Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών-Τι πρέπει να γνωρίζει κάθε γυναίκα
Γράφει ο Παναγιώτης Χριστόπουλος
Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Παιδογυναικολόγος, Director EURAPAG (European Association of Paediatric and Adolescent Gynaecology), Επιστημονικός Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ και ΛΗΤΩ
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι από τα πλέον συνηθισμένα στις νέες γυναίκες. Επειδή, όμως, τα συμπτώματα δεν είναι απολύτως χαρακτηριστικά, πολλές φορές η γυναίκα αργεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. Τι πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζει για να αποταθεί στο γυναικολόγο;
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί ίσως τη συχνότερη ορμονική διαταραχή των νέων γυναικών. Η πιθανότητα εμφάνισής του σε Ελληνίδες αναπαραγωγικής ηλικίας υπολογίζεται περίπου σε 7%. Ξεκινά από την εφηβεία, αλλά συνήθως η γυναίκα καθυστερεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια, μέχρι να ανησυχήσει για την αυξημένη τριχοφυΐα, την ακατάστατη περίοδό της ή την αδυναμία της να επιτύχει μια εγκυμοσύνη. Τα βασικότερα χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι οι διαταραχές του κύκλου και η αύξηση των «ανδρικών» ορμονών. Αν και η αιτία είναι άγνωστη, φαίνεται ότι η διαταραχή κάποιων ορμονών (κυρίως «ανδρικού» τύπου) επηρεάζει και τη λειτουργία των ωοθηκών. Μεγάλες επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι βασικό ρόλο στην εμφάνιση του συνδρόμου παίζει ο παθολογικός μεταβολισμός του σακχάρου, με αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης. Σημαντικός είναι και ο ρόλος του σωματικού βάρους της γυναίκας, καθώς οι υπέρβαρες εμφανίζουν μεγαλύτερη προδιάθεση. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει και κληρονομική προδιάθεση, καθώς οι αδελφές όσων γυναικών έχουν πολυκυστικές ωοθήκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν και αυτές την πάθηση.
Τα συμπτώματα και η διάγνωση
Η διάγνωση πρέπει να τίθεται με προσοχή, και όχι επιπόλαια, από γυναικολόγους που έχουν γνώσεις και πείρα πάνω στο θέμα. Πρέπει να ακολουθούνται πολύ συγκεκριμένα κριτήρια, όπως αυτά έχουν θεσμοθετηθεί από μεγάλες επιστημονικές εταιρείες. Κάθε λάθος διάγνωση επιβαρύνει ψυχολογικά τη γυναίκα και το οικογενειακό της περιβάλλον. Η σωστή διάγνωση της πάθησης ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ατομικού και οικογενειακού ιστορικού. Η παχυσαρκία, το ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη στην οικογένεια, η υπογονιμότητα της μητέρας και άλλες πληροφορίες είναι σημαντικές. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει να αποκλείσουμε την ύπαρξη άλλων παθήσεων που μοιάζουν με το σύνδρομο, όπως άλλα ορμονικά προβλήματα, μακροχρόνια λήψη κάποιων φαρμάκων, παρουσία άλλων ανατομικών ανωμαλιών (πχ κύστες ωοθηκών) ή άλλα σπανιότερα προβλήματα. Τα συχνότερα συμπτώματα (που συχνά ξεκινούν από την εφηβεία) είναι η εμφάνιση της «περιόδου» ανά αραιά και άστατα χρονικά διαστήματα και η αυξημένη τριχοφυΐα, με παρουσία ή όχι ακμής. Η αξιολόγηση της τριχοφυΐας πρέπει να υπολογίζεται με βάση συγκεκριμένη βαθμολόγηση, σε ειδικούς πίνακες. Τέλος, η διάγνωση θα στηριχθεί σε ορμονικές εξετάσεις, αλλά και στο υπερηχογράφημα. Πρέπει να τονίσουμε ότι η πολυκυστική μορφή των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα δεν είναι αρκετή από μόνη της για τη διάγνωση. Επίσης είναι σημαντικό να πούμε ότι οι εξετάσεις αυτές πρέπει να γίνονται σε συγκεκριμένες ημέρες του «κύκλου» και όχι σε κάποιο τυχαίο ραντεβού.
Η θεραπεία
Τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τις περισσότερες γυναίκες με το σύνδρομο είναι οι διαταραχές του μεταβολισμού, η υπογονιμότητα, οι διαταραχές της «περιόδου» και η αυξημένη τριχοφυΐα. Για την αντιμετώπισή τους πρέπει να συνυπολογίζονται διάφορες λεπτομέρειες, για κάθε γυναίκα ξεχωριστά, ανάλογα με τις προσωπικές της ανάγκες και επιθυμίες. Είναι λογικό ότι σε γυναίκες που επιθυμούν σύντομα κύηση μπορεί να χρησιμοποιηθούν φάρμακα που έχουν σαν σκοπό την επίτευξη εγκυμοσύνης. Αντίθετα, σε κάποιες άλλες νέες γυναίκες και εφήβους τα κατάλληλα αντισυλληπτικά χάπια αποκαθιστούν τη ρυθμικότητα της «περιόδου», ενώ προσφέρουν και αντισυλληπτική προστασία. Άλλες θεραπευτικές προτάσεις, όπως αντιανδρογόνες ουσίες ή χειρουργική αντιμετώπιση, αφορούν μόνο σε υποομάδες ασθενών και δεν βρίσκουν μεγάλη εφαρμογή στην Ελλάδα. Σε γυναίκες με πρόβλημα στο μεταβολισμό του σακχάρου πρέπει να αντιμετωπίζεται η αιτία. Η ακμή και η αυξημένη τριχοφυΐα μπορεί να απαιτούν επιπλέον φαρμακευτική θεραπεία ή αισθητικές παρεμβάσεις (laser αποτρίχωση κ.λπ.). Ως συμπέρασμα να τονίσουμε ότι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών αποτελεί συνδυασμό διαφόρων αιτιών, αλλά και πολλών συμπτωμάτων. Η σωστή διάγνωση πρέπει να στηρίζεται σε αξιόπιστα και συγκεκριμένα κριτήρια και όχι σε επιπόλαια συμπεράσματα. Κάθε γυναίκα πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά, με βάση τις προσωπικές της ανάγκες και απαιτήσεις. Τη γνώση και την πείρα, τόσο για τη σωστή διάγνωση όσο και για τη σωστή αντιμετώπιση, την έχει ο εξειδικευμένος γυναικολόγος. Στόχος είναι η αποκατάσταση της γονιμότητας και της αναπαραγωγικής λειτουργίας της γυναίκας, αλλά και η προστασία από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του συνδρόμου.
