Ποιος είναι ο ρόλος της μαίας ψυχοπροφυλάκτριας στον τοκετό

Από την κα Μερόπη Μπουλτούκα,
Μαία-Ψυχοπροφυλάκτρια, Συνεργάτη Μαιευτηρίου «Λητώ»

Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε ότι ο ρόλος της μαίας ξεκινά πριν από την ημέρα του τοκετού. Ο ιατρός συστήνει την ψυχοπροφυλάκτρια μαία η οποία καλείται να ενημερώσει, να «μυήσει» στα μυστικά του τοκετού την έγκυο γυναίκα πριν από τον τοκετό, Η προετοιμασία αυτή γίνεται τους τελευταίους μήνες της κύησης και δεν αφορά μόνο το σώμα, αλλά κυρίως αποβλέπει στην ψυχική ηρεμία της επιτόκου.
Είναι σημαντικό η έγκυος γυναίκα να γνωρίζει ότι ο τοκετός απαιτεί χρόνο και υπομονή. Υπομονή απ'όλους μας αλλά κυρίως από την ίδια. Θα πρέπει λοιπόν να αποκτήσει μια άλλη σχέση με τον χρόνο σε ό,τι αφορά την ημέρα που θα φέρει στον κόσμο το μωρό της. Μόνο όταν η γυναίκα γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα της κατά τη διάρκεια του τοκετού, μπορεί πραγματικά να είναι υπομονετική, να συμμετέχει στη διαδικασία απαλλαγμένη από το άγχος και το μόνιμο βασανιστικό ερώτημα «σε πόση ώρα θα γεννήσω;».
Έτσι λοιπόν η μαία φροντίζει να «χτίσει» την υπομονή της, γνωρίζοντάς της όχι μόνο τη διαδικασία του τοκετού, αλλά κυρίως τον μηχανισμό του. Η επίτοκος μαθαίνει να «ακούει » το σώμα της, συμφιλιώνεται με τον χρόνο, είναι σε θέση να εκτιμήσει τα συμπτώματα έναρξης τοκετού και, απαλλαγμένη από τον φόβο και την αγωνία του, να φτάσει όσο το δυνατόν νωρίτερα στο μαιευτήριο, χωρίς πανικό να έρθει με ηρεμία στο σωστό χρόνο και ενώ θα βρίσκεται πραγματικά σε διαδικασία τοκετού.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο τοκετός για κάθε γυναίκα είναι μοναδικός και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Η μαία οφείλει να τακτοποιήσει, να βάλει σε σειρά τα κομματάκια από το «παζλ» του τοκετού και κυρίως να ξεχωρίσει τον μύθο από την πραγματικότητα, αφήνοντας στην άκρη την παραφιλολογία και τους «μύθους» που συνοδεύουν την πιο σημαντική στιγμή της ζωής μας.
Όμως και κατά τη διάρκεια του τοκετού η μαία βρίσκεται διαρκώς κοντά στην επίτοκο, σε άμεση συνεργασία με το γιατρό παρακολουθεί την εξέλιξή του κι έχοντας ήδη αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης καθοδηγεί, εμψυχώνει και βοηθά τη γυναίκα.
Ψυχοπροφυλακτική ή επισκληρίδειος ;
Είναι λάθος να βάζουμε την έγκυο γυναίκα σε αυτό το δίλημμα, μιας και το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέξει να γεννήσει με ή χωρίς επισκληρίδειο, ανάλογα με τις αντοχές της, με το πόσο δύσκολο ή εύκολο τοκετό έχει. Κι αυτό φυσικά δεν είναι κάτι που θα πρέπει από πριν να έχει συμφωνηθεί, μιας και ο τοκετός μάς καθοδηγεί, χωρίς να μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τη διάρκεια και την ακριβή εξέλιξή του. Η επισκληρίδειος εξάλλου, καλό είναι να γίνεται εφόσον ο τοκετός έχει ήδη ξεκινήσει, δηλαδή να έχουν προηγηθεί καλές ωδίνες και να έχει γίνει έστω και μια μικρή διαστολή του τραχήλου. Αυτό σημαίνει ότι ήδη η επίτοκος θα πρέπει να συμμετέχει σε αυτήν τη διαδικασία χωρίς πανικό και να αναπνέει σωστά μέχρι να κάνει επισκληρίδειο. Η μαία λοιπόν είναι εκεί να στηρίξει όποια επιλογή κι αν κάνει η επίτοκος, συμβάλλοντας όσο γίνεται στο να έχει μια όμορφη ανάμνηση από αυτήν την εμπειρία.
Πόσο βοηθούν οι αναπνοές στον πόνο ;
Θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι και να πούμε ότι οι αναπνοές δεν είναι παυσίπονο. Η γυναίκα πρέπει να έχει καταλάβει για ποιον λόγο κάνει αναπνοές και σε τι ακριβώς θα τη βοηθήσουν. Γνωρίζει ήδη τον μηχανισμό του τοκετού και αναγνωρίζει τον πόνο, σαν αποτέλεσμα των συστολών της μήτρας. Αναπνέει λοιπόν ακολουθώντας αυτόν τον πόνο χωρίς να εμποδίζει τη φύση να ασκήσει όση δύναμη χρειάζεται σπρώχνοντας το κεφαλάκι του μωρού πάνω στον τράχηλο, με σκοπό να τον ανοίξει. Ελέγχει τον πόνο και μαθαίνει να αναπνέει, ώστε να μην κουράζεται άδικα, να οξυγονώνεται σωστά τόσο η ίδια όσο και το μωρό της. Να προσθέσουμε όμως ότι ο μηχανισμός των αναπνοών αφορά μόνο στη διάρκεια της διαστολής και στο διάστημα που η επίτοκος δεν έχει κάνει επισκληρίδειο. Ο έλεγχος και η σωστή διοχέτευση της αναπνοής αφορά και στο στάδιο της εξώθησης ακόμη και εάν, ή καλύτερα κυρίως αν, η επίτοκος έχει κάνει επισκληρίδειο.
Μετά τον τοκετό πώς μπορεί να βοηθήσει η μαία στον θηλασμό;
Οι συναντήσεις της μαίας με την έγκυο γυναίκα εκτός από την προετοιμασία για τον τοκετό σκοπό έχουν να ενημερώσουν και να προετοιμάσουν τη μέλλουσα μητέρα για τη φροντίδα και την περιποίηση του βρέφους καθώς και να δώσουν όλες τις πληροφορίες για το θηλασμό. Ακόμη κι αν μία γυναίκα γεννήσει με προγραμματισμένη καισαρική τομή μπορεί να έχει τη στήριξη και την καθοδήγηση που χρειάζεται σε ό,τι αφορά τον θηλασμό και τη φροντίδα του νεογέννητου.
Τελειώνοντας να τονίσουμε πως η σχέση αυτή που δημιουργείται ανάμεσα στη μαία, την επίτοκο και τον γιατρό είναι και πρέπει να είναι μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού, που σκοπό έχει ο τοκετός να μη φαντάζει σαν τιμωρία, αλλά να προάγεται στη διάσταση που η φύση μάς τον έχει κληροδοτήσει: ως δώρο.