Εργαζόμενοι & ηλεκτρονικοί υπολογιστές-Μυστικά υγείας στο γραφείο

Από τον Hλία Μπέλλο,
Ιατρός Εργασίας, Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτελεί την πιο θεαματική αλλαγή στον εργασιακό χώρο τα τελευταία 15 χρόνια. Παράλληλα, όμως, αυξάνονται και τα προβλήματα υγείας που συνδέονται με αυτούς. Μερικές απλές «συνήθειες» μπορούν να μας προστατεύσουν αποτελεσματικά.

Τα πιο συχνά προβλήματα που παρουσιάζονται στους εργαζομένους σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι τσούξιμο στα μάτια, θάμπωμα, διπλή όραση, ευαισθησία στο φως, πονοκέφαλος, ναυτία, νευρικότητα, αλλά κυρίως μυοσκελετικοί πόνοι (οσφυαλγία, πονοκέφαλος, αυχεναλγία, ραχιαλγία, μυϊκοί σπασμοί κ.ά.). Μάλιστα, οι εργαζόμενοι με ηλικία άνω των 40 παρουσιάζουν μυοσκελετικά προβλήματα πιο συχνά, γεγονός που οφείλεται στη δυσκολία προσαρμογής στην απόσταση του οπτικού ερεθίσματος, που τους υποχρεώνει σε σταθερή σωματική στάση απέναντι στην οθόνη για να διατηρήσουν σταθερή οπτική απόσταση.
Μία εργονομικά σχεδιασμένη θέση εργασίας πρέπει, λοιπόν, να εξασφαλίζει τη σωματική και ψυχική υγεία του εργαζομένου και να επιτρέπει την άνετη, απρόσκοπτη και αποδοτική εκτέλεση της εργασίας. Ειδικότερα:

• Χειριστής: Τα χέρια να ακουμπούν πάνω στο γραφείο και να μην αιωρούνται στον αέρα κατά τη διάρκεια της εργασίας. Τα πόδια να ακουμπούν στο δάπεδο ή σε υποπόδιο και να μην κρέμονται στον αέρα. Να κάνουμε συχνά διαλείμματα, ασχολούμενοι με άλλες εργασίες.
• Κάθισμα: Η ρύθμιση του καθίσματος γίνεται σύμφωνα με το ύψος του χειριστή.
• Στάσου μπροστά από το κάθισμα. Ρύθμισε το ύψος, ώστε το υψηλότερο σημείο του καθίσματος (σε οριζόντια θέση) να είναι ακριβώς κάτω από το πάνω μέρος του γονάτου (εικόνα 1).
• Κάθισε στο κάθισμα και τοποθέτησε τα πόδια σου στο δάπεδο. Έλεγξε ώστε στο διάκενο μεταξύ του πρόσθιου χείλους του καθίσματος και του κατώτερου τμήματος των ποδιών να μπορεί να χωρέσει μια σφιχτή γροθιά (εικόνα 2).
• Ρύθμισε την πλάτη του καθίσματος προς τα μπρος ή προς τα πίσω, όσο και πάνω ή κάτω, έτσι ώστε να εφαρμόζει στην καμπυλότητα του κατώτερου τμήματος της μέσης (εικόνα 3).
• Κάθισε ευθυτενής με τα χέρια σου χαλαρά στο πλάι. Κάμψε τους αγκώνες σου, ώστε να σχηματίσουν ορθή γωνία (90ο) και ρύθμισε το ύψος των μπράτσων υποστήριξης μέχρι αυτά να ακουμπήσουν την κάτω επιφάνεια των αγκώνων (εικόνα 4).
• Γραφείο: Είναι σημαντικό να μπορεί να ρυθμιστεί το ύψος του γραφείου, έτσι ώστε να σχηματίζεται στα χέρια γωνία 90 μοιρών μεταξύ βραχίονα και πήχη.
• Υποπόδιο: Το υποπόδιο εξασφαλίζει άνετη στάση του χειριστή, με λιγότερη επιβάρυνση της μέσης, ιδίως στους μικρόσωμους (ύψους κάτω του 1.60μ.)
• Πληκτρολόγιο: Τοποθετείται πιο κοντά στο στοιχείο με το οποίο συνεργάζεται, δηλαδή είτε στην οθόνη είτε στο κείμενο. Τα χέρια του χειριστή δεν πρέπει να αιωρούνται, αλλά να ακουμπούν στο γραφείο. Χτυπάμε απαλά τα πλήκτρα και όχι με δύναμη.
• Ποντίκι (εικόνα 5): Τοποθετείται στο ίδιο ύψος με το πληκτρολόγιο και όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πληκτρολόγιο και στο σώμα για να μειωθεί η καταπόνηση. Διατηρούμε τον καρπό μας σε ευθεία γραμμή. Αν χρειαστεί η μετακίνηση του ποντικού, μετακινούμε όλο το άνω άκρο και όχι μόνο τον καρπό. «Παλαμιάζοντας» το ποντίκι, βοηθάμε στη διατήρηση του καρπού σε ευθεία γραμμή και αποφεύγονται οι μικρομετακινήσεις του. Χρησιμοποιείτε ειδικό υποστήριγμα του καρπού (μαξιλαράκι).
• Οθόνη (εικόνα 6): Η ιδανική απόσταση μεταξύ ματιών και οθόνης είναι περίπου 60 - 80 εκατοστά. Το ιδανικό ύψος της οθόνης είναι τέτοιο που ο φυσιολογικός άξονας του βλέμματος όταν κοιτάμε προς το πάνω χείλος της οθόνης είναι πρακτικά οριζόντιος. Η ιδανική κλίση της οθόνης είναι εκείνη που σχηματίζει ορθή γωνία μεταξύ της οθόνης και του κύριου άξονα του βλέμματος. Η οθόνη πρέπει να τοποθετείται έτσι ώστε να αποφεύγονται οι αντανακλάσεις από το φως της ημέρας ή από τον εσωτερικό φωτισμό.

Το οπτικό σύστημα

Το οπτικό σύστημα «σηκώνει» ίσως το μεγαλύτερο φορτίο κατά τη διάρκεια της εργασίας στους υπολογιστές, αλλά δεν υπάρχει επιστημονική επιβεβαίωση για αυξημένες οφθαλμικές παθήσεις.
Στους χειριστές υπολογιστών υπάρχουν προβλήματα λόγω της γρήγορης εναλλαγής των πληροφοριών στην οθόνη.
Το οπτικό σύνδρομο των χειριστών υπολογιστών μπορεί να είναι παροδική μυωπία (ο πάσχων δεν μπορεί να δει καθαρά τα μακρινά αντικείμενα από λίγα λεπτά μέχρι κάποιες ώρες μετά τη χρήση υπολογιστών), κόπωση των ματιών (εμφανίζεται ως επώδυνο αίσθημα βάρους στα βλέφαρα ή στο μέτωπο), αυξημένη ευαισθησία στο φως, ξηρά, ερεθισμένα ή υγρά μάτια και θολή όραση (για κοντινά και μακρινά αντικείμενα). Μερικές φορές παρουσιάζονται διπλωπία ή μετεικάσματα, εικόνες που παραμένουν στην όραση μετά τον εξωτερικό ερεθισμό.
Για την πρόληψη φαινομένων ανακλάσεων πάνω στην οθόνη και της οπτικής κόπωσης πρέπει:

• Οι οθόνες να τοποθετούνται μακριά από τα παράθυρα.
• Να μην υπάρχει παράθυρο μπροστά ή πίσω από την οθόνη
• Ο οπτικός άξονας του χειριστή να είναι παράλληλος προς τη διάταξη των παραθύρων.
• Τα παράθυρα να διαθέτουν κουρτίνες ή παραπετάσματα.
• Όταν τα παράθυρα δεν μπορούν να «σκοτεινιάσουν» (για λειτουργικούς λόγους), αποτελεσματική λύση δίνει η δυνατότητα κλίσης της οθόνης από 88 έως 105 μοίρες σε σχέση με το οριζόντιο επίπεδο.
• Όταν χρησιμοποιείται τεχνητός φωτισμός, ο οπτικός άξονας του χειριστή να είναι παράλληλος προς τη διάταξη των φωτιστικών σωμάτων.