Καρκίνος Μαστού Πρόληψη και Θεραπεία
Από τον Δρ. Βασίλη Βενιζέλο,
MD, MPhil(UK), Χειρουργό Μαστολόγο,
Διευθυντή τμήματος μαστού «ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ» Αθηνών, Συνεργάτη Κέντρου Μαστού Μαιευτηρίου «Λητώ»
Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή κακοήθειας που εμφανίζεται στον γυναικείο πληθυσμό. Παγκοσμίως 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει τη νόσο κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της. Περίπου 5-7% από το σύνολο των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού είναι κληρονομούμενοι. Τα τελευταία χρόνια λόγω του διαρκώς αυξανόμενου προληπτικού ελέγχου, εντοπίζονται βλάβες σε πολύ πρώιμο στάδιο.
Πώς γίνεται η πρόληψη του καρκίνου
Στις ασθενείς από 50 έως 65 ετών προτείνεται προληπτικός έλεγχος με μαστογραφία μία φορά τον χρόνο και από 40 έως 49 ετών μία φορά κάθε 1 έως 2 χρόνια, συνοδευόμενη πάντα από κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό.
Χειρουργικές επεμβάσεις
Η χειρουργική επέμβαση με αφαίρεση του όγκου του μαστού αποτελεί τη βασική θεραπεία του πρώιμου διηθητικού καρκίνου του μαστού. Οι επεμβάσεις που εφαρμόζονται σήμερα είναι η τοπική εκτομή του όγκου (ευρεία εκτομή ή μερική μαστεκτομή) και η ολική μαστεκτομή, η οποία μερικές φορές μπορεί να συνοδεύεται και με άμεση αποκατάσταση. Η μέθοδος της ογκεκτομής μπορεί να εφαρμοστεί σε ασθενείς οι οποίες έχουν ένα σχετικά μικρό όγκο, δεν βρίσκεται κοντά στην θηλή και είναι μίας μόνο εστίας. Δυστυχώς οι ασθενείς δεν μπορούν να υποβληθούν σε αυτήν την επέμβαση, όταν οι όγκοι είναι μεγάλοι, όταν υπάρχει πολυεστιακότητα ή όταν υπάρχει όγκος με εισολκή της θηλής. Τότε αναγκαστικά η ασθενής υποβάλλεται σε μαστεκτομή, η οποία σε πάρα πολλές περιπτώσεις συνοδεύεται από αποκατάσταση άμεση ή σε δεύτερο χρόνο.
Η συντηρητική επέμβαση αφορά και τις λεγόμενες προκαρκινικές βλάβες, όπως είναι το λοβιακό καρκίνωμα in situ(LCIS) ή το ενδοπορικό καρκίνωμα in situ(DCIS). Το πρώτο είναι ένα τυχαίο εύρημα κατά τη διάρκεια βιοψιών και, αν είναι μόνο στον ένα μαστό και σε μικρή ένταση, δε χρειάζεται περαιτέρω θεραπεία. Το δεύτερο είναι ένα εύρημα μαστογραφικού ελέγχου, τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από μικροασβεστώσεις και συνήθως η ογκεκτομή πρέπει να ακολουθείται από ακτινοβολία ή γίνεται και ορμονοθεραπεία.
Λεμφαδενικός καθαρισμός της μασχάλης. Είναι αναγκαίος;
Μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων ετών στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι η εφαρμογή του εντοπισμού του φρουρού λεμφαδένα (sentinel node). Με τον όρο αυτόν ορίζουμε τον πρώτο λεμφαδένα στη σύστοιχη μασχάλη, ο οποίος δέχεται την λέμφο από την περιοχή του όγκου. Εάν αυτός ο λεμφαδένας δεν έχει καρκινικά κύτταρα, τότε συνήθως και οι υπόλοιποι λεμφαδένες στην μασχαλιαία χώρα δεν θα έχουν καρκινικά κύτταρα, άρα δεν είναι τις περισσότερες φορές απαραίτητη η αφαίρεσή τους, η οποία συχνά προκαλεί οίδημα στο άνω άκρο και δυσκινησία του ώμου.
Εάν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα, τότε ο χειρουργός- ογκολόγος πρέπει να αφαιρέσει όλους τους λεμφαδένες της μασχάλης. Πώς γίνεται όμως αυτή η μέθοδος;
Πριν από το χειρουργείο γίνεται έγχυση πολύ μικρής, ακίνδυνης ποσότητας ραδιενεργού υλικού και τις περισσότερες φορές ακολουθείται από λεμφαγγειογραφία για τον εντοπισμό ενός ή περισσοτέρων φρουρών λεμφαδένων. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης γίνεται έγχυση και χρωστικής ουσίας έτσι ώστε να μπορεί να ανευρεθεί ο λεμφαδένας, ο οποίος είναι χρωματισμένος μπλε και έχει τις περισσότερες κρούσεις και αποστέλλεται για εξέταση κατά την διάρκεια της επέμβασης. Για να εφαρμοστεί αυτή η μέθοδος, αναγκαίο είναι οι ασθενείς να έχουν μικρούς όγκους, κλινικά μη ψηλαφητούς μασχαλιαίους λεμφαδένες και να είναι απόλυτα ενημερωμένες από τον χειρουργό τους.
Αποκατάσταση μετά από μαστεκτομή
Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική μαστεκτομή συνήθως μπορούν να υποβληθούν και σε αποκατάσταση άμεση ή σε δεύτερο χρόνο. Η άμεση αποκατάσταση γίνεται κατά τη διάρκεια του ίδιου χειρουργείου, αμέσως μετά την επέμβαση της μαστεκτομής. Είναι μια μέθοδος η οποία μέσα από πάρα πολλές μελέτες έχει αποδειχτεί το ίδιο ασφαλής, δεν επηρεάζει την επιβίωση της ασθενούς ούτε τις μετέπειτα θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία. Η μέθοδος που θα ακολουθηθεί για την αποκατάσταση του μαστού θα αποφασιστεί σε συνεργασία και των τριών, ασθενή, χειρουργό, πλαστικό χειρουργό. Μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος (skin sparing mastectomy)
Αυτού του είδους η μαστεκτομή εφαρμόζεται κυρίως σε ασθενείς οι οποίες έχουν πολυεστιακή ή πολύ εκτεταμένη προκαρκινική βλάβη καθώς επίσης και σε ασθενείς οι οποίες έχουν μικρούς όγκους πίσω από τη θηλή. Αφορά την αφαίρεση της θηλής μαζί και της θηλαίας άλω και μικρής έκτασης δέρματος. Μετά τη μαστεκτομή και την οποιαδήποτε αναγκαία χειρουργική προσπέλαση της μασχάλης γίνεται αποκατάσταση. Το κέρδος με αυτήν την επέμβαση είναι ότι υπάρχει μεγάλη ποσότητα δέρματος και έτσι μπορεί να επιτευχθούν πολύ καλύτερα αισθητικά αποτελέσματα από μία τυπική μαστεκτομή. Όλες οι μελέτες συνηγορούν υπέρ του ότι αυτού του είδους η μαστεκτομή, εάν γίνει με τον σωστό τρόπο, δεν ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους για τοπική υποτροπή από ό,τι η κλασική μαστεκτομή.
