Κάπνισμα-Νικήστε το, για καλύτερη ζωή

Από την Παρασκευή Αραβωσιτά,
Πνευμονολόγος - Εντατικολόγος, Επιμελήτρια ΜΕΘ Ενηλίκων Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Είναι πλέον ευρέως γνωστές οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία μας και στην ποιότητα ζωής μας. Δεν είναι, όμως, ακόμα τόσο γνωστό ότι η ιατρική, όπως εφαρμόζεται και από το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος του ΜΗΤΕΡΑ, μπορεί να δώσει αποτελεσματικές λύσεις σε όσους επιθυμούν να απαλλαγούν από αυτόν τον βλαπτικό εθισμό..

Η εξάρτηση από τον καπνό είναι μια χρόνια κατάσταση, που συχνά απαιτεί επανειλημμένες παρεμβάσεις. Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια ή μόνιμη αποχή από το κάπνισμα. Έτσι, όλοι οι καπνιστές θα πρέπει να ενημερώνονται γι’ αυτές και να παροτρύνονται να προσπαθήσουν, από τα ειδικά κέντρα που βρίσκονται σε πολλές νοσηλευτικές μονάδες της χώρας, όπως το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος του ΜΗΤΕΡΑ.
Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως περίπου 1,1 δισεκατομμύριο άνθρωποι χρησιμοποιούν προϊόντα καπνού και οι περισσότεροι από αυτούς επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Από τους καπνιστές ποσοστό περίπου 70% έχει σκεφτεί να διακόψει το κάπνισμα έστω μία φορά, 35% προσπαθεί να το διακόψει τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, αλλά μόνο το 6% από αυτούς καταφέρνει να διατηρήσει την αποχή.
Το κάπνισμα ενοχοποιείται για ποσοστό περίπου 80% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα, 80% των θανάτων από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και για το 17% των θανάτων από στεφανιαία νόσο. Κατά μέσο όρο το κάπνισμα οδηγεί σε απώλεια 12 υγιών χρόνων ζωής και ελαττώνει τη διάρκεια της ζωής κατά 8 χρόνια.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τον γυναικείο πληθυσμό, είναι γνωστό ότι ο καρκίνος του πνεύμονα ευθυνόταν για το 3% των θανάτων το 1950, ενώ το 2000 το αντίστοιχο ποσοστό άγγιξε το 25%. Συγκεκριμένα το 2000 περισσότερες γυναίκες πέθαναν από καρκίνο του πνεύμονα παρά από καρκίνο του μαστού, της μήτρας και των ωοθηκών αθροιστικά.

Κάπνισμα και εγκυμοσύνη

Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης παραμένει μεγάλο πρόβλημα της δημόσιας υγείας, παρά την αυξημένη γνώση των επιπτώσεων του καπνού στο έμβρυο και στην έκβαση της κύησης. Αν και τα ποσοστά του καπνίσματος στις εγκύους τείνουν να ελαττωθούν τα τελευταία χρόνια, σημαντικός αριθμός γυναικών συνεχίζει να καπνίζει στη διάρκεια της κύησης και μόνο το ένα τρίτο εκείνων που διακόπτουν το κάπνισμα στην εγκυμοσύνη διατηρεί την αποχή έναν χρόνο μετά τον τοκετό. Οι περισσότερες προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος γίνονται χωρίς βοηθητικά μέσα (μόνο με τη δύναμη της θέλησης) και συνδέονται με χαμηλά ποσοστά επιτυχίας (3% - 5%). Υψηλότερα ποσοστά επιτυγχάνονται όταν οι καπνιστές ζητούν βοήθεια από τους ειδικούς για τη διακοπή του. Ακόμη και τότε, η σταθερή αποχή από το κάπνισμα είναι δύσκολη και συχνά απαιτούνται πολλές προσπάθειες μέχρι να επιτευχθεί η μακροπρόθεσμη αποχή. Δύο προσεγγίσεις έχουν ένδειξη και αποτελεσματικότητα για τη διακοπή του καπνίσματος: η φαρμακευτική αγωγή και η συμβουλευτική παραίνεση.

Οι θεραπείες

Οι τρέχουσες φαρμακευτικές θεραπείες για τη διακοπή του καπνίσματος είναι οι εξής:

Α. Θεραπεία υποκατάστασης της νικοτίνης.

Η θεραπεία αυτή έχει ως στόχο να αντικαταστήσει τη νικοτίνη που προσλαμβάνεται από τα τσιγάρα, ελαττώνοντας έτσι τα συμπτώματα στέρησης που παρουσιάζονται με τη διακοπή του καπνίσματος. Υπάρχουν διάφορες μορφές υποκατάστατων της νικοτίνης, όπως οι τσίχλες και τα αυτοκόλλητα νικοτίνης.

Β. Υδροχλωρική βουπροπιόνη βραδείας αποδέσμευσης.

Είναι η πρώτη φαρμακολογική ουσία που δεν περιέχει νικοτίνη και έχει εγκριθεί για τη διακοπή του καπνίσματος τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1997. Έχει αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα σε άτομα που καπνίζουν περισσότερα από 10 - 15 τσιγάρα την ημέρα και είναι αποφασισμένοι να διακόψουν το κάπνισμα. Θεωρείται καλή θεραπευτική επιλογή για καπνιστές που επιχειρούν να διακόψουν το κάπνισμα για πρώτη φορά, καθώς και γι’ αυτούς που δεν μπορούν να ανεχτούν την αγωγή με υποκατάστατα της νικοτίνης. Επίσης, για εκείνους στους οποίους η αγωγή με τα υποκατάστατα έχει αποτύχει.

Γ. Εναλλακτικές θεραπείες.

• Βελονισμός. Η ανασκόπηση 20 μελετών δεν βρήκε κανένα όφελος από τον βελονισμό σε σύγκριση με εικονικό βελονισμό. Η εφαρμογή του, όμως, είναι ίσως καλύτερη από το να μην υπάρχει καμία παρέμβαση.
• Υπνοθεραπεία. Είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητά της, καθώς δεν είναι δυνατό να συγκριθεί με μια εικονική διαδικασία που θα μπορούσε να ελέγξει για πιθανές μη ειδικές δράσεις.