιακά φυσικά μέσα και να ενδιαφέρονται να μάθουν απλές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς ιατρική επίβλεψη και στο σπίτι.
Όσον αφορά στις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι φυσικοθεραπευτές (όπως τα κρύα και τα ζεστά επιθέματα, η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση - ΤΕΝS, οι υπέρηχοι, τα laser, η μαγνητοθεραπεία, οι υπέρυθρες κ.λπ.), υπάρχουν πολλές δημοσιεύσεις που αποδεικνύουν τις φυσικές επιδράσεις τους, καθώς και στατιστικά στοιχεία των επαγγελματιών από διάφορες χώρες, που έχουν καθορίσει τα κριτήρια χρήσης τους και την αποτελεσματικότητά τους.
Τι προσφέρουν
Tα μη φαρμακευτικά μέσα δεν είναι πλήρη αναλγητικά υποκατάστατα. Όμως, παρότι η μείωση στην ένταση του πόνου μπορεί να είναι περιορισμένη, μπορούν να μειώσουν τη συναισθηματική φόρτιση και την αίσθηση του πόνου και να δώσουν στον ασθενή και στην οικογένειά του αίσθημα ελέγχου, άνεσης και ελπίδας, η οποία αφ’ εαυτής βελτιώνει τον πόνο, τον ύπνο και γενικά την ποιότητα της ζωής.
Τα μη φαρμακευτικά μέσα παραγγέλλονται όπως και η φαρμακευτική θεραπεία, δηλαδή με λεπτομέρειες, με δόσεις και με ωράρια, καθώς και με προειδοποιήσεις για πιθανές παρενέργειες. Η μη φαρμακευτική θεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται μαζί με τα αναλγητικά και δεν μπορεί να τα αντικαταστήσει πλήρως. Η δοσολογία τους μπορεί να μειώνεται σταδιακά, ενώ ο ασθενής μαθαίνει να χρησιμοποιεί νέες μεθόδους και έτσι να αξιολογείται η δράση τους.
Οι τεχνικές
Το μασάζ είναι μια μικτή μορφή της διαδερμικής διέγερσης και χαλάρωσης. Καθώς προσφέρει χαλάρωση, έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να εφαρμοστεί και σε λιγότερο συνεργάσιμους ασθενείς. Ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να εφαρμόσει ειδικές τεχνικές, με συγκεκρτιμένες ενδείξεις και ειδική δράση, αλλά το βασικό μασάζ μπορεί να το κάνει ακόμα και ένας συγγενής του ασθενούς ή ακόμα και ο ίδιος, αν βέβαια έχει διδαχθεί τα απαραίτητα.
Η διαδερμική ηλεκτρική διέγερση νεύρων (διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση) είναι ένας φυσικός τρόπος αναλγησίας, που έχει μελετηθεί εκτενώς και έχει αποδεδειγμένα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Υπάρχουν ειδικές συσκευές διέγερσης, αλλά ο παλμός και οι κατάλληλες συχνότητες μπορούν να επιτευχθούν με οποιαδήποτε συσκευή επιτρέπει την επιλογή της διάρκειας και της συχνότητας των παλμών. Οι συνεδρίες διαρκούν 20-30 λεπτά, αν και μπορεί να εφαρμοστούν με μια ατομική συσκευή αρκετές ώρες τη μέρα σε περιπτώσεις επίμονου πόνου, εφόσον δεν προκαλείται δερματική δυσανεξία. Είναι η προτεινόμενη μορφή για τον οξύ επιφανειακό πόνο και χρησιμοποιείται ως πρώτη επιλογή. Με αυτήν μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι μυοσκελετικοί πόνοι (αρθρίτιδα, πόνος του προσώπου) και οι νευρογενείς πόνοι (μετεγχειρητικοί, νευρινώματα, περιφερική νευροπάθεια). Έχει χαμηλή απόδοση σε άτομα με κατάθλιψη ή άγχος. Η δυσανεξία του δέρματος, ειδικά σε εφαρμογές με μεγάλη διάρκεια μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την αλλαγή των σημείων εφαρμογής ή με κάποιες ειδικές αλοιφές.
Η απλή συσκευή TENS μπορεί να αγοραστεί ή να ενοικιαστεί από τον ασθενή, ο οποίος μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ανάλογα με τις ανάγκες του ή και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στις πρώτες συνεδρίες είναι απαραίτητη η καθοδήγηση από το φυσικοθεραπευτή.
Οι ψυχρές πλάκες του εμπορίου (cold-packs) είναι ιδανικές για τη θεραπεία κατ’ οίκον. Περιέχουν υγρή σιλικόνη, η οποία διατηρεί καλύτερα το κρύο απ’ ό,τι το νερό και τις καθιστά πιο αποτελεσματικές από την παγοκύστη. Ψύχονται στην κατάψυξη κατά τη διάρκεια των πρώτων 24 ωρών, κατόπιν 30 λεπτά είναι αρκετά για να επαναψυχθούν μετά τη χρήση. Μπορούν να διατηρηθούν στο ψυγείο. Εφαρμόζονται τυλιγμένες σε μια πετσέτα για 10 -15 λεπτά. Όμως, αν και η κρύα αίσθηση μειώνεται, μπορεί να είναι αποτελεσματικά μέχρι και 30 λεπτά χωρίς να επαναψυχθεί η πλάκα.
