Παιδικό Άσθμα-Ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης

Γράφει η Μαρία Λυκογεώργου
Παιδίατρος - Νεογνολόγος ΛΗΤΩ

Το άσθμα είναι το πιο συνηθισμένο χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας. Σε κάθε περίπτωση, οι μικροί ασθενείς μπορούν να έχουν μια φυσιολογική ζωή, ακολουθώντας βέβαια την κατάλληλη θεραπεία. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους;

Το άσθμα είναι το πιο συχνό χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας, αλλά και συχνό νόσημα στους ενήλικες. Η συχνότητά του αυξάνεται σε παγκόσμια κλίμακα, με ποσοστό υψηλότερο στις προηγμένες χώρες και χαμηλότερο στις υπό ανάπτυξη και στις χώρες του τρίτου κόσμου. Το κόστος αντιμετώπισής του, που επιβαρύνει τα συστήματα υγείας των κρατών και τους ασθενείς, είναι πολύ υψηλό. Αιτίες του άσθματος αποτελούν η κληρονομικότητα, περιβαλλοντικοί και άλλοι παράγοντες όπως τα αλλεργιογόνα (ακάρεα, μύκητες, τρίχωμα γάτας, γρασίδι, ελιά, περδικάκι), οι λοιμώξεις, το κάπνισμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι τροφές και το stress. Μηχανισμοί του άσθματος: Η φλεγμονή των αεραγωγών οδηγεί σε: α) βρογχική υπεραντιδραστικότητα και β) απόφραξη ροής του αέρα, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα.

Η διάγνωση
Διάγνωση του άσθματος γίνεται με βάση:
1. Το ιστορικό του ασθενούς:
α) Τα συμπτώματα της νόσου που περιγράφουν οι γονείς ή ο ίδιος ο ασθενής όπως βήχας ξηρός ή παραγωγικός και ιδιαίτερα ο νυκτερινός ή έπειτα από άσκηση, το παιχνίδι, το γέλιο ή το κλάμα.
β) Συριγμός (σφύριγμα ή χουρχουρητό ή γατάκια στο στήθος), ακουστός χωρίς στηθοσκόπιο, με γυμνό αφτί, μπροστά από το στόμα του ασθενούς.
γ) Δύσπνοια.
δ) Συσφικτικό αίσθημα στο στήθος.
ε) Πόνος στο στήθος.
2. Τα κλινικά ευρήματα (παράταση εκπνοής, συρίττοντες - ρεγχάζοντες ασταθείς υγροί ρόγχοι άμφω).
3. Τον εργαστηριακό και πνευμονολογικό έλεγχο.
Προγνωστικοί δείκτες άσθματος: 4 επεισόδια συριγμού σε διάστημα 12 μηνών και ένας μείζων ή 2 ελάσσονες παράγοντες κινδύνου. Το 76% των παιδιών με θετικό προγνωστικό δείκτη άσθματος θα έχει ενεργό άσθμα στη σχολική ηλικία.

Η θεραπεία
Η θεραπεία του άσθματος απαρτίζεται από: α) φάρμακα ρυθμιστικά, όπως εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, ανταγωνιστές υποδοχέων λευκοτριενίων μακράς δράσης, β2 αγωνιστές (φορμοτερόλη, σαλμετερόλη), θεοφυλλίνη βραδείας αποδέσμευσης. Συνδυασμένη αγωγή με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή και μακράς δράσης, β2 αγωνιστές, κορτικοστεροειδή που χορηγούνται από το στόμα, β) φάρμακα ανακουφιστικά, όπως βραχείας δράσης, β2-αγωνιστές εισπνεόμενοι (Aerolin, Salbunova, Dracanyl), βρωμιούχο ιπρατρόπιο (Atrovent), κορτικοστεροειδή από το στόμα (Medrol, Prezolon). Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να ακολουθεί πρόγραμμα αντιμετώπισης του άσθματος που θα περιλαμβάνει:
1. Εκτίμηση και παρακολούθηση της βαρύτητας του άσθματος.
2. Αποφυγή έκθεσης του ασθενούς σε παράγοντες κινδύνου.
3. Σχεδιασμό πλάνου φαρμακευτικής αγωγής για χρόνια αντιμετώπιση.
4. Σχεδιασμό πλάνου για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
5. Εκπαίδευση ασθενών, γονέων και άλλων φορέων (δασκάλων, σχολικών νοσηλευτών κ.ά.).
6. Τακτική παρακολούθηση του ασθενούς.
Σημαντικό είναι να επισημάνουμε σφάλματα κατά τη χρήση των συσκευών χορήγησης των φαρμάκων (όχι καλή συμμόρφωση):
1. Χορήγηση των εισπνεόμενων φαρμάκων όταν το παιδί κλαίει. Αυτό προκαλεί 3-6 φορές χαμηλότερο ποσοστό εναπόθεσης σωματιδίων στους αεραγωγούς.
2. Σκούπισμα του αεροθαλάμου (συσκευή χρήσης του εισπνεόμενου φαρμάκου) μετά το πλύσιμό του. Η πρακτική αυτή αυξάνει το στατικό ηλεκτρισμό, με αποτέλεσμα την εναπόθεση των σωματιδίων του φαρμάκου στο τοίχωμά του και όχι στους αεραγωγούς.
3. Ταυτόχρονη χορήγηση δύο δόσεων φαρμάκου, ενώ πρέπει μεταξύ δύο δόσεων να μεσολαβούν 30’-60’.
4. Το κράτημα της μάσκας του αεροθαλάμου ή του νεφελοποιητή σε απόσταση από το πρόσωπο μειώνει σημαντικά την εναπόθεση του φαρμάκου.
5. Χρήση συσκευής όταν είναι άδεια.
6. Εισπνοή από τη μύτη αντί του στόματος.
7. Μη πλύσιμο του στόματος 1’ μετά την εισπνοή του κορτικοστεροειδούς.
Τέλος, οι στόχοι για την αντιμετώπιση του άσθματος είναι:
1. Η καταστολή της φλεγμονής των αεραγωγών και η αποφυγή της μόνιμης βλάβης τους.
2. Ο έλεγχος του άσθματος στο μέτρο του δυνατού.
3. Η ποιότητα ζωής του ασθενούς και της οικογένειάς του.
Οι γονείς και οι ασθενείς είναι σημαντικό να μάθουν να συμβιβάζονται με το πρόβλημά τους και να το αντιμετωπίζουν σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, ώστε να μπορούν να ζουν μια φυσιολογική ποιοτική ζωή.