Υπερηχογράφημα-Ανιχνεύοντας τις ανατομικές ανωμαλίες του εμβρύου
Από τον Ευθύμιο Φάρο,
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Συνεργάτης Τμήματος Εμβρυομητρικής Ιατρικής Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ
Aνιχνεύοντας τις ανατομικές ανωμαλίες του εμβρύου
Η εξέλιξη της τεχνολογίας των μηχανημάτων και κυρίως η εξειδίκευση των ιατρών στην ιατρική του εμβρύου προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα να ανιχνευτούν και να απεικονιστούν ανατομικές συγγενείς ανωμαλίες ήδη από τα πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης. Ποια είναι, όμως, τα στάδια αυτά και ποιες ανατομικές ανωμαλίες μπορούν να ανιχνευτούν;
Η υπερηχογραφική απεικόνιση και η εξέταση της φυσιολογικής ανατομικής εξέλιξης του εμβρύου στα διαδοχικά στάδια της εγκυμοσύνης είναι σημαντικές για να πιστοποιήσουμε την ομαλή εξέλιξη του εμβρύου αλλά και της εγκυμοσύνης. Η ανάγκη αυτή έχει προκύψει ακόμη πιο έντονα την τελευταία 15ετία (η μέση ηλικία στην οποία μια γυναίκα κυοφορεί για πρώτη φορά έχει αυξηθεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια), γεγονός που σχετίζεται κυρίως με την αλλαγή του τρόπου ζωής και των αμέσων προτεραιοτήτων στον σύγχρονο κόσμο. Καθώς η τεχνολογία των μηχανημάτων υπερήχων εξελίσσεται αλλά και η εξειδίκευση των ιατρών που ασχολούνται με το συγκεκριμένο αντικείμενο έχει και αυτή βελτιωθεί, είναι δυνατόν να ανιχνευτούν και να απεικονιστούν ανατομικές συγγενείς ανωμαλίες, ήδη από πιο πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης. Ο πρώτος σταθμός όπου θα πρέπει να γίνεται ενδελεχής εξέταση της ανατομίας του ή των εμβρύων είναι το υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας, όπου εκτός από τον υπολογισμό του κινδύνου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες (π.χ. σύνδρομο Down), γίνεται αναλυτική μελέτη της αδρής ανατομίας του εμβρύου. Σε αυτήν την εξέταση μπορούν να εξεταστούν λεπτομερειακά τα άκρα του εμβρύου (ακόμα και να γίνει καταμέτρηση των δακτύλων), ο εγκέφαλος (μπορούν να απεικονισθούν βλάβες όπως ανεγκεφαλία, ολοπροσεγκεφαλία), η σπονδυλική στήλη (μπορεί να απεικονισθεί σε κάποιες περιπτώσεις δισχιδής ράχη - άνοιγμα στον σπονδυλικό σωλήνα), ανωμαλίες του κοιλιακού τοιχώματος (ομφαλοκήλη, γαστρόσχιση), ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος (μεγακύστη), ανωμαλίες του ομφάλιου λώρου (μονήρης ομφαλική αρτηρία) αλλά και να τεθεί ισχυρή υποψία για ανωμαλίες της καρδιάς με την εξέταση καινούριων δεικτών, οι οποίοι βρίσκουν εφαρμογή και στην εκτίμηση του κινδύνου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες αλλά και στην εκτίμηση του κινδύνου για την ύπαρξη ανατομικών ανωμαλιών. Τέτοιοι δείκτες είναι η αυξημένη αυχενική διαφάνεια, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για ανατομικές ανωμαλίες της καρδιάς του εμβρύου, η ανεπάρκεια της τριγλώχινας βαλβίδας της καρδιάς του εμβρύου (επίσης αυξάνει τον κίνδυνο για ανατομικές ανωμαλίες της καρδιάς του) και η ενδοκρανιακή διαφάνεια (όταν είναι πολύ μικρή σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για δισχιδή ράχη), η ροή στον φλεβώδη πόρο (η παθολογική ροή σε αυτόν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών ανωμαλιών, η ακριβής φύση των οποίων συνήθως απεικονίζεται στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, στο υπερηχογράφημα Β επιπέδου). Και, βέβαια, η συνέχεια της λεπτομερούς και πλέον ολοκληρωμένης εξέτασης της ανατομίας του εμβρύου αλλά και της επανεκτίμησης του κινδύνου για χρωμοσωμικές ανωμαλίες είναι το υπερηχογράφημα Β επιπέδου. Σε αυτό το υπερηχογράφημα εξετάζονται πάνω από 10 επιπρόσθετοι δείκτες για χρωμοσωμικές ανωμαλίες και, επίσης, εξετάζεται πολύ λεπτομερειακά η ανατομία του εμβρύου, ώστε να γίνουν αντιληπτές ή να αποκλειστούν τυχόν ανατομικές ανωμαλίες, όπως ανωμαλίες της καρδιάς (που είναι και οι πιο συχνές), της σπονδυλικής στήλης (π.χ. δισχιδής ράχη), του προσώπου (λαγόχειλος) κ.λπ. Θα πρέπει βέβαια να υπενθυμίσουμε ότι οι παραπάνω εξετάσεις υπόκεινται και σε περιορισμούς. Μάλιστα, παρατίθεται ένας πίνακας (Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων της Μεγάλης Βρετανίας) στον οποίο αναφέρονται πιο αναλυτικά οι περιορισμοί σε ό,τι αφορά την ανίχνευση ανατομικών ανωμαλιών με το υπερηχογράφημα Β επιπέδου. Τέλος, δύο ακόμη σημαντικές παρατηρήσεις:
1) Κάποια προβλήματα που αφορούν ανατομικές ανωμαλίες ή/και που σχετίζονται με χρωμοσωμικές ανωμαλίες γίνονται ορατά στο τρίτο τρίμηνο της κύησης (βέβαια αφορούν μικρό ποσοστό) και ως εκ τούτου οι προσδοκίες του ζευγαριού από το υπερηχογράφημα Β επιπέδου δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικές.
2) Η ιατρική εμβρύου είναι πλέον εξειδίκευση και καλό είναι όλες οι εξετάσεις που σχετίζονται με την αυτήν να γίνονται από ιατρούς με εξειδίκευση και κατάλληλη πιστοποίηση στο συγκεκριμένο αντικείμενο.
