Βρογχικό άσθμα-Βασανιστικό, αλλά...αντιμετωπίζεται πλήρως

Γράφει η Χριστίνα Δ. Μυστακέλλη,
Πνευμονολόγος - Εντατικολόγος, Επιστημονική συνεργάτις ΜΗΤΕΡΑ

Η αύξηση των αλλεργιογόνων και η μόλυνση του περιβάλλοντος έχουν ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να παρατηρείται σημαντική αύξηση του αριθμού όσων πάσχουν από άσθμα. Ωστόσο, η συγκεκριμένη νόσος με την κατάλληλη αγωγή είναι αναστρέψιμη. Πώς μπορούμε, όμως, να εξασφαλίσουμε καλή ποιότητα ζωής «ξεχνώντας» το άσθμα;

Το άσθμα είναι σύγχρονη νόσος με πανάρχαια ιστορία. Γνωστό ήδη από την αρχαιότητα, παρουσιάζει μεγάλη έξαρση τα τελευταία χρόνια, με συνέπεια να έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από αυτό. Αιτία θεωρείται η μόλυνση του περιβάλλοντος, η αύξηση των αλλεργιογόνων και η απομάκρυνση του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον. Η λέξη άσθμα προέρχεται από την αρχαία ελληνική γλώσσα και σημαίνει λαχάνιασμα. Ο επίσημος ιατρικός όρος για την ασθένεια είναι «βρογχικό άσθμα». Με τον όρο αυτόν περιγράφεται η στένωση που προκαλείται στους βρόγχους (στους αγωγούς που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες) εξαιτίας κάποιας χρόνιας φλεγμονής. Οι αγωγοί αυτοί έχουν φυσιολογικά συγκεκριμένη διάμετρο. Όταν ο ευαίσθητος ασθενής έρθει σε επαφή με κάποιον ερεθιστικό παράγοντα (π.χ. αλλεργιογόνα, λοιμώξεις, ερεθιστικές ουσίες), αρχίζει σειρά διεργασιών φλεγμονής. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί οίδημα στα τοιχώματα των βρόγχων, με αποτέλεσμα η διάμετρός τους να μικραίνει και ο αυλός τους να γεμίζει παχύρρευστη βλέννη. Έτσι, η διάμετρος των βρόγχων μειώνεται και ο αέρας δυσκολεύεται να περάσει μέσα από αυτούς. Αυτό κάνει την κάθε ανάσα δύσκολη και ο ασθενής έχει βήχα, συνήθως αρχικά ξηρό, και παραπονιέται για δύσπνοια. Η αναπνοή του γίνεται θορυβώδης, η εκπνοή αέρα παρατεταμένη και μερικές φορές ακούγεται ακόμα και από μακριά. Μπορεί να συνυπάρχει και πόνος (βάρος στο στήθος). Όταν η απόφραξη είναι πολύ μεγάλου βαθμού και απότομη, έχουμε μια κατάσταση που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή, που ονομάζεται «status asthmaticus», και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Στη φάση αυτή, ο ασθματικός ασθενής μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και διασωλήνωση για τη διασφάλιση του αεραγωγού και για τον επαρκή αερισμό του.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε
Η στένωση των βρόγχων στο άσθμα είναι γενικά αναστρέψιμη, υποχωρεί σταδιακά πλήρως με τη χορήγηση της κατάλληλης αγωγής και αυτό διαχωρίζει το άσθμα από τη χρόνια βρογχίτιδα.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι:
1. Το άσθμα δεν είναι λοιμογόνος νόσος και δε μεταδίδεται.
2. Υπάρχει κάποια κληρονομική - γενετική επιβάρυνση, καθώς η πιθανότητα να εμφανίσει κάποιο άτομο άσθμα είναι γενικά γύρω στο 6%, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 30% περίπου, όταν ο ένας γονιός έχει άσθμα, και φτάνει στο 70% όταν και οι δύο γονείς πάσχουν από τη νόσο.
3. Τα ποσοστά νόσησης αυξάνονται όταν το παιδί μεγαλώνει σε περιβάλλον καπνιστών, καθώς και όταν έχει συχνές λοιμώξεις του ανώτερου ή του κατώτερου αναπνευστικού σε μικρή ηλικία.
4. Αλλεργικό άσθμα είναι το βρογχικό άσθμα στο οποίο η φλεγμονή στους βρόγχους προκαλείται από κάποια αλλεργική αντίδραση. Τα πιο συνηθισμένα αλλεργιογόνα που μπορούν να προκαλέσουν κρίση βρογχικού άσθματος είναι τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, η γύρη, το τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων, διάφοροι μύκητες κ.ά.
5. Η αλλεργική ρινίτιδα (έντονη ρινόρροια, δακρύρροια, φταρνίσματα κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου) σχετίζεται με το άσθμα με την έννοια ότι όσοι πάσχουν από ρινίτιδα εμφανίζουν άσθμα συχνότερα.

Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση του άσθματος στηρίζεται στην ευαισθητοποίηση του ασθενούς, στον έγκαιρο εντοπισμό από τον ιατρό και στη διενέργεια της σωστής διαγνωστικής εξέτασης. Η εξέταση για τη διάγνωση του άσθματος είναι η σπιρομέτρηση πριν και μετά τη χορήγηση βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου και η κλινική εξέταση από ειδικό πνευμονολόγο. Η φαρμακευτική αγωγή του άσθματος έχει στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και την ελαχιστοποίηση των κρίσεων, ώστε να ζει μια φυσιολογική ζωή. Τα κυριότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα βρογχοδιασταλτικά (οι β2 διεγέρτες βραχείας και μακράς δράσης) που αυξάνουν τη διάμετρο των αεραγωγών, και τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, που μειώνουν τη φλεγμονή τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι γενικά τα φάρμακα αυτά έχουν τοπική δράση στο αναπνευστικό, ελάχιστη συστηματική απορρόφηση και άρα ελάχιστες παρενέργειες. Έτσι, όσον αφορά στα παιδιά η εισπνεόμενη κορτιζόνη αυτού του τύπου δεν επηρεάζει την ανάπτυξή τους. Το βασικότερο σημείο της θεραπείας είναι η συστηματική, υπό ιατρική παρακολούθηση, λήψη της φαρμακευτικής αγωγής. Συμπερασματικά, το άσθμα αποτελεί καλοήθη νόσο του αναπνευστικού, για την αντιμετώπιση της οποίας υπάρχουν αρκετά όπλα στη φαρμακευτική φαρέτρα των ειδικών. Ο ασθματικός ασθενής θα πρέπει να αποταθεί έγκαιρα σε ειδικό ιατρό και να παρακολουθεί την ασθένειά του τακτικά ώστε να μπορέσει να διαφυλάξει την καλή ποιότητα της ζωής του.