Εγκυμοσύνη-εξωσωματική γονιμοποίηση-Σκοτώνει η εγκυμοσύνη τον έρωτα;

Από το Χάρη Χηνιάδη,
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΜΗΤΕΡΑ

Η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της θεραπείας με εξωσωματική γονιμοποίηση είναι ένα θέμα που λίγοι θέτουν ανοιχτά, όμως απασχολεί σχεδόν όλα τα ζευγάρια. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να διασαφηνιστούν ορισμένα βασικά σημεία και, κυρίως, να καταρριφθούν κάποιοι διαδεδομένοι μύθοι.
Λίγα πράγματα έχουν ειπωθεί σχετικά με την πράξη του έρωτα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της θεραπείας με εξωσωματική γονιμοποίηση. Αυτό συμβαίνει λόγω της τάσης της κοινωνίας και της κουλτούρας μας να αποσυνδέει την εγκυμοσύνη από τη σεξουαλικότητα.
Όπως πολλοί μελλοντικοί γονείς, πιθανότατα θα έχετε απορίες σχετικά με το αν και κατά πόσον το σεξ επηρεάζει το αποτέλεσμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της επακόλουθης εγκυμοσύνης. Είναι ίσως πολύ δύσκολο να καθορίσει κάποιος τι είναι φυσιολογικό, αλλά γενικά υπάρχουν πολλές αλλαγές στην ερωτική ζωή των συντρόφων. Η ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ τους είναι αυτή που θα εξασφαλίσει μια ικανοποιητική και ασφαλή σεξουαλική ζωή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

• Οι μύθοι σχετικά με τη σεξουαλική ζωή
Η εντύπωση πως η θεραπεία για την υπογονιμότητα βλάπτει τη σχέση μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας έχει πλέον καταρριφθεί. Σε έρευνα για την υπογονιμότητα, η οποία πραγματοποιήθηκε σε 9 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), όπου έλαβαν μέρος ιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό και, φυσικά, ζευγάρια με πρόβλημα υπογονιμότητας και παρουσιάστηκε στη συνδιάσκεψη της ESHRE (Ευρωπαϊκή Ένωση Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας) στη Βιέννη, περισσότερο από το 80% των ασθενών απάντησε πως δεν υπήρξε καμία αλλαγή προς το χειρότερο.
Σε άλλη παγκόσμια έρευνα έχουν αποκαλυφθεί οι συνήθειες των ζευγαριών που υπόκεινται σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, η θεραπεία έχει μικρό αντίκτυπο στη σεξουαλική ζωή των ασθενών. Περίπου το 70% των ερωτηθέντων απάντησε πως τίποτε δεν άλλαξε με τη θεραπεία, ενώ το 85% ανέφερε ότι έδειχνε το ίδιο ενδιαφέρον για τη σεξουαλική πράξη.

• Σεξ και εξωσωματική γονιμοποίηση
Το σεξ πριν από τη θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, αλλά και πριν από τη συλλογή ωαρίων, ενδείκνυται, εκτός των άλλων, και για ψυχολογικούς λόγους. Θυμηθείτε όμως πως πρέπει να απέχετε από το σεξ για 3 ημέρες πριν από τη συλλογή ωαρίων, ώστε να επιτευχθεί καλή ποιότητα σπέρματος. Μετά την εμβρυομεταφορά καλό θα είναι να περιμένετε μέχρι το αποτέλεσμα του τεστ εγκυμοσύνης, δηλαδή 12 - 14 ημέρες. Παρότι δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, το σεξ μπορεί να προκαλέσει σπασμούς στη μήτρα και γι’ αυτό είναι καλύτερο να αποφεύγεται.
Φυσικά, υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα ξέρατε ότι ένα έμβρυο μεγαλώνει μέσα στη μήτρα σας, αλλά λόγω της θεραπείας γνωρίζουμε επακριβώς τι συμβαίνει και καλό θα είναι να απέχετε.
Αντίθετα, στη σπερματέγχυση οι γιατροί συνιστούν το σεξ αμέσως ύστερα από αυτήν καθώς και τις επόμενες ημέρες.
Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: 1. για να αυξηθούν οι πιθανότητες γονιμοποίησης μετά την ωορρηξία και 2. για το θετικό ρόλο της συμμετοχής του συζύγου.
Βέβαια, σε μερικές περιπτώσεις όπου έχουν διεγερθεί πολλά ωοθυλάκια από την ορμονική θεραπεία, δεν επιτρέπεται η σεξουαλική πράξη εξαιτίας του φόβου για πολλαπλή εγκυμοσύνη. Η σπερματέγχυση είναι διαφορετική από την εξωσωματική γονιμοποίηση, γιατί δε γίνεται διεγχειρητική συλλογή των ωαρίων και η μετέπειτα γονιμοποίησή τους πραγματοποιείται σε φυσικό περιβάλλον -στις σάλπιγγες- και όχι τεχνητά (in vitro). Επίσης, η σπερματέγχυση γίνεται έτσι ώστε να συμπίπτει με την ωορρηξία με ή χωρίς τη χρήση χοριακής γοναδοτροπίνης.

• Εγκυμοσύνη και σεξ
Το σεξ θεωρείται πως δε δημιουργεί κανένα πρόβλημα σε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη. Τι ορίζουμε, λοιπόν, ως φυσιολογική εγκυμοσύνη; Φυσιολογική είναι η εγκυμοσύνη όπου υπάρχει χαμηλός κίνδυνος για αποβολή ή πρόωρο τοκετό. Για να είστε σίγουρη ότι η εγκυμοσύνη σας είναι φυσιολογική, συμβουλευτείτε το μαιευτήρα ή τη μαία σας. Φυσικά, το γεγονός ότι το σεξ είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια της κύησης δε σημαίνει ότι πρέπει απαραίτητα και να κάνετε!
Πολλές έγκυοι γυναίκες διαπιστώνουν πως η διάθεσή τους για έρωτα μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, πολλές βρίσκουν ότι το να κάνουν έρωτα δεν είναι και τόσο εύκολο, καθώς το σώμα τους μεγαλώνει.
Εσείς και ο σύντροφός σας πρέπει να διατηρήσετε τα κανάλια επικοινωνίας σχετικά με τη σεξουαλική σας σχέση.
Μιλήστε για άλλους τρόπους ικανοποίησης - χάδια, φιλιά και απλή σωματική επαφή. Μπορείτε επίσης να πειραματιστείτε με διαφορετικές ερωτικές στάσεις για να βρείτε αυτή που σας βολεύει περισσότερο.
Ακόμη, πολλές γυναίκες χάνουν τη διάθεσή τους για έρωτα προς το τέλος της εγκυμοσύνης τους, λόγω είτε του επικείμενου τοκετού είτε της επικείμενης μητρότητας.

• Οι πιθανές αντιδράσεις του άντρα για το σεξ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Οι άντρες έχουν κι αυτοί αρκετό άγχος, όπως και οι γυναίκες, αλλά επίσης έχουν και τις δικές τους ανάγκες. Η διάθεση ενός άντρα για έρωτα μπορεί να αυξηθεί ή και να μειωθεί. Μερικοί αρέσκονται στις αλλαγές του γυναικείου σώματος και αισθάνονται πιο κοντά στις συντρόφους τους. Άλλοι μπορεί να νιώθουν μειωμένη διάθεση λόγω του άγχους για την υγεία του εμβρύου και της μητέρας, αλλά και για την επερχόμενη πατρότητα. Ο σύντροφός σας ίσως να μην μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα της αλλαγής στην εικόνα σας όσο και της ιδιότητάς σας ως μέλλουσας μητέρας. Να θυμάστε πάντα ότι η επικοινωνία μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ στην επίλυση αυτών των προβλημάτων.

• Μπορεί το σεξ να βλάψει το έμβρυο;
Όχι άμεσα. Το μωρό είναι πλήρως προστατευμένο από τον αμνιακό σάκο (ο λεπτός σάκος που περιέχει το παιδί και το αμνιακό υγρό) και τους ισχυρούς μυς της μήτρας. Υπάρχει επίσης ένα χοντρό στρώμα βλέννης το οποίο σφραγίζει τον τράχηλο και βοηθά στην αποφυγή λοιμώξεων. Έτσι, το πέος του άντρα δεν έρχεται σε επαφή με το μωρό κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης.

• Μπορούν να προκληθούν συσπάσεις από τη σεξουαλική επαφή ή τον οργασμό;
Σε φυσιολογικές, χαμηλού κινδύνου εγκυμοσύνες όχι. Οι συσπάσεις που μπορεί να νιώσετε κατά τη διάρκεια ή και αμέσως μετά τον οργασμό είναι τελείως διαφορετικές από τις συσπάσεις του τοκετού. Φυσικά, θα πρέπει να ρωτήσετε το γυναικολόγο σας αν η εγκυμοσύνη σας είναι χαμηλού κινδύνου. Μερικοί ιατροί συνιστούν στις ασθενείς τους να απέχουν από το σεξ τις τελευταίες εβδομάδες της κύησης, γιατί το σπέρμα περιέχει κάποιες ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν συσπάσεις.

• Είναι φυσιολογικό να μεταβάλλεται η διάθεση για έρωτα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Η διάθεση για σεξ μπορεί είτε να αυξηθεί είτε να μειωθεί. Πολλές γυναίκες έχουν κούραση, ναυτία, πόνο στο στήθος και συχνουρία κατά τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης και βρίσκουν ότι το σεξ είναι γι’ αυτές μια επίπονη διαδικασία. Γενικά, όμως, η ναυτία και η κούραση υποχωρούν στο δεύτερο τρίμηνο και η διάθεση επανέρχεται. Ακόμη, μερικές γυναίκες έλκονται περισσότερο από το σύντροφό τους και από το γεγονός ότι δε χρειάζονται αντισύλληψη. Στο τρίτο τρίμηνο η διάθεση υποχωρεί και πάλι, γιατί καθώς η μήτρα μεγαλώνει γίνεται πιο κοντινή η αίσθηση της επερχόμενης γέννας.

• Πότε να καλέσετε το γιατρό σας
Καλέστε το γιατρό σας αν δεν είστε σίγουρη για το αν επιτρέπεται να κάνετε έρωτα ή όχι. Επίσης, σε περίπτωση όπου
έχετε ασυνήθιστα συμπτώματα όπως πόνο, αιμορραγία, κολπικές εκκρίσεις ή συσπάσεις που συνεχίζουν και μετά το σεξ. Θυμηθείτε πως η έννοια του φυσιολογικού είναι πολύ σχετική κατά την εγκυμοσύνη και θα πρέπει να συζητάτε πολύ με το σύντροφό σας για το τι θέλετε.

• Κάνοντας έρωτα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Σε πολλές γυναίκες η εγκυμοσύνη προκαλεί αυξημένη ανάγκη για σωματική επαφή, ίσως και περισσότερο απ’ ό,τι για έρωτα. Η εγκυμοσύνη είναι μια καλή ευκαιρία για να αναζητήσει το ζευγάρι νέους τρόπους επαφής, όπως αγκαλιά, φιλιά και φυσικά νέες ερωτικές στάσεις, που μπορεί να δώσουν περισσότερη ευχαρίστηση. Πολλές γυναίκες νιώθουν πιο ευαίσθητες κατά την κύηση και οι οργασμοί είναι πιο έντονοι και διαρκούν πιο πολύ απ’ ό,τι πριν. Βέβαια, ακόμη και ένα κράτημα του χεριού ή και μια ζεστή κουβέντα μπορεί να φέρουν το ζευγάρι πιο κοντά. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το σεξ στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης προκαλεί πρόωρο τοκετό, μειωμένο βάρος ή ύψος του παιδιού ή προβλήματα υγείας σε αυτό. Οι προσταγλανδίνες, οι οποίες παράγονται κατά τη διάρκεια του τοκετού, βρίσκονται και στο σπέρμα, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες. Επίσης, οι μεμβράνες δε σπάνε κατά τη σεξουαλική επαφή.

• Τι δεν είναι ασφαλές;
Δεν πρέπει να κάνετε έρωτα με το σύντροφό σας αν αυτός έχει λοίμωξη με έρπητα, χλαμύδια, κονδυλώματα ή HIV. Αν προσβληθείτε και εσείς, τότε η λοίμωξη μπορεί να περάσει και στο μωρό,με επικίνδυνες επιπτώσεις.

• Πότε απαγορεύεται το σεξ;
Ο γυναικολόγος σας ή και η μαία σας μπορεί να διαγνώσουν ότι είναι επικίνδυνο να έχετε σεξουαλικές επαφές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να σας τις απαγορεύσουν. Οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου είναι:
• Ιστορικό αποβολής ή επαπειλούμενη αποβολή.
• Ανεξήγητη κολπική αιμορραγία, εκκρίσεις ή πόνοι.
• Διαφυγή αμνιακού υγρού (που περιβάλλει το μωρό μέσα στη μήτρα).
• Ιστορικό πρόωρου τοκετού (πριν από τις 37 εβδομάδες) ή συμπτώματα που συνιστούν κίνδυνο πρόωρου τοκετού (πρόωρες συσπάσεις της μήτρας).
• Πρόδρομος πλακούντας, όπου ο πλακούντας βρίσκεται κοντά στον τράχηλο της μήτρας.
• Τραχηλική ανεπάρκεια, όπου ο τράχηλος είναι αδύναμος και διαστέλλεται πρόωρα, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για αποβολή ή πρόωρο τοκετό.