Ενδομητρίωση-Γιατί επιβάλλεται η πρόληψη

Από τον Δημήτριο Καλαμπόκη,
Γυναικολόγος, Συνεργάτης Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ

Στο 50% των γυναικών που εμφανίζουν πρόβλημα στειρότητας αιτία είναι η ενδομητρίωση. Η φύση της ασθένειας και οι επιπτώσεις της είναι τέτοιες που η ενημέρωση, η πρόληψη και η συστηματική παρακολούθηση κρίνονται επιβεβλημένες.

Είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ότι ένα πρόβλημα στειρότητας στον γενικό πληθυσμό οφείλεται σε μία παθολογική κατάσταση που συναντάται στην κοιλιακή χώρα της γυναίκας και ονομάζεται ενδομητρίωση.
Τι είναι όμως η ενδομητρίωση; Είναι μία κλινική και παθολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, κυρίως στην ελάσσονα πύελο, στις ωοθήκες, στα στηρίγματα της μήτρας αλλά και μέσα στην κοιλιακή χώρα. Η ενδομητρίωση αρχίζει να εμφανίζεται με την αρχή της περιόδου, διότι η ανάπτυξη και η εξέλιξή της εξαρτώνται από τη δράση των ορμονών (οιστρογόνων). Η εμφάνιση της ενδομητρίωσης στον γενικό πληθυσμό είναι 2% - 3%, αλλά στις γυναίκες με πρόβλημα στειρότητας το ποσοστό ανέρχεται στο 30%. Από αυτές το ποσοστό λόγω της ενδομητρίωσης είναι το 50%. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, συζητήσεις και ερευνητικές εργασίες για τον μηχανισμό ανάπτυξης και εμφάνισης της ενδομητρίωσης, χωρίς ωστόσο να εκφράζεται τεκμηρίωση για τη δημιουργία της:

1. Θεωρία μετανάστευσης των κυττάρων και εμφύτευση στην κοιλιά, έπειτα από παλινδρόμηση του αίματος διά των σαλπίγγων στη διάρκεια της περιόδου.

2. Θεωρία της αλλαγής (μετάπλασης) των κυττάρων του περιτόναιου της κοιλιάς και μετατροπής της σε κύτταρα ενδομητρίου.

3. Βιοχημικοί παράγοντες μπορούν να διεγείρουν κύτταρα του περιτόναιου και να τα μετατρέψουν σε κύτταρα ενδομητρίου.

Τα συμπτώματα
Η ενδομητρίωση προσβάλλει γυναίκες μεταξύ 25 - 45 ετών και τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι:

• Δυσμηνόρροια (πόνος στην περίοδο)
• Δυσπαρευνία (ενόχληση - πόνος στην επαφή)
• Στείρωση

Πολλές φορές ασθενείς με ενδομητρίωση εμφανίζουν ανωμαλία στην περίοδο, προβλήματα ωορρηξίας σε προχωρημένη κατάσταση, αιματουρία ή εντερορραγία (προσβολή ουροποιητικού συστήματος και βλεννογόνου του εντέρου). Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορούν να προσφέρουν σημαντική διαγνωστική βοήθεια. Όμως, η τελική διάγνωση πραγματοποιείται με τη λαπαροσκόπηση, ακόμα και σε ήπια ενδομητρίωση, χωρίς έντονα συμπτώματα και με μόνο πρόβλημα τη στείρωση. Η ενδομητρίωση ταξινομείται αναλόγως των βλαβών που προκαλεί σε περιτόναιο, ωοθήκες, σάλπιγγες, βάσει του μεγέθους των εστιών, αλλά και των συμφύσεων που δημιουργούνται, και ανάλογα με το άθροισμα της βαθμολογίας σε τέσσερα στάδια:

• ΣΤΑΔΙΟ Ι - Ελάχιστη 1 - 5 βαθμοί
• ΣΤΑΔΙΟ ΙΙ - Ελαφρά 6 - 15 βαθμοί
• ΣΤΑΔΙΟ ΙΙΙ - Μέτρια 16 - 40 βαθμοί
• ΣΤΑΔΙΟ ΙV - Bαριά >40 βαθμών

Η αντιμετώπιση
Η θεραπεία μπορεί να είναι χειρουργική, φαρμακευτική ή συνδυασμός και των δύο. Σαν φαρμακευτική συνιστάται η χορήγηση α) αντισυλληπτικού, β) Ντανοζόλης και γ) GNRH αναλόγων. Ως χειρουργική αγωγή, η λαπαροσκόπηση εξασφαλίζει μικρότερη νοσηρότητα, λιγότερες πιθανότητες υποτροπών και συμφύσεων μετεγχειρητικά.
Σκοπός είναι η εξάλειψη με καυτηριασμό των ενδομητριωσικών εστιών και αποκατάσταση των υπαρχουσών συμφύσεων. Ασθενείς με συμφύσεις ή με ενδομητρίωση που υποβάλλονται σε επέμβαση για ενδομητρίωση και δεν επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη, έπειτα από 1 ή 2 χρόνια πρέπει να είναι υποψήφιες για εξωσωματική γονιμοποίηση.
Το κακό της ενδομητρίωσης είναι ότι ακόμα και μετά τη χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων ή και κατόπιν της χειρουργικής επέμβασης, υποτροπιάζει σε μεγάλο βαθμό και χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση και αντιμετώπιση.
Πρέπει να τονίσουμε (αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός του άρθρου) την αξία της πρόληψης, της παρακολούθησης των συμπτωμάτων και της αντιμετώπισης, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερη υγεία και ομαλή μετάβαση στο στάδιο της εγκυμοσύνης.