Ο ορθός καρδιολογικός έλεγχος για αθλητές

Γράφουν οι Αλέξανδρος Κουλουμπίνης MD, PhD
Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επιμελητής Καρδιολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
Κωνσταντίνος Στράτος MD, PhD, FESC
Επεμβατικός Καρδιολόγος, Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί σπάνιο, αλλά πολύ δυσάρεστο και τραγικό γεγονός. Ως αιφνίδιος καρδιακός θάνατος ορίζεται εκείνος που αποδίδεται σε καρδιακά αίτια και εκδηλώνεται με ξαφνική απώλεια συνείδησης, με ή χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα βραχείας διάρκειας. Μια μελέτη για τα επεισόδια του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε νέους στην Αττική και στις Κυκλάδες κατέγραψε 131 επεισόδια σε διάστημα 4 χρόνων, που αντιστοιχούν σε περισσότερους από 2 αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους νέων τον μήνα. Τα αίτια σε ηλικίες κάτω των 35 ετών αφορούν παθήσεις των στεφανιαίων αρτηριών (ανώμαλη έκφυση), παθήσεις του καρδιακού μυός (μυοκαρδιοπάθειες - υπερτροφική, διατατική, αρρυθμιογόνος δυσπλασία δεξιάς κοιλίας), μυοκαρδίτιδα (φλεγμονή της καρδιάς), συγγενείς παθήσεις καρδιάς και βαλβίδων, αρρυθμιολογικά και άλλα γενετικώς κληρονομούμενα σύνδρομα (Brugada, Long QT, Short QT, WPW, CPVT, Marfan). Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν παρουσιάσει στο ευρύ κοινό περιπτώσεις νέων αθλητών που υπέστησαν αιφνίδιο θάνατο. Τα γεγονότα αυτά προκαλούν υπερβολικό φόβο ή πανικό σχετικά με τους κινδύνους του αθλητισμού, παραβλέποντας τα τεκμηριωμένα οφέλη για τη σωματική και ψυχική υγεία.

Συμπτώματα και αντιμετώπιση
H στρατηγική αντιμετώπισης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε αθλητές θα πρέπει να βασίζεται στην πρόληψη με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση, τον εντοπισμό περιπτώσεων υψηλού κινδύνου και τη σωστή αντιμετώπισή τους. Τα συμπτώματα -στην ηρεμία ή κατά τη σωματική άσκηση- που απαιτούν άμεση ιατρική εκτίμηση είναι: αναίτια λιποθυμικά επεισόδια, δύσπνοια, αίσθημα παλμών ή ταχυπαλμίας (φτερουγίσματα στο στήθος) και πόνος στο στήθος. Ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει την ιατρική φυσική εξέταση, το λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και το ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας. Εφόσον κριθεί απαραίτητο και ανάλογα με τα ευρήματα του πρωτοβάθμιου ελέγχου, συνιστάται περαιτέρω διερεύνηση με υπερηχοκαρδιογράφημα, 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση (Holter ρυθμού), καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης, μαγνητική τομογραφία καρδιάς και γονιδιακός έλεγχος. Αναλόγως των ευρημάτων, ο αθλητής κατευθύνεται σχετικά με τον τρόπο ζωής και το βαθμό της σωματικής δραστηριότητας που επιτρέπεται να έχει με τον αθλητισμό. Σε περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, πραγματοποιούνται οι κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Η σωστή ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση έναντι του φαινομένου μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση ή εξάλειψη των επεισοδίων αιφνιδίου θανάτου σε αθλητές. Από την άλλη, βέβαια, απαιτείται ψυχραιμία και αποφυγή πανικού, μια και το φαινόμενο είναι σπάνιο και δεν αφορά στους ασυμπτωματικούς και χωρίς ευρήματα από τον έλεγχο υγιείς αθλητές.