Πολλαπλή σκλήρυνση: Ζητούμενο η εξατομικευμένη θεραπεία

Πολλαπλή σκλήρυνση

Ζητούμενο η εξατομικευμένη θεραπεία

Κωνσταντίνος Σπέγγος

Νευρολόγος, Υπεύθυνος Τμήματος

Πολλαπλής Σκλήρυνσης

& Απομυελινωτικών Νοσημάτων ΥΓΕΙΑ,

Αναπληρωτής Καθηγητής Παν/μίου Αθηνών

Η αναφορά και μόνο στην πολλαπλή σκλήρυνση, γνωστή ευρύτερα ως σκλήρυνση κατά πλάκας, προκαλεί ακόμη και σήμερα ανησυχία και δέος για διάφορους λόγους. Έτσι, είναι απολύτως αναγκαία μια πιο ψύχραιμη και ρεαλιστική προσέγγιση της νόσου με βάση την τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση. Ποιες είναι, λοιπόν, οι θεμελιώδεις γνώσεις που πρέπει να έχουμε όλοι μας;

Τι είναι η πολλαπλή σκλήρυνση;

Πρόκειται για το συνηθέστερο ανοσοεπαγόμενο φλεγμονώδες νόσημα του κεντρικού νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από ποικίλης εντόπισης και έντασης προσβολή της μυελίνης. Για τον λόγο αυτό γίνεται και λόγος για απομυελίνωση. Εικάζεται πως τόσο γενετικοί όσο και εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες συμμετέχουν στην αιτιοπαθογένεια της νόσου.

Πώς εκδηλώνεται και πώς εξελίσσεται η πολλαπλή σκλήρυνση;

Δεδομένης της ποικίλης εντόπισης των απομυελινωτικών εστιών στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό, τα συμπτώματα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των πασχόντων. Διαταραχές της όρασης, μυϊκή αδυναμία, αστάθεια βάδισης, αισθητικές διαταραχές, διπλωπία και στη συνέχεια διαταραχές της ούρησης, χρόνια κόπωση και κατάθλιψη αποτελούν μερικά από τα πιο τυπικά συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς. Η πολλαπλή σκλήρυνση παρουσιάζει συνήθως υφέσεις και εξάρσεις (διαλείπουσα μορφή) με πλήρη ή μερική υποχώρηση των συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η νόσος μεταπίπτει σε μια προοδευτικά επιδεινούμενη μορφή (δευτεροπαθώς προϊούσα), ενώ σπανιότερα οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν εξ αρχής εξελισσόμενη κλινική επιβάρυνση (πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή).

Γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος κλινικός ή απεικονιστικός δείκτης ο οποίος να μπορεί αξιόπιστα να προβλέψει την πορεία της νόσου, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των ασθενών. Συνήθως πρόκειται για νεαρής ηλικίας άτομα, που θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα μακρύ ταξίδι με τη νόσο και να τύχουν, από ιατρικής πλευράς, της κατάλληλης μακροχρόνιας υποστήριξης κατά τη διαδρομή αυτή.

Ποια η αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης;

Για την αντιμετώπιση των υποτροπών της νόσου χρησιμοποιούνται ανοσορυθμιστικοί παράγοντες, με σημαντικότερη επιλογή αυτήν της κορτιζόνης. Για τη σταθεροποίηση της νόσου και τον περιορισμό της συχνότητας των κλινικών της εξάρσεων, επιλέγονται ανοσοτροποποιητικοί παράγοντες, πρώτης και δεύτερης σειράς, που χορηγούνται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα υποδορίως, ενδοφλεβίως ή από του στόματος. Πρόσφατα δεδομένα ανέδειξαν την αποτελεσματικότητα ανάλογων θεραπειών ακόμη και στην προϊούσα μορφή της νόσου.

Στα αμέσως επόμενα χρόνια αναμένεται η κυκλοφορία και άλλων θεραπευτικών παραγόντων, γεγονός που διευρύνει περαιτέρω το φάσμα των διαθέσιμων επιλογών, επιτρέποντας έτσι την αυστηρά προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά του ασθενούς θεραπεία. Άλλωστε, η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση είναι πλέον η σύγχρονη πρόκληση για κάθε νευρολόγο που αναλαμβάνει την ευθύνη ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση.

Πώς εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή παρακολούθηση των ασθενών;

Δεδομένης της ποικιλίας των συμπτωμάτων και της διαφορετικής εξέλιξης της νόσου στην πορεία του χρόνου, βασική αρχή αποτελεί η απόλυτα εξατομικευμένη παρακολούθηση και εκτίμηση κάθε ασθενούς με πολλαπλή σκλήρυνση. Ο σεβασμός στην προσωπικότητα και τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου, η σφαιρική υποστήριξη και η υπεύθυνη ενημέρωση, το χτίσιμο μιας σχέσης εμπιστοσύνης με συνέχεια και συνέπεια και η από κοινού χάραξη της θεραπευτικής στρατηγικής βάσει των επιστημονικών δεδομένων, είναι βασικές προϋποθέσεις για ένα μακρύ και αρμονικό ταξίδι με συνοδοιπόρους τους ασθενείς, τους οικείους τους και τους ιατρούς. Η οργάνωση και η λειτουργία εξειδικευμένων ομάδων και δομών με αυτήν τη λογική θα μπορέσει να καλύψει μακροπρόθεσμα με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες των ασθενών. Η διαρκής πρόοδος, τόσο αναφορικά με τη θεραπεία όσο και με την κατανόηση της φύσης της πολλαπλής σκλήρυνσης, έχουν αλλάξει ριζικά την πρόγνωση της νόσου και την προοπτική των ασθενών. Δεν θα αργήσει η στιγμή της απομυθοποίησης της νόσου και του ουσιαστικού ελέγχου της πορείας της.