Μητέρα, μωρό και διακοπές-Κάντε τον ήλιο φίλο

Από την Κωνσταντίνα Φραγκιά - Τσίβου, MD, PhD
Πρόεδρος του Οργανισμού για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση του Μελανώματος «ΜΕΛΑΜΠΟΥΣ», Επιστημονική Διευθύντρια του Παθολογοανατομικoύ Εργαστηρίου HistoBio Diagnosis (HBD), Συνεργάτις Μαιευτηρίου ΛΗΤΩ

Τα κρούσματα μελανώματος σε παιδιά και εφήβους έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αποδίδεται και στην αυξημένη έκθεση όλων μας στον ήλιο χωρίς τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης. Ειδικά για τα μωρά, που είναι σαφώς πιο ευαίσθητα, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Τι πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουν οι μητέρες και ποια είναι τα σωστά μέτρα ηλιοπροστασίας;
Τις τελευταίες δεκαετίες η αύξηση των κρουσμάτων μελανώματος, σοβαρής μορφής δερματικού καρκίνου, σε νεαρά άτομα, παιδιά ή εφήβους έχει συσχετιστεί με το «βαρύ» παιδικό ηλιακό έγκαυμα και την υπερβολική, περιστασιακή έκθεση του ανθρώπου στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία του ήλιου. Δεν υπάρχουν μελέτες που να επιβεβαιώνουν ότι η έκθεση της εγκύου στον ήλιο επηρεάζει δυσμενώς την υγεία του εμβρύου. Η μέλλουσα μητέρα συνιστάται να απολαμβάνει τις διακοπές της με όλους τους κανόνες ηλιοπροστασίας, αποφεύγοντας την υπερβολική έκθεση στον ήλιο το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Κατά την εγκυμοσύνη το δέρμα της είναι πιο ευαίσθητο στην υπεριώδη ακτινοβολία και μαυρίζει ευκολότερα, λόγω της αυξημένης παραγωγής μελανίνης, που οδηγεί σε μεταβολή του χρώματος στην περιοχή γύρω από τις θηλές της, στα χείλη του αιδοίου και στην κάθετη γραμμή της κοιλιάς που διέρχεται από τον ομφαλό. Περιγράφεται η εμφάνιση νέων σπίλων («ελιών») στο δέρμα της ή μεταβολές στο χρώμα και στο μέγεθος ήδη υπαρχόντων σπίλων, ιδιαίτερα σε περιοχές που τεντώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (κοιλιά, μαστοί). Οι αλλαγές σημειώνονται κυρίως σε γυναίκες με σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων, που έχουν από την παιδική τους ηλικία πολλούς σπίλους με ακανόνιστα όρια, ποικιλία χρώματος και ασυμμετρία.
Σ η μ ε ί α π ρ ο σ ο χ ή ς
Η αυτοεξέταση του γυμνού σώματος μία φορά το μήνα και ο τακτικός έλεγχος από ειδικό ιατρό με δερματοσκόπιο εξασφαλίζουν την έγκαιρη αναγνώριση αλλαγών που επιβάλλουν τη χειρουργική αφαίρεση ενός σπίλου. Ύποπτα σημεία θεωρούνται μεταβολές τριών στοιχείων του μνημονευτικού κανόνα «Χ.Α.Μ.Ο.Σ.» (από τα αρχικά των λέξεων Χρώμα, Ασυμμετρία, Μέγεθος, Όρια, Σχήμα) μέσα σε 3 μήνες, επίμονη φαγούρα πέραν των 3 ημερών και πληγή που δε γιατρεύεται σε 3 εβδομάδες. Η εμφάνιση στο πρόσωπο συμμετρικών σκουρόχρωμων ακανόνιστων λεκέδων (χλόασμα) στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης δείχνει ευαισθησία του δέρματος στον ήλιο και επιβάλλει την αυστηρή τήρηση των κανόνων ηλιοπροστασίας που συνοψίζονται στο μνημονευτικό κανόνα «Μ.Α.Γ.Ι.Κ.Ο. Ρολόι», από τα αρχικά των λέξεων Μπλούζα, Αντηλιακό, Γυαλιά, Ίσκιος, Καπέλο, Ομπρέλα. Κοντή και εξαφανισμένη σκιά ή ένα ρολόι καταδεικνύουν τις επικίνδυνες ώρες κατά τις οποίες συνιστάται να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο για περισσότερο από 20 - 30 λεπτά (τα διαστήματα 10.30 π.μ. - 4.30 μ.μ. ή 11.00 π.μ. - 5.00 μ.μ. ανάλογα με την εποχή), ακόμα και κάτω από τη σκιά δέντρου ή ομπρέλας.
Μ ω ρ ό κ α ι α ν τ η λ ι α κ ό
Η μητέρα θα πρέπει να γνωρίζει ότι συνιστάται να αποφεύγεται η χρήση αντηλιακού στο δέρμα του μωρού της τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του. Τα μελανοκύτταρά του δεν είναι ώριμα για παραγωγή μελανίνης και κατά συνέπεια στερείται παντελώς της φυσικής άμυνας του μαυρίσματος απέναντι στη βλαπτική δράση του ήλιου. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι το αντηλιακό είναι φάρμακο που μπορεί να προκαλέσει αλλεργία και η προστατευτική δράση του υπολείπεται σαφώς εκείνης του φυσικού μαυρίσματος. Κατά συνέπεια, η χρήση αντηλιακού συνιστάται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, στις οποίες δεν μπορεί να αποφευχθεί η παρατεταμένη έκθεση του μωρού στον ήλιο. Το μωρό γενικά θα πρέπει να εκτίθεται στον ήλιο τις πρωινές και τις προχωρημένες απογευματινές ώρες, με πλατύγυρο καπέλο, με σκιά κουκούλας ή ομπρέλας στο καρότσι και με το σώμα καλυμμένο από στεγνά και χαλαρά ρούχα πυκνής ύφανσης. Τα σκουρόχρωμα ρούχα προσφέρουν την καλύτερη αντηλιακή προστασία, ενώ τα ανοιχτόχρωμα, ως πιο δροσερά, συνιστώνται τις ημέρες όπου η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή, κατά τις οποίες όμως το μωρό συνιστάται να παραμένει στο δροσερό χώρο του σπιτιού για την αποφυγή θερμοπληξίας.