Άνοια δεν είναι μόνο η Νόσος Alzheimer

Γράφει η

Μαρία Μπόζη

Νευρολόγος, Επιστημονική Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η άνοια είναι νόσος και την ταυτίζουν με τη Νόσο Alzheimer (ΝΑ). Η άνοια όμως δεν είναι νόσος, αλλά σύμπτωμα. Ο όρος αυτός αναφέρεται στην έκπτωση της εγκεφαλικής λειτουργίας όπως αυτή εκδηλώνεται με διαταραχές στη μνήμη, στην κριτική ικανότητα, στην πράξη, στη συμπεριφορά, στην ικανότητα μάθησης και στο λόγο. Η άνοια μπορεί να προκαλείται από μια ποικιλία νοσημάτων, από τα οποία το συχνότερο είναι πράγματι η ΝΑ. Η ΝΑ αποτελεί το αίτιο της άνοιας στο 60% συνολικά των ανοϊκών ασθενών. Στη συνέχεια θα συνοψίσουμε μερικά άλλα είδη άνοιας ή ιατρικές καταστάσεις, εκτός της ΝΑ, που μπορεί να οδηγήσουν σε άνοια.

Αγγειακή άνοια: Ευθύνεται για το 15% όλων των ανοϊκών συνδρόμων. Απαντά σε ασθενείς που έχουν υποστεί Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) ή έχουν πολλαπλές μικρότερες ισχαιμικές εγκεφαλικές βλάβες (πολυεμφρακτική νόσος). Η εισβολή της αγγειακής άνοιας μπορεί να είναι απότομη (έπειτα από ένα ΑΕΕ) και τα συμπτώματα να επιδεινώνονται κλιμακωτά έπειτα από κάθε νέο επεισόδιο. Πιθανώς συνυπάρχουν και άλλα νευρολογικά συμπτώματα, όπως ημιπάρεση, αστάθεια, διαταραχές όρασης. Η διάγνωση της αγγειακής άνοιας τίθεται από την απεικόνιση του εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία, όπου απεικονίζονται οι αγγειακές βλάβες, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ιστορικού ΑΕΕ ή άλλων καρδιαγγειακών προβλημάτων και αγγειακών παραγόντων κινδύνου (αυξημένη αρτηριακή πίεση, υπερχοληστεριναιμία, σακχαρώδης διαβήτης, κάπνισμα, καθιστική ζωή). Η ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της άνοιας. Να επισημάνουμε ότι σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών η αγγειακή άνοια μπορεί να συνυπάρχει με τη ΝΑ.

Άνοια με σωμάτια Lewy (Lewy Body Dementia): Η άνοια αυτή χαρακτηρίζεται, όπως δηλώνει το όνομά της, από την ανάπτυξη στον εγκέφαλο ειδικών σωματιδίων που λέγονται σωμάτια Lewy, τα οποία περιέχουν μία πρωτεΐνη, την α-συνουκλεΐνη. Ευθύνεται για το 10% περίπου του συνόλου των ανοιών και χαρακτηρίζεται από διαταραχές της μνήμης μαζί με σύγχυση, διαταραχές της συγκέντρωσης, έντονες διακυμάνσεις της νοητικής κατάστασης μέσα στη μέρα ή από μέρα σε μέρα, οπτικές ψευδαισθήσεις, παραλήρημα και παρκινσονισμό. Ο παρκινσονισμός είναι κινητική διαταραχή και περιλαμβάνει τρόμο στα άκρα (συνήθως στα χέρια), βραδύτητα στις κινήσεις, μυϊκή δυσκαμψία, δυσχέρεια στη βάδιση που γίνεται αργή και συρτή, και αστάθεια. Παρόμοια με την άνοια με σωμάτια Lewy είναι η άνοια που συνοδεύει ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με Νόσο Πάρκινσον (1/5) και εμφανίζεται μετά την πάροδο μερικών ετών από την έναρξη της νόσου.

Μετωποκροταφική άνοια (ΜΚΑ): Αυτός ο τύπος της άνοιας προκαλείται από εκφύλιση του μετωπιαίου και κροταφικού λοβού και χαρακτηρίζεται κυρίως από διαταραχές συμπεριφοράς, αλλαγή προσωπικότητας και διαταραχές λόγου. Έτσι, οι ασθενείς συχνά εμφανίζουν ανάρμοστη ή παρορμητική συμπεριφορά, χάνουν το ενδιαφέρον τους για τους άλλους, είναι απαθείς και εγκαταλείπουν παλιές ασχολίες και ενδιαφέροντα ή χάνουν την ικανότητα να εκφέρουν και να κατανοούν τον λόγο. Μερικοί εμφανίζουν κινητικά συμπτώματα παρκινσονισμού. Η ΜΚΑ μερικές φορές οφείλεται σε σπάνιες γενετικές ασθένειες που σχετίζονται με μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια.

Άλλες άνοιες: Μερικές φορές η άνοια μπορεί να οφείλεται σε μεταβολικά ή άλλα αίτια, που να είναι μερικώς ή πλήρως αναστρέψιμα. Τέτοια είναι ο υποθυρεοειδισμός, τα χαμηλά επίπεδα Β12, η άνοια που σχετίζεται με τον ιό HIV, ο υδροκέφαλος φυσιολογικής τάσης, όγκοι ή αιματώματα εγκεφάλου. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο κάθε ασθενής με άνοια να υποβάλλεται σε πλήρη αιματολογικό και απεικονιστικό έλεγχο πριν καταλήξουμε στη διάγνωση του αιτίου της.