Αλλεργίες & Καλλυντικά-Για ομορφιά χωρίς προβλήματα

Από τον Ιωάννη Μωυσίδη,
Αλλεργιολόγος - Ανοσολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ και Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Η ατομική υγιεινή και φροντίδα επιβάλλει όλο και πιο συχνά σε όλους μας τη χρήση καλλυντικών, αυξάνοντας όμως και την πιθανότητα κάποιας αλλεργικής αντίδρασης του οργανισμού μας σ’ αυτά. Μερικές απλές συμβουλές μπορούν να μας προστατεύσουν σε σημαντικό βαθμό από τις τυχόν ενοχλητικές παρενέργειες της... ομορφιάς.

Τα καλλυντικά προϊόντα, όπως οι ενυδατικές κρέμες, τα σαμπουάν, τα αποσμητικά, τα make-up και οι κολόνιες, έχουν γίνει μέρος της καθημερινής περιποίησης του δέρματος. Όπως προκύπτει από στοιχεία, στις ανεπτυγμένες χώρες, οι ενήλικοι χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο τουλάχιστον επτά διαφορετικά καλλυντικά κάθε μέρα.
Όμως, τα καλλυντικά, παρότι χρησιμοποιούνται για λόγους υγείας και τόνωσης του δέρματος, μπορούν να προκαλέσουν δερματικό ερεθισμό ή αλλεργική αντίδραση. Ορισμένα συστατικά τους, όπως αρώματα και συντηρητικά, μπορούν να δράσουν ως αλλεργιογόνα, ουσίες δηλαδή που προκαλούν αλλεργική αντίδραση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αντίδρασης σε καλλυντικά;

• Δερματίτιδα εξ επαφής: Είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή (κοκκίνισμα, κνησμό και πρήξιμο του δέρματος) και διακρίνεται σε:
• Ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής (πιο συχνή από την αλλεργική δερματίτιδα). Αναπτύσσεται όταν μία ερεθιστική ή «σκληρή» ουσία βλάπτει το δέρμα. Συνήθως αρχίζει με τη μορφή κνηδωτικού και αποφολιδωμένου δέρματος ή εξανθήματος, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε φυσαλίδες που υδρορροούν, ειδικά αν το δέρμα ερεθίζεται επιπλέον από το επίμονο ξύσιμο. Περιοχές όπως η εξωτερική ευαίσθητη στοιβάδα του δέρματος στα βλέφαρα ή όπου το δέρμα είναι ξηρό έχουν μεγαλύτερη ευπάθεια στην ανάπτυξη ερεθιστικής δερματίτιδας.
• Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής. Συμβαίνει σε άτομα αλλεργικά σε ένα συγκεκριμένο συστατικό του καλλυντικού. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοκκίνισμα, κνησμό και, σε σοβαρές περιπτώσεις, εκδορά του δέρματος. Το πρόσωπο, τα χείλη, τα μάτια, τα αφτιά και ο λαιμός είναι οι πιο κοινές περιοχές ανάπτυξης αλλεργιών σε καλλυντικά, αν και τέτοιες αντιδράσεις μπορούν να συμβούν οπουδήποτε.

Ο χρόνος εμφάνισης των συμπτωμάτων ποικίλλει. Για ισχυρές ουσίες, όπως τα αρώματα, αντίδραση μπορεί να υπάρξει ακόμα και σε λίγα λεπτά μετά την έκθεση στον αλλεργιογόνο παράγοντα, ενώ σε ασθενέστερες ουσίες, όπως το σαπούνι, παρόμοια αντίδραση μπορεί να προκύψει έπειτα από μέρες ή και εβδομάδες. Σε μερικές περιπτώσεις, αλλεργική ευαισθητοποίηση σε ένα προϊόν μπορεί να παρουσιαστεί και από χρόνια συνεχή έκθεση.

Τι προκαλεί μια «αλλεργική αντίδραση σε καλλυντικά»;

• Στην ερεθιστική δερματίτιδα, χημικά παράγωγα τραυματίζουν κατευθείαν την εξωτερική στοιβάδα του δέρματος.
• Στην αλλεργική δερματίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά σε μία συγκεκριμένη, κατά τα άλλα αθώα, ουσία (το καλλυντικό αλλεργιογόνο) την οποία το σώμα παραδόξως θεωρεί «ξένη» και «επικίνδυνη».

Πόσο συχνές είναι οι αντιδράσεις σε καλλυντικά;

Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις σε καλλυντικά είναι σπάνιες. Πάντως, δεν είναι ασυνήθιστο σε μερικές περιπτώσεις να αναπτυχθεί ήπια αντίδραση - μέχρι και 10% του πληθυσμού εμφανίζει κάποιου τύπου αντίδραση, συνηθέστερα οι γυναίκες, γιατί χρησιμοποιούν καλλυντικά συχνότερα απ’ ό,τι οι άνδρες.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος σε μια αλλεργική αντίδραση;

Να σταματήσει να χρησιμοποιεί όλα τα καλλυντικά. Όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν, μπορεί να επαναλάβει τη χρήση τους, ένα-ένα όμως κάθε φορά. Αυτό βοηθά να προσδιοριστεί το συγκεκριμένο ενοχοποιητικό για την αλλεργία καλλυντικό. Εάν τα συμπτώματα δεν βελτιώνονται μετά την παύση χρήσης τους, πρέπει να συμβουλευτεί έναν ειδικό ιατρό.

Πώς διαγιγνώσκονται οι αλλεργικές αντιδράσεις;

Με την εμφάνιση των συμπτωμάτων και με το ιστορικό έκθεσης σε καλλυντικά προϊόντα. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ενήλικοι χρησιμοποιούν πολλά καλλυντικά, είναι σχετικά δύσκολη η αναγνώριση του αιτίου σε υποψία αλλεργίας. Ο ειδικός ιατρός χρησιμοποιεί το Patch skin test (δερματικό test επικόλλησης) διαγνωστικού ελέγχου σε 30 συνηθέστερα -καθημερινής χρήσης δερμοαλλεργιογόνα, για να θέσει την ακριβή διάγνωση.

Πώς θεραπεύονται οι αντιδράσεις στα καλλυντικά;

• Με αποφυγή του αιτίου.
• Με κρέμες ή αλοιφές κορτιζόνης, οι οποίες βοηθούν στον έλεγχο της κνίδωσης, του οιδήματος και του κοκκινίσματος (καταπολέμηση της φλεγμονής).
• Με ανοσοτροποποιητικές κρέμες ή αλοιφές (όπως τακρόλιμους ή πιμεκρόλιμους) όταν επιλεκτικά στοχεύουμε στην ελάττωση χρήσης κορτιζόνης ή επιπρόσθετα σε δύσκολες και μακροχρόνιες συνδυαστικές θεραπείες.
• Με τη χρήση κάποιου αντιβιοτικού, συστηματικά ή τοπικά, σε περίπτωση που οι φυσαλιδώδεις αλλοιώσεις επιμολύνονται.

Πώς προλαμβάνονται οι αλλεργικές αντιδράσεις στα καλλυντικά;

• Φροντίστε να διαβάζετε τα συστατικά στην ετικέτα του προϊόντος και να αποφεύγετε το ενοχοποιητικό συστατικό που είχε προκαλέσει αντίδραση στο παρελθόν.
• Σε χρήση νέου καλλυντικού, συνιστάται να κάνετε ένα «mini-patch test» με την εφαρμογή της ουσίας στον έσω αγκώνα ή στον καρπό για 24 ώρες και την παρατήρηση για τυχόν αντιδράσεις.
• Προτιμήστε να χρησιμοποιείτε καλλυντικά προϊόντα βασισμένα σε απλές συνταγές. Περισσότερα συστατικά σημαίνουν μεγαλύτερος κίνδυνος αλλεργικών αντιδράσεων.
• Βάλτε το άρωμα στο ρούχο σας και όχι στο δέρμα και αφήστε το να εξατμιστεί πριν το φορέσετε.
• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στον χρόνο που φοράτε το make-up, αποφύγετε την επαφή με το δέρμα για μακροχρόνιο διάστημα.
• Προτιμήστε υποαλλεργικά προϊόντα, fragrance free και non - comedogenic, αν και προϊόντα με αυτές τις ετικέτες είναι δυνατό, έστω και σπανιότατα, να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις.