Μαιευτική αναλγησία-Οι εναλλακτικές μέθοδοι και τα πλεονεκτήματά τους

Από τo Διαμαντή Μόρφη
Αναισθησιολόγος Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ

Ο πόνος είναι ίσως η σημαντικότερη αιτία που αρκετές γυναίκες αντιμετωπίζουν τον τοκετό με κάποιο φόβο. Γι’ αυτό άλλωστε (καθώς αι λόγω της αποτελεσματικότητάς της) έχει καθιερωθεί η επισκληρίδιος ένεση ως ο καλύτερος τρόπος για όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη γέννα.
Νεότερες μελέτες, όμως, δείχνουν ότι αυτό δεν είναι αρκετό και πως υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι εξίσου αποτελεσματικές και με ακόμα εγαλύτερα οφέλη.

Η κλασική αντιμετώπιση του πόνου κατά τον τοκετό είναι η επισκληρίδια αναλγησία ή σε περιπτώσεις όπου αυτή αντενδείκνυται η ενδοφλέβια ορήγηση αναλγητικών παραγόντων. Αν και η ποιότητα της επισκληρίδιας αναλγησίας υπερέχει όλων των άλλων, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι μείωση του πόνου κατά τον τοκετό δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που παίζει σ η μ α ν τ ι κ ό ρόλο στην αξιολόγηση του τοκετού ως θετικής εμπειρίας. Μεγάλη σημασία φαίνεται πως έχουν και άλλοι παράγοντες, όπως η συνεχής ψυχολογική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του τοκετού, η σχέση που ναπτύσσει η μέλλουσα μητέρα με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, η δυνατότητα μεγαλύτερης συμμετοχής της στην όλη διαδικασία, αλλά και οι ροσωπικές προσδοκίες της. Οι εναλλακτικές μέθοδοι αναλγησίας κατά τον τοκετό είναι μη φαρμακολογικές τεχνικές που φαίνεται να πληρούν ις παραπάνω προϋποθέσεις. Είναι ελκυστικές για πολλές γυναίκες που επιθυμούν να βιώσουν τη διαδικασία της γέννας με πιο φυσιολογικό τρόπο να συμπληρώσουν τις κ λ α σ ι κ έ ς μ ε θ ό δ ο υ ς αναλγησίας.
Μερικές από αυτές τις τεχνικές δεν απαιτούν ιδιαίτερη εκπαίδευση ή μηχανήματα, ενώ άλλες προϋποθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό, μηχανήματα ή ιδικά διαμορφωμένους χώρους.

Ο β ε λ ο ν ι σ μ ό ς

Ο βελονισμός είναι τεχνική που χρησιμοποιείται εδώ και 2.000 χρόνια στην Κίνα. Σύμφωνα με τη φιλοσοφική της βάση, υπάρχει ισορροπία και ενοποίηση ανάμεσα στο σύμπαν, στα έμβια και άψυχα όντα και στην ενέργεια (Qi) που ρέει ανάμεσά τους. Οι δύο αντίθετες υνάμεις Yin - Yang ρυθμίζουν τη ροή του Qi, που γίνεται κατά μήκος ενεργειακών καναλιών τα οποία διατρέχουν το σώμα μας (μεσημβρινοί).
Η υγεία εξαρτάται από την ισορροπία Yin - Yang. Σύμφωνα με τη δυτική ιατρική, ο βελονισμός διεγείρει νευρώνες τόσο στο
νωτιαίο μυελό όσο και στον εγκέφαλο,που με τη σειρά τους ελευθερώνουν ουσίες (νευροδιαβιβαστές) μέσα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά και στη συστηματική κυκλοφορία, οι οποί ες προκαλούν αναλγησία. Ειδικές, πολύ λεπτές βελόνες τοποθετούνται σχεδόν ε ανώδυνο τρόπο σε συγκεκριμένα σημεία κατά μήκος διαφορετικών μεσημβρινών.
Ο βελονισμός είναι μία ασφαλής μέθοδος αναλγησίας κατά τον τοκετό. Μπορεί να ελαττώσει τον πόνο, τις ανάγκες σε αναλγητικά φάρμακα και επίσης έχει αι αγχολυτικό - χαλαρωτικό αποτέλεσμα. Ως τώρα δεν έχουν αναφερθεί κάποιες επιπλοκές. Για να υπάρχει καλό αποτέλεσμα η συνεδρία θα πρέπει να αρχίσει σχετικά νωρίς κατά τον τοκετό και οπωσδήποτε απαιτείται εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό για την εφαρμογή της μεθόδου. Ο βελονισμός μπορεί να ρησιμοποιηθεί είτε ως μοναδική αναλγητική τεχνική είτε ως συμπληρωματική στην επισκληρίδια αναλγησία.

Η π ι ε σ ο θ ε ρ α π ε ί α

Η πιεσοθεραπεία στηρίζεται στη βελονιστική θεωρία. Οι πιέσεις γίνονται με τα δάκτυλα, αλλά και με την παλάμη ή τους αγκώνες και εφαρμόζονται σε βελονιστικά σημεία. Οι πιέσεις γίνονται εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης στην οσφυϊκή περιοχή. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η πίεση σε επώδυνα ημεία. Αρχικά η πίεση εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια των συσπάσεων της μήτρας και μετά συνεχώς. Η εφαρμογή της κατά τον τοκετό σχετίζεται με είωση του πόνου και επιτάχυνση της γέννας.

Ο δ ι α δ ε ρ μ ι κ ό ς η λ ε κ τ ρ ι κ ό ς ε ρ ε θ ι σ μ ό ς ν ε ύ ρ ο υ

Ο διαδερμικός ηλεκτρικός ερεθισμός νεύρου (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation - TENS) είναι η εφαρμογή ρεύματος χαμηλού δυναμικού έσω 4 απλών ηλεκτροδίων που επικολλώνται στο δέρμα στην κατώτερη θωρακική και στην οσφυϊκή περιοχή.Αν και η μέθοδος δεν είναι επικίνδυνη ια τη μητέρα ή το έμβρυο, η αναλγησία που προκαλείται δεν είναι πολύ ισχυρή και έτσι η ευρεία χρήση του TENS είναι δύσκολο να επιτευχθεί.
Καλύτερα αναλγητικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν το TENS εφαρμόζεται σε βελονιστικά σημεία.

Η υ δ ρ ο θ ε ρ α π ε ί α

Περιλαμβάνει ντους ή μπάνιο ή την εμβύθιση σε ειδικά διαμορφωμένες πισίνες. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι περίπου ίδια με αυτήν του σώματος (37οC). Η εμβύθιση σε νερό, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι υπάρχει συνεχής ιατρική παρακολούθηση, δεν είναι επικίνδυνη για τη μητέρα ή το έμβρυο, φαίνεται ότι ανακουφίζει από τον πόνο, ελαττώνει το στρες και προάγει καλύτερη ποιότητα μητρικών συσπάσεων. Επίσης, οι γυναίκες αναφέρουν ψηλό βαθμό ικανοποίησης, σιγουριάς και χαλάρωσης κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νερό.
Συμπληρωματικά, απαραίτητη πλέον θεωρείται η συνεχής ψυχολογική υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια του τοκετού,με την παρουσία του συζύγου, συγγενικού ή φιλικού προσώπου ή μαίας, με την οποία ελαττώνονται οι ανάγκες σε φαρμακευτική αναλγησία, η διάρκεια του τοκετού, αλλά και τυχόν ανεπιθύμητες επιπλοκές. Αντίθετα, η ψυχολογική απομόνωση οδηγεί την επίτοκο να βιώνει τη διαδικασία της γέννας ως αρνητική εμπειρία.

Στο μαιευτήριο ΛΗΤΩ στο τμήμα του φυσικού τοκετού (τοκετός στην πισίνα και τοκετός σαν στο σπίτι) υπάρχει δυνατότητα για ενναλακτικούς τρόπους αναλγησίας, όπως ο βελονισμός και η υδροθεραπεία.