Σακχαρώδης διαβήτης-Πώς αντιμετωπίζεται σε παιδιά και εφήβους

Από τον Αμπάς Καντρέ,
Παιδίατρος, Επιστημονικός Συνεργάτης Παίδων Μητέρα

Ο Διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται αποκλειστικά σε παιδιά και εφήβους που έχουν κατά κανόνα κάποια γενετική προδιάθεση. Η αντιμετώπισή του είναι η «κλασική», όμως, λόγω της ιδιαιτερότητας της ηλικίας, σε αυτήν συμβάλλει αποφασιστικά και το κοινωνικό περιβάλλον. Τι πρέπει να γνωρίζουμε, λοιπόν;
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ.Δ.) είναι μία μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία, δηλαδή από αύξηση της γλυκόζης του αίματος, και μπορεί να οφείλεται σε:
• Μειωμένη έκκριση ινσουλίνης.
• Μειωμένη δραστικότητα της ινσουλίνης.
• Συνδυασμό μειωμένης έκκρισης και δραστικότητας της ινσουλίνης.
Οι πιο συχνές μορφές του Σ.Δ. είναι δύο, ο Διαβήτης τύπου 1 και ο Διαβήτης τύπου 2:
• Ο Διαβήτης τύπου 1, ή νεανικός, οφείλεται στη μερική ή πλήρη καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος, με συνέπεια τη μερική ή ολική ανεπάρκεια ινσουλίνης. Ο Διαβήτης τύπου 1 έχει την τάση να εκδηλώνεται στα παιδιά και στους
νέους ενήλικες.
• Ο Διαβήτης τύπου 2, ή τύπου ενηλίκου, εκδηλώνεται συνήθως μετά τα 35 - 40 χρόνια της ζωής και τις περισσότερες φορές δεν απαιτεί τη χορήγηση ινσουλίνης.
Τα συμπτώματα και οι αιτίες
Τα συμπτώματα του Διαβήτη τύπου 1 μπορεί να παρουσιαστούν πολύ γρήγορα, σε διάστημα ημερών ή εβδομάδων. Συνήθως o τύπος αυτός εκδηλώνεται με:
• Έντονη δίψα.
• Συχνουρία.
• Αίσθημα πείνας.
• Απώλεια βάρους.
• Κόπωση.
• Αλλαγές στην όραση.
Αφού σημειώσουμε ότι ο διαβήτης ΔΕΝ είναι μεταδοτικός, να τονίσουμε ότι ο Διαβήτης τύπου 1 δεν κληρονομείται, αλλά εμφανίζεται σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση. Πάντως, οι συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων με Διαβήτη τύπου
1 έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Αρκετοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση Σ.Δ. τύπου 1, όπως λοιμώξεις (ερυθρά, παρωτίτιδα), το γάλα αγελάδας, συντηρητικά τροφίμων και το stress. Ο μητρικός θηλασμός τους πρώτους μήνες της ζωής έχει διαπιστωθεί ότι προφυλάσσει.
Θεραπευτικές επιλογές
Τα άτομα με Διαβήτη τύπου 1 πρέπει να παίρνουν ινσουλίνη, η οποία διατίθεται μόνο σε ενέσεις. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ινσουλίνης. Τα σχήματα και οι τρόποι χορήγησής της είναι:
1. Μίγμα ενδιάμεσης και βραχείας δράσης ινσουλίνης δύο φορές την ημέρα.
2. Σχήμα πολλών ενέσεων ινσουλίνης με μια μακράς δράσης ινσουλίνη προ του ύπνου και 3 ενέσεις βραχείας δράσης ινσουλίνης πριν από τα 3 κύρια γεύματα.
3. Αντλία ινσουλίνης.
Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να χρειάζεται να τροποποιείται ανάλογα με το βαθμό στον οποίο ασκείστε και με τη διατροφή. Η εκτίμηση της ρύθμισης γίνεται με τις καθημερινές μετρήσεις γλυκόζης αίματος και τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbΑ1c).
Η ρύθμιση και ο έλεγχος του διαβήτη επιτυγχάνονται με:
• Ινσουλίνη.
• Υγιεινή διατροφή.
• Άσκηση.
• Μετρήσεις σακχάρου αίματος.
• Εκπαίδευση.
• Πρόληψη υπογλυκαιμίας και κετοξέωσης.
• Πρόληψη και πρώιμη ανίχνευση των επιπλοκών.
• Ψυχοκοινωνική υποστήριξη του παιδιού και της οικογένείας του.
Η άσκηση είναι απαραίτητη για την καλή ρύθμιση και τον έλεγχο, εφόσον είναι τακτική και κατανεμηςμένη μέσα στην ημέρα και εφόσον δεν προκαλεί υπογλυκαιμία.
Οι επιπλοκές
Όλες οι επιπλοκές μπορούν να προληφθούν με την καλή ρύθμιση και τη συστηματική ιατρική παρακολούθηση. Οι επιπλοκές είναι οξείες και χρόνιες:
• Οι οξείες είναι η υπογλυκαιμία και η κετοξέωση που εκδηλώνεται με αδιαθεσία, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα, η κετόνη στα ούρα, η οξεωτική αναπνοή και το κώμα (σταδιακά).
• Οι χρόνιες επιπλοκές περιλαμβάνουν αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια, μικρο- και μακροαγγειοπάθεια.
Η υπογλυκαιμία είναι η πτώση της γλυκόζης του αίματος σε επίπεδα μικρότερα των 60 mg/dl. Μπορεί να παρουσιαστεί έπειτα από υπερβολική δόση ινσουλίνης, μειωμένη λήψη τροφής ή παράλειψη γεύματος και κατόπιν έντονης άσκησης.
Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας είναι:
• Εφίδρωση, νευρικότητα.
• Αίσθημα πείνας.
• Ζάλη, λιποθυμία.
• Σύγχυση.
• Μούδιασμα.
• Κεφαλαλγία.
• Θολή όραση
• Ομιλία μπερδεμένη ή αργή.
Εάν δεν αντιμετωπιστεί, η υπογλυκαιμία μπορεί να οδηγήσει σε λιποθυμία ή/και σπασμούς. Η υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη λήψη τροφής που περιέχει σάκχαρο, για παράδειγμα μισό φλιτζάνι χυμό φρούτων ή 2 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη ή μέλι. Είναι σημαντικό όλα τα άτομα στο περιβάλλον του ατόμου με διαβήτη (οικογένεια, φίλοι, σχολείο κ.λπ.) να εκπαιδευτούν στην αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας. Τα παιδιά ή οι έφηβοι με διαβήτη πρέπει να παρακολουθούνται από εξειδικευμένη ομάδα αποτελούμενη από ιατρό, νοσηλευτή, διαιτολόγο και ψυχολόγο.